به گزارش خبرنگار نفت خبرگزاری برنا، در گذشته گذارها بسیار طولانی تر بودند و اثرات زیستی و تحولات زیستی کمتری را به دنبال داشته اند. اما این روزها گذار انرژی رنگ و بویی متفاوت تر از گذشته دارد. از تحولات و محرک های تکنولوژیکی گرفته تا اثرات محیط زیستی همگی در فرایندهای گذار انرژی سهم به سزایی دارند.
گذار با رشد فناوری ، تغییرات در عرضه ، تقاضا و ماهیت انرژی ،پویاتر و متفاوت تر شده است و این موضوع در عرصه رقابت های فشرده سیاسی و اقتصادی دولت ها برای بقاء در نظام سرمایه داری آنها را وادار به ورود به یک کارزار جاهطلبانه بسیار بزرگی برای گذار از سوخت های فسیلی به انرژی های سبز نموده است.کارزار مشترکی که تاکنون در این مقیاس جهانی انجام نشده است.
روندهای اخیر در رشد فناوری و کاهش هزینه های انرژی خورشیدی ، بادی ، توسعه فناوری ذخیره سازی باتری ها، تعادل انرژی جهانی را تغییر داده است. همچنین فناوری هایی نظیر شبکه های هوشمند و بلاک چین، مرزهای جدیدی را برای سیستم انرژی آینده با تغییر روابط بین مشتریان و تامین کنندگان باز خواهد نمود.
دنیا در گذار انرژی
در دنیای غوطه ور در فناوری های متنوع و متعدد عرضه انرژی دچار تغییرات عمیقی شده است به این ترتیب که کشورهای صاحب فناوری و تولیدات ناخالص داخلی بالا بزودی انرژی مورد نیاز خود را از پورتفولیویی از منابع متنوع تامین می نمایند و در این سبد، انرژی های سبز یا تجدید پذیر نقش کلیدی خواهند داشت. جنگ روسیه و اکراین، امنیت انرژی ملی کشورهای اروپایی را به خطر انداخت و استقلال در واردات انرژی را در این کشورها بیش از پیش دارای اهمیت نموده است.بررسی وضعیت کشورهای توسعه یافته در دنیا به ما نشان خواهد داد که مسیر گذار انرژی از عقلانیت و توجه به منافع ملی کشورها می گذرد.
بر اساس گزارش بلومبرگ ده کشور برتر در سال ۲۰۲۱ بیش از ۵۶۱ میلیارد دلار در گذار انرژی سرمایه گذاری کردند که تقریباً سه چهارم کل جهان است.چین سرمایه گذاری کلی خود در گذار انرژی را ۶۰ درصد نسبت به سال قبل افزایش داد و موقعیت خود را به عنوان یک رهبر جهانی گذار انرژی تثبیت کرد.
ظرفیت بادی و خورشیدی این کشور در سال ۲۰۲۱ به میزان ۱۹ درصد افزایش یافت و حمل و نقل برقی نیز بخش بزرگی از سرمایه گذاری را به خود اختصاص داد.در رده دوم، ایالات متحده در این سال ۱۱۴ میلیارد دلار در انرژی پاک سرمایه گذاری کرد که ۱۷ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است.
چندین کشور اروپایی نیز در فهرست ۱۰ کشور برتر قرار گرفتند که آلمان، بریتانیا و فرانسه پنج کشور برتر از این گروه هستند. در مجموع، کشورهای اروپایی ۲۱۹ میلیارد دلار در گذار انرژی سرمایه گذاری کردند.
در میان کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، در سال ۲۰۲۱، عملکرد ایران به عنوان دومین دارنده ذخائر سوخت های فسیلی در دنیا در سال مذکور علیرغم صعود ۲ پله ای نسبت به سال قبل،رتبه ۹۹ را به خود اختصاص داده که در میان ۱۴ کشور مورد بررسی این منطقه، در رده دهم قرار گرفته است. این موضوع به وضوح نشاندهنده عملکرد ضعیف ایران نسبت به سایر کشورهای منطقه است.
جایگاه ۹۹ ایران در حالی به ثبت رسیده که قطر رتبه ۵۳، امارات ۶۴ و عربستان ۸۱ را به خود اختصاص داده اند . لبنان با رتبه ۱۱۲ ضعیفترین عملکرد را در بین کشورهای منطقه داشته است. ایران با داشتن ذخائر غنی انرژی های فسیلی در آينده شاهد تغيیراتي در صنعت انرژی به واسطه تغيير اقليم خواهد بود.
