رسانه، نقش بسیار مهمی در شکل‌دهی به جوامع دارد. رسانه‌ها از جمله تلویزیون، رادیو، رسانه‌های اجتماعی و رسانه‌های آنلاین، اطلاعات و ارزش‌های بسیاری را به افراد منتقل می‌کنند و تأثیرگذاری فراوانی بر ذهنیت و رفتار افراد دارند. اطلاعاتی که از طریق رسانه‌ها به‌دست می‌آید، می‌تواند دیدگاه‌ها و باورهای فردی و گروهی را شکل دهد و از این رو، فرهنگ رسانه می‌تواند به عنوان یک وسیله‌ی قدرتمند برای تغییر و شکل‌دهی به جوامع باشد. بنابراین، درک و مدیریت صحیح فرهنگ رسانه در جامعه، می‌تواند نقش بسیار مهمی در توسعه و پیشرفت فرهنگی و اجتماعی داشته باشد.
رسانه‌ها و مطبوعات با ارائه اطلاعات، تحلیل‌ها و نقدها نقش بسیار مهمی در جامعه ایفا می‌کنند. آنها کمک می‌کنند تا افراد به رویدادهای روزمره و مهم در داخل و خارج از کشور آگاه شوند و به انتقاد برخی از سیاست‌ها و رفتارها پرداخته و آنها را در صورت لزوم تغییر دهند. از سوی دیگر، رسانه‌ها و مطبوعات می‌توانند ایده‌ها و ارزش‌های جامعه را تقویت کرده و هم‌افزایی فرهنگی را ترویج کنند. به این ترتیب، آنها اهمیت زیادی در شکل‌دهی به اندیشه‌ها، دغدغه‌ها و اعتقادات جامعه دارند.
بخش فرهنگ یکی از بخش هایی است که همیشه در زمان بروز مشکلات جامعه، بیشترین صدمه و آسیب را متحمل می‌شود. در شرایط نابسامان اقتصاد کنونی نیز، فرهنگ، بیش از پیش مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. با توجه به موضوع افزایش درآمدهای مالیاتی طبق لایحه بودجه سال ۱۴۰۳، احتمال حذف برخی معافیت‌های مالیاتی بخش‌های مختلف وجود دارد. رسانه‌ها و بخش‌های فرهنگی هم ممکن است جزو این گروه باشند، البته هنوز تصمیمی قطعی مبنی بر حذف معافیت مالیاتی رسانه‌ها و گروه‌های فرهنگی اتخاذ نشده است. برای بررسی جزییات این مسئله و میزان حمایت کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در حمایت از استمرار معافیت مالیاتی رسانه‌ها در ابتدا به سراغ سیدرضا تقوی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس رفتیم.
اثر سوءتحریم های اقتصادی بر فرهنگ
تقوی در خصوص اهمیت بخش فرهنگ در جامعه و لزوم حمایت از آن توضیح داد: من به شخصه موافق و مدافع حمایت از فرهنگ هستم. در واقع یک بخش از حمایت فرهنگ مربوط به بخش معافیت از مالیات می‌شود. با اینکه محتوای انقلاب ما غنی از فرهنگ بوده است، مقام معظم رهبری دارای چهره و شخصیتی فرهنگی هستند و نظام کشور ما با اساس فرهنگ شکل گرفته است، اما متاسفانه آنگونه که باید و شاید تاکنون به فرهنگ توجه نشده است، بنابراین تقویت فرهنگ باید به صورت عام دیده شود و این موضوع یکی از دستورالعمل‌های مجلس و دولت باشد.
وی در ادامه افزود: البته به دلیل تورم، گرانی و همینطور تحریم‌ها که حوزه اقتصاد را با مشکلات بسیاری رو به رو کرده است، موضوع فرهنگ نیز تا حدودی مورد غفلت قرار گرفته است. بنابریان به عقیده من باید فرهنگ را از غربت بیرون آوریم. گستردگی فرهنگ به گستردگی زندگی بشر است.
این نماینده مجلس در مورد وضعیت اقتصادی و درآمد بخش‌های فرهنگی بیان کرد: بخشی از فرهنگ، درآمدزا است. اگر در زمینه هایی فرهنگی درآمدی ایجاد می‌شود که بیش از سقف مالیاتی مشخص شده است، بنابراین فرهنگیان هم باید مانند باقی افراد مالیات پرداخت کنند، با این حال به عقیده من بسیاری از بخش‌های فرهنگ درحال‌حاضر بدون حمایت دولت توانایی ماندگاری ندارند. به عنوان مثال افرادی صاحب امتیاز مجلات و روزنامه‌ها هستند، از شرایط اقتصادی کنونی حوزه خود گله دارند، به این علت که بسیاری از مردم اطلاعات مورد نیاز خود را درحال‌حاضر از فضای مجازی کسب می‌کنند و مانند گذشته توجهی به روزنامه‌ها و مجلات کاغذی نمی‌شود. بنابریان باید برای حل این چالش فکری اندیشید.
