به گزارش برنا؛ در این مطلب با ورق زدن صفحات تاریخ به بررسی قدیمی ترین نقشه گنج دنیا که هنوز گنجینه آن کشف نشده است می‌پردازیم.
جستجوی نقشه های گنج و دستیابی به میراث مادی گذشتگان، یکی از جذاب‌ترین کاوش‌ها برای بشر بوده است. اما یک نقشه گنج وجود دارد که پس گذشت سال‌ها از کشف آن هنوز هیچ‌کس مکان دقیق گنجینه آن را نمی‌داند و این نقشه طومار مسی (Copper Scroll) نام دارد. در این مطلب به بررسی اطلاعات به‌دست آمده از نقشه این گنجینه ناشناخته می‌پردازیم.
این طومار که با نام «طومار مسی دریای مرده» نیز معروف است در سال ۱۹۵۲ میلادی توسط یک بادیه‌نشین قمرانی در جایی که امروزه به‌عنوان غار ۳ در قمران شناخته می‌شود، در نزدیکی دریای مرده اورشلیم کشف شد و به باستان شناسان، دریچه‌ای به گذشته و به دانشمندان دینی، سرنخ‌های مهمی برای خلق کتاب مقدس داد. در ابتدای کاوش‌ها حدود ۸۵۰ سند از مقاطع تاریخی مختلف یافت شد که روی چرم و پایپروس نوشته شده بودند. تاریخ نگارش اکثر این نوشته‌ها به قرن دوم قبل از میلاد بازمی‌گردد.
در هنگام کشف این اسناد تاریخی یک طومار از بقیه متمایز بود. این طومار به زبان رمزی و روی یک ورق نازک از جنس مس با مقداری قلع، حک شده بود که در ابتدا بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که این طومار، یک تکه از نقشه گنج است. در واقع محققان در ابتدا تصور می‌کردند که دو طومار جداگانه برای رسیدن به محل گنجینه وجود دارد؛ اما پس از بریدن این طومار برای بررسی، یقین پیدا کردند که این فلز نازک دو قرن پیش شکسته شده است. این طومار که اکنون در موزه امان در کشور اردن نگهداری می‌شود، آخرین طومار از مجموع ۱۵ طومار کشف شده از غار ۳ قمران است.
طبق نظر محققان، اسرار دست‌نیافتنی بسیاری این طومار را احاطه کرده است. هنگام کشف به‌دلیل پوسیدگی فلز این طومار، باز کردن آن بسیار سخت بود و به همین منظور در سال ۱۹۵۵ میلادی، طومار به ۲۳ قطعه نوار بریده و پس از آن به هم متصل شد. این طومار تقریباً به‌طور کامل به زبان عبری میشنایی (Mishnaic) نوشته شده، اما در برخی از قسمت‌ها نوشته‌هایی به زبان یونان باستان در آن یافت شده است. یکی از پیچیدگی‌های این طومار، متن نامفهوم دارای کلمات ارجاعی آن است. اکثر متون عبری کشف شده دارای ماهیت مذهبی و کلمات مشخصی هستند؛ در حالی که این طومار مذهبی نیست و دارای کلماتی است که تا به حال در هیچ متن باستانی دیگری یافت نشده و همین عامل باعث شده است که ترجمه کامل آن تا به امروز امری غیرممکن باشد.
محققان تا به امروز ۶۴ مدخل جداگانه را روی طومار مسی شناسایی کرده‌اند که مکان چیزی را توصیف می‌کند که تخمین زده می‌شود بیش از ۱۶۰ تن طلا و نقره در آن پنهان شده است. طبق نظر کارشناسان، ارزش کل این گنجینه بیشتر از یک میلیارد دلار است. یکی از این ۶۴ ورودی‌ها گنجی را توصیف می‌کند که در ناودان ته یک مخزن یافت می‌شود. یکی از متون استخراج شده به این شرح است: «در ورودی دیگر چهل و دو تالنت زیر پله‌ها در گودال نمک قرار دارد. ورودی بعدی شصت و پنج شمش طلا در حفره خانه قدیمی خراج، در سکوی زنجیره‌ای قرار دارد. ورودی بعد هفتاد تالنت نقره در ظروف چوبی در انبار یک اتاقک دفن شده در حیاط ماتیا است. در پانزده ذراع از جلوی دروازه‌های شرقی، یک آب‌انبار است. ده تالنت در کانال آب‌انبار نهفته است. در ورودی بعدی، شش شمش نقره در لبه تیز صخره که زیر دیوار شرقی آب انبار است قرار دارد. ورودی آب‌انبار، زیر آستانه بزرگ سنگفرش است. چهار ذراع در گوشه شمالی حوضی که در شرق کوهلیت است که باید حفر شود. آنجا بیست و دو تالنت سکه نقره وجود دارد».