افزايش دمای کره زمین، شرايط محيطي ناپايدار، توافقات و تصمیمات مهم بین المللی فعاليت شركتهاي نفت و گاز را پرهزينهتر و دشوارتر خواهد كرد و همه این ها در حالی است که سیاست گذاران انرژی ایران براي گذار انرژی هیچ چشم انداز روشنی را در حکمرانی انرژی ترسیم ننموده اند.
یکی از پیامدهای گذار انرژی، تغییر در کشورهای واردکننده و صادرکننده سنتی منابع انرژی است. در افق پیش رو به جای صادرکنندگان نفت و گاز، صادرکنندگان تجهیزات و فناوری های انرژی پاک، نظیر تجدیدپذیرها و یا صادرکنندگان منابع اولیه سیستم انرژی نوین، نظیر کبالت، لیتیوم، گرافیت و.. را شاهد خواهیم بود.
از آنجا که بخش عمده ای از مناسبات اقتصادی و حتی سیاسی ایران بر اساس صادرات منابع فسیلی قرار گرفته است. یقینا حركت سريع جهان براي گذار از سوختهاي فسيلي باعث كاهش درآمدهاي نفت و گاز شده و گریبان اقتصاد رنجور متکی به انرژی را بیشتر خواهد فشرد و کاهش نفوذ ایران در مناسبات تجاری و سیاسی منطقه را به دنبال خواهد داشت و این موضوع باز هم سهم ایران را از تجارت بین المللی کوچکتر خواهد کرد.
رخنمون تهدیدات دوران گذار به وضوح قابل رویت است. شرایط سیاسی و تحریم های بین المللی تنزل جایگاه و نقش آفرینی کشور را در حوزه انرژی در طی سالها در اقتصاد بین المللی، بدنبال داشته است.
امنیت انرژی کشور به دلیل اتکای بیش از اندازه به گاز در بخش مصرف داخلی ، عدم توجه به سبد انرژی کشور، بی توجهی به موضوعات زیست محیطی به خطر خواهد افتاد. قوانین سخت گیرانه در استفاده از سوخت های فسیلی در آینده ای نه چندان دور ، صادرات جهانی کشور را متاثر می کند.
اگر چه بر اساس شواهد گذشته سیاست گذاران و برنامه ریزان کشور در حوزه انرژی، همچنان به جای رویکرد یکپارچه حاکمیتی و سیستمی به برنامه های واکنشی در زمان وقوع گذار انرژی دلخوش دارند. اما این موضوع یقینا آثار مخربی در سال های آتی بر پیکر اقتصاد نحیف و جامانده ایران از فناوری های روز دنیا به جا خواهد گذاشت.
باز هم باید بپذیریم بدون حل مشکلات سیاست خارجی و بدون همكاري با نهادهاي بينالمللي براي مقابله با چالشهاي تغييرات اقليم نظير توافقنامه پاريس نمی توان از مانع بلند گذار انرژی به راحتی عبور کرد. تا دیر نشده ضروري است كه همكاري با نهادهاي بينالمللي در این زمينه در دستور کار قرار گیرد . یقینا بازنگري در ديپلماسي زيست محيطي و سياستهاي توسعهاي، ايجاد بازار انرژي و اعتماد به نخبگان و پژوهشگران ميتواند در ادامه این اقدامات، آمادگی گذار را برای ایران مطمئن تر نماید.
حکمرانی انرژی موظف است بداند گذار انرژی به تنهایی محدود به تغییرات نوع سوخت و انرژی تولید و مصرف شده نیست. بلکه گزاره های جامعی از سیستم های سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فناوری است که همه جامعه را دچار تحول خواهد نمود. پیشرفت گذار انرژی در ایران بر حسب توانایی در ایجاد ساز وکار های مبتنی بر واقعیات انرژی تعیین میشود که شامل شرایط سیاسی نرمال، ساختار نظارتی قابل کنترل، فضای کسب و کار پویا، سرمایه گذاری خارجی ، نوآوری و استفاده از فناوری های نوین است. شاخص گذار انرژی درامتداد این ابعاد اندازه گیری می شود نه در امتداد شعارها…
انتهای پیام/