تبادل اطلاعات به اندازه خوراک مردم اهمیت دارد
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی به مسئله اهمیت رسانه اشاره کرد و گفت: جامعه به مسائل خبری و تبادل اطلاعات نیاز دارد. در واقع تبادل اطلاعات در شرایط کنونی از اهمیتی برابر با خوراک مردم برخوردار است. علاوه بر این در فضای مجازی، بحث تبادل اطلاعات جنبه اقتصادی نیز پیدا کرده است. معضلات اقتصادی، خرید و فروش و عرضه بسیاری از کالاها در بستر فضای مجازی صورت می‌گیرد. در گذشته روزنامه‌ها و مجلات این رسالت را بر عهده داشتند اما امروزه تقریبا این فرصت از آنها سلب شده است.
سید رضا تقوی همچنین اضافه کرد: در شرایط کنونی بسیاری از بخش‌های فرهنگ با خسارت‌های زیادی رو به رو هستند، اما بخش هایی هم مانند سینما افزایش درآمد داشته‌اند. بنابراین به نظر من باید به هر شکلی از فرهنگ حمایت شود، زیرا اگر از بساری از بخش‌های فرهنگ درحال‌حاضر حمایت نشود، نمی‌توانند به حیات خود ادامه دهند و از بین خواهند رفت.
وی در پاسخ به سوال خبرنگار تیتر کوتاه مبنی بر درخواست کمیسیون فرهنگی در رابطه با تخصیص بودجه به بخش فرهنگ در سال آینده گفت: ما سه نماینده در کمیسیون تلفیق مجلس داریم که تاکنون در حمایت از بخش فرهنگ اقدامات مناسبی را انجام داده‌اند. من طی چند روز گذشته از رئیس کمیسیون تلفیق درخواستی مبنی بر تخصیص بودجه به بخش فرهنگ داشتم و اعلام کردم که مبادا بخش‌های تصمیم گیرنده تحت تاثیر موج‌های اقتصادی، بودجه فرهنگ را نادیده بگیرند. البته تعادل لازم باید بین بخش‌های متفاوت لایحه بودجه سال آینده رعایت شود. پیشنهادات کمیسیون فرهنگی در خصوص بحث بودجه و مالیات نیز احتمالا هفته آینده مشخص خواهد شد.
معافیت مالیاتی رسانه ها در ۱۴۰۳ تغییر می کند؟
در ادامه در مصاحبه با ایمان شمسایی، مدیر کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی، آخرین وضعیت موضوع معافیت مالیاتی رسانه‌ها را پیگیری کردیم.
وی در رابطه با احتمال حذف معافیت مالیاتی رسانه‌ها گفت: مطبوعات و رسانه‌ها درحال‌حاضر معاف از مالیات هستند و در حال حاضر تنها ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده آگهی‌ها که از آگهی دهنده اخذ می‌شود، وجود دارد. در خصوص تغییر موضوع معافیت مالیاتی رسانه‌ها هنوز تصمیمی قطعی صورت نگرفته است و باید منتظر بررسی‌های نهایی مقامات بالا دست باشیم.
سخن پایانی
اقتصاد یک جامعه می‌تواند تأثیر مستقیم و غیرمستقیمی بر بخش فرهنگ و رسانه آن داشته باشد. در شرایط مشکلات اقتصادی، بودجه‌های مربوط به فرهنگ و رسانه ممکن است کاهش یابد که موجب کاهش تولید فرهنگی و هنری، تنوع فرهنگی و آزادی رسانه‌ای شود. همچنین در شرایط فشار اقتصادی، منابع مالی کمتری برای تولید محتواهای فرهنگی و رسانه‌ای وجود دارد که می‌تواند تنوع و کیفیت فرهنگی و رسانه‌ای را تحت تأثیر قرار دهد. از سوی دیگر، در شرایط مشکلات اقتصادی، بخش‌های فرهنگ و رسانه ممکن است سعی در تأمین منابع مالی بیشتری برای خود داشته و این می‌تواند به تأثیراتی مثل تغییر در محتوا یا استراتژی‌های بازاریابی منجر شود. به همین سبب امیدواریم حمایت دولت و مجلس از اصحاب رسانه و مطبوعات تداوم یابد.