کم نیستند دختران و پسرانی که در کلاس های زبان سخت در حال تلاشند تا شاید بتوانند با دریافت مدارک معتبر مکالمه زبان انگلیسی خود را به کشوری برسانند که وعده زندگی آرام در آن به زرق و برق فراوان تبلیغ می شود.کانادا را شاید بتوان هتلی لوکس در نظر گرفت که از ملیت های مختلف در آن حضور دارند و از دور چشم نواز است اما وقتی وارد آن می شوی آن تصور اولیه فرو می ریزد.به خصوص برای ایرانیان که مصائب زندگی در کانادا برای آنها دو چندان است.از وضعیت خاص آب و هوایی تا قوانین سخت و دست و پاگیر بگیر، تا نبود خدمات کنسولی میان دو کشور و مشکلات مهاجرت.چیزی که خواب خوش زندگی در ِینگه دنیا را به چالشی پر مشقت تبدیل می کند و رویاهای بسیاری را نقش بر آب.
یکی از مهمترین مشکلات،نبود خدمات کنسولی مناسب است.از سال ۲۰۱۲ یعنی حدود ۱۴ سال پیش ایران در کانادا سفارت ندارد و دفتر حافظ منافع ایران و شرکت های خدمات پستی،خدمات امور کنسولی ایرانیان در کانادا را بر عهده گرفتد.وقتی سفارت ایران در کانادا تعطیل شد،کار کنسولی ایرانیان کانادا هم متوقف شد.از ثبت ازدواج و طلاق،ثبت فوت تا وکالتنامه دادن و سوء پیشینه گرفتن و هر کاری که یک ایرانی در خارج از کشور به آن نیاز دارد.
اما چالش های ایرانیان در کانادا یکی دو تا نیست. به طور معمول آمار فوتی های ایرانی ها در کانادا مربوط به افراد مسن است.این افراد اصولا کسانی هستند که وضعیت مالی مناسبی دارند و این در حالی است که به دلیل عدم وجود خدمات کنسولی،مستندات فوت این افراد در ثبت احوال ایران ثبت نمی شود و نزدیکان این افراد یا آشنایانشان به مدارک افراد متوفی دسترسی پیدا می کنند و شروع می کنند به جعل وکالتنامه و اقدام به فروش اموال آنها در ایران می کنند و چندین سال بعد صدایش وقتی در می آید که کسی با وکالتنامه رسمی مدعی مالی می شود که متعلق به اوست.
بسیاری از ایرانیان مقیم کانادا زندگی بلاتکلیفی دارند چرا که نمی توانند ازدواج و طلاق خود را ثبت کنند.افراد به طور واقعی یا با هم ازدواج کردند یا از هم جدا شدند اما چون امکان ثبت این ازدواج یا طلاق در سفارت خانه نیست،این مناسبات جاری زندگی ایرانیان در کانادا از نظر قانونی و شرعی پشتوانه ای ندارد.
همه این ها در حالیست که جمعیت ایرانیان در کانادا سال به سال افزایش پیدا می کند.در زمان تعطیل شدن سفارت ، جمعیت ایرانیان نزدیک به ۱۵۰ هزار نفر بوده اما در حال حاضر حدود ۱ میلیون ایرانی در کانادا زندگی می کنند.
اما سوال این است که به ایرانیان مقیم در کانادا چگونه خدمات کنسولی ارائه می شود؟تا چند سال قبل مردم می توانستند مدارک خود را به دفتر حافظ منافع کانادا در سفارت پاکستان مستقر در واشنگتن ارسال کنند و در آنجا افرادی حضور دارند که به دلیل آشنایی با ایرانیان و نیز وجود ارتباطات گسترده، برخی امور کنسولی را برای ایرانیان انجام می دهند.اما نکته قابل توجه این است که دفتر حافظ منافع ایران در واشنگتن در یک حدی می تواند به ایرانیان خدمات دهد.در این دفتر حدود ۵۰ نفر فعالیت می کنند که خدمات آنها برای حدود ۲ میلیون ایرانی مستقر در ایالت متحده است که برای این تعداد که شامل انبوهی از خدمت است نه تنها کفایت نمی کند بلکه به هیچ وجه متناسب نیست.
در این میان سفارت ایران در مکزیک یک روند چند ساله ای را در زمینه انجام امور کنسولی ایرانیان گذرانده است،به عبارت دیگر سفارت ایران در مکزیک عملکرد مناسبی در زمینه انجام امور مهاجرتی و صدور روادید برای ایرانیان داشته است اما از یک سال و نیم گذشته این عملکرد کند و در در برخی موارد متوقف شده است.
این در حالیست که در این شرایط که رسیدگی ها به دلیل عدم تناسب خدمت دهندگان و خدمت گیرندگان،مطلوب نیست،اگر پیش آمدی برای یک ایرانی کانادایی رخ دهد که نیاز به سفر ضروری به ایران داشته باشد نه تنها متحمل هزینه های غیر رسمی می شود بلکه با وجود تامین هزینه های رسمی نیز دست کم بین دو تا سه ماه زمان می برد تا بتواند مثلا پاسپورت خود را تمدید کند.واسطه ها و دلال های خدمات کنسولی هم ماجرای عجیبی دارند.این افراد به دلیل نبود سفارتخانه ایران در کانادا در عمل از اضطرار و در منگنه بودن مهاجرات سوء استفاده می کنند تا پولی به جیب بزنند.مثلا برای صدور پاسپورت حدود ۲۰۰۰ دلار کانادا دریافت می کنند و پاسپورت را زودتر به متقاضیان می رسانند، در حالی که اگر شرایط کنسولی عادی باشد، این هزینه بسیار پایین تر و طبق تعرفه های جاری است.
در حال حاضر ۸۵۰ خانوار در کانادا حضور دارند که به قانونی در کانادا امید بسته اند که به آنها این امکان را می دهد با ترک تشریفات معمول،اقامت موقت سه ساله می گیرند و بعدا می توانند طبق شرایطی این اقامت سه ساله را به اقامت دائم تبدیل کنند.افراد زیادی که جمعیت آنها به حدود ۴ هزار نفر می رسد با امید و آرزوهایی بسیاری برای زندگی بهتر به گوشه ای از دنیا مهاجرت کرده اند و با فروختن خانه و زندگی و ماشین و اموالشان،تمام تخم مرغ هایشان را در سبدی ریخته اند که یک سر آن به اقیانوس منجمد شمالی می رسد و سر دیگرش به آمریکای شمالی.هزاران کیلومتر دور تر از وطن.این مهاجران تا چند روز دیگر وقت دارند تا از این شرایط استفاده کنند و اگر موفق نشوند،باید برخلاف میل باطنی اقدام به اعلام پناهندگی کنند و به تبع آواره خواهند شد.تصمیمی که باعث از بین رفتن آمال و آرزوهای بخشی از جامعه نخبگانی ایرانیان خارج از کشور است.وضعیتی معلق میان زمین و آسمان.وضعیتی که می تواند با تدبیر مسوولان کنسولی خاصه کنسول ایران در مکزیک حل و فصل شود.