به‌گفته تئودور گاستر، نویسنده کتاب مقدس دریای مرده، چهار نظریه غالب، اما مورد بحث، پشت گنج طومار مسی وجود دارد. وی عنوان کرده است:
این گنج متعلق به اهالی قمران بود. با این حال، برخی از محققان معتقدند که این جامعه یک فرقه مذهبی بود که از ثروت مادی دوری می‌کرد. این گنجینه نشان‌دهنده آثار باستانی به‌دست آمده از تخریب دومین معبد اورشلیم در سال ۷۰ پس از میلاد است. ژوزفوس، مورخ قرن اول، بیان می‌کند که آن گنجینه‌ها در زمان تخریب آن هنوز در ساختمان بوده و برای آیندگان یا نگهداری از آن خارج نشده‌اند. طومار مسی به گنجینه‌های بازیابی شده از اولین معبد اورشلیم اشاره دارد که توسط پادشاه بابل نبوکدنصر در سال ۵۸۶ قبل از میلاد ویران شد. این نیز مورد تردید است؛ زیرا معبد ۵۰۰ سال قبل از این‌که محققان معتقد باشند متن نوشته شده است ویران شد. طومار مسی یک حقه است و گنج گمشده‌ای در انتظار یافتن نیست.
بسیاری از افراد دغدغه این را ندارند که این گنجینه از کجا آمده است؛ بلکه بیشتر به یافتن مکان کنونی آن علاقه دارند. این طومار مسی عاملی برای یکی از بزرگترین جستجوهای گنج و سفرهای اکتشافی در تاریخ شده است؛ با این حال، یافتن آن کار آسانی نیست. بدون نقطه شروع، پیگیری چنین مسیرهایی بی‌معناست. افزون بر این، ممکن است دو هزار سال پیش این گنجینه توسط رومیان غارت شده باشد؛ اما این احتمال موجب توقف جستجوهای علاقه‌مندان نشده است. با این حال، محققان این نقاط مرجع را نمی‌شناسند و نمی‌دانند جستجوی گنج را از کجا آغاز کنند.
یکی از گسترده‌ترین این گنج‌یابی‌ها در سال ۱۹۶۲ به رهبری جان آلگرو انجام شد. با دنبال کردن برخی از مکان‌های ذکر شده در طومار، تیم او بسیاری از مکان‌های احتمالی دفن گنج را کاوش کردند، اما دست خالی بازگشتند. با وجود این‌که این طومار مسی چندین دهه در دسترس بوده، حتی یک قلم از اقلام فهرست‌شده پیدا نشده است.
بر اساس یک نظریه جدیدتر، طومار نه به‌جای گنجینه‌های طلا و نقره، بلکه به محل نگهداری ظروف «معبد گمشده» اشاره کرده است. جیم بارفیلد از تکنیک‌های مثلث‌بندی با استفاده از اطلاعات ارائه‌شده در طومار استفاده کرده و معتقد است برخی از مکان‌ها را در منطقه اطراف قمران یافته است. سال ۲۰۰۷ میلادی او به قمران رفت و در واقع آن مکان‌ها را یافت.
در یک مورد، طومار پله‌هایی را به طول ۴۰ ذراع به سمت شرق توصیف کرده بود. بارفیلد به‌طور کاملا واقعی، پله‌ها را مطابق با توضیحات طومار پیدا کرد. او همچنین بقایای استخری را کشف کرد که دقیقاً ۴۰ ذراع طول داشت؛ دقیقاً همان‌جایی که در طومار گفته شده بود. اما بدون مجوز دولت، او نمی‌توانست جلوتر برود.
با توجه به وضعیت سیاسی منطقه، گرفتن مجوز حفاری در آنجا کار آسانی نیست. با بعید بودن اعطای مجوز برای انجام هرگونه حفاری یا تحقیق جدی، یافته‌های این تحقیق، همراه با هرگونه تلاش جدی دیگر برای پیگیری تفسیرهای طومار، فعلاً خنثی شده است.
باستان شناسان، محققان و جویندگان گنج، با توجه به نقشه‌ای که روی یک ورق فلزی ردیابی شده است، به‌دنبال طلا و نقره گم شده طومار مسی گشته‌اند؛ اما هنوز کلیدی که در آن قدیمی ترین نقشه گنج دنیا راه را به آنها نشان می‌دهد، پیدا نکرده‌اند. با این حال، نیم قرن پس از کشف اولین سرنخ، هیجان همچنان در مورد آنچه ممکن است در بیابان شمال اورشلیم پنهان شده باشد، افزایش می‌یابد.