به گزارش برنا؛ شاخص سقف شیشه‌ای اکونومیست شاخص مهمی است که به وضعیت زنان در حوزه اقتصاد می‌پردازد. هر سال، به مناسبت روز جهانی زن در ۸مارس، اعداد و ارقام این شاخص بر پایه معیار‌های مختلفی از مشارکت زنان در نیروی کار و میزان حقوق آن‌ها گرفته تا مرخصی با حقوق والدین و نمایندگی سیاسی زنان محاسبه می‌شود. این شاخص تنها برای ۲۹کشور عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) که مجموعه‌ای از کشورهای عمدتا توسعه‌یافته هستند، محاسبه شده است. این شاخص از سال۲۰۱۳ تاکنون در حال محاسبه است و به نظر می‌رسد شرایط از آن زمان تا به امروز بهبود یافته است. اگرچه این تغییر به کندی صورت گرفته است.
ایسلند؛ پیشتاز شکاندن سقف شیشه‌ای
در رده‌بندی کشورهای جهان طبق شاخص سقف شیشه‌ای، ایسلند برای دومین سال متوالی اول شد. در واقع، کشورهای شمال اروپا همیشه در صدر این شاخص تسلط داشته‌اند و در تمام معیار‌ها امتیاز بالایی کسب کرده‌اند. کشورهای پایین این رده‌بندی نیز معمولا تکراری هستند، زنان در کره‌جنوبی، ژاپن و ترکیه هنوز با موانع بزرگی برای حضور در بازار کار روبه‌رو هستند. استرالیا و لهستان کشورهایی هستند که بیشترین بهبود را شاهد بوده‌اند و هر دو نسبت به سال گذشته پنج پله صعود کردند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در تمام این ۲۹ کشور زنان بیشتری در قیاس با مردان از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند. با این حال آن‌ها سهم کمتری از نیروی کار در اقتصاد را تشکیل می‌دهند. این امر در ترکیه، یونان و ایتالیا که کمتر از دو سوم زنان بالغ در آن‌ها شاغل هستند، بیشتر قابل توجه است. شکاف در نرخ مشارکت نیروی کار به این معنی است که زنان کمتری از نردبان درآمدی بالا می‌روند که منجر به شکاف دستمزد بین مردان و زنان می‌شود. در کشورهای OECD زنان حدود ۱۲ درصد کمتر از مردان درآمد دارند.
پیشرفت زنان در کار چگونه بوده است؟
سه شاخص بعدی پیشرفت زنان در کار خود را نشان می‌دهد. در میان افرادی که در آزمون gmat یا همان استعداد تحصیلی شرکت کرده‌اند سهم زنان کمی کاهش یافت، این آزمون، آزمون ورودی غیر رسمی برای دوره‌های MBA محسوب می‌شود. اما حضور زنان در نقش‌های مدیریت ارشد در کشورهای OECD به ۳۴.۲ درصد رسید که نسبت به سال گذشته ۳۳.۸ درصد افزایش داشته است. سوئد، آمریکا و لهستان به‌ویژه در این حوزه افزایش چشمگیری را تجربه کرده‌اند؛ به‌طوری‌که زنان بیش از ۴۰ درصد مشاغل سطح بالا را در اختیار دارند. در ژاپن و کره‌جنوبی این نسبت به ترتیب ۱۵ و ۱۶ درصد است. سهم اعضای هیات‌مدیره شرکت که زن هستند برای اولین‌بار در کشورهای OECD به ۳۳ درصد رسید. در اتحادیه اروپا زنان قرار است تا سال ۲۰۲۶، ۴۰ درصد از اعضای هیات‌مدیره را تشکیل دهند. تاکنون تنها پنج عضو از ۲۲ عضو اتحادیه اروپا در شاخص ما به این هدف رسیده‌اند.
حمایت از زنان برای مادر شدن
تشکیل خانواده می‌تواند ماندن در نیروی کار را برای بسیاری از زنان سخت کند. موضوعی که در ادبیات اقتصادی به نام مجازات مادری شناخته می‌شود. دو نوع یارانه می‌تواند به آن‌ها در انجام هر دو این امور کمک کند: مرخصی سخاوتمندانه برای والدین و ایجاد مراقبت از کودک مقرون به صرفه. مدت مرخصی زایمان با حقوق در کشورهای مختلف بسیار متفاوت است، مجارستان، یونان، اسلواکی و شمال اروپا مرخصی‌های طولانی برای آن‌ها دارند و آمریکا تنها کشور ثروتمندی است که دولت آن کارفرمایان را ملزم نمی‌کند که هیچ مرخصی به مادرانی که تازه بچه‌دار شده‌اند، ارائه دهند. مرخصی برای پدران نیز مهم است و به تقسیم بار مراقبت از کودک بین والدین کمک می‌کند.
ژاپن و کره‌جنوبی برای تشویق زنان بیشتر به ورود به نیروی کار، طولانی‌ترین مرخصی پدری را در کشورهای OECD (به ترتیب با ۳۱ و ۲۲ هفته) وضع کرده‌اند؛ اگرچه تعداد کمی از پدران تازه‌وارد خانه نشینی را انتخاب می‌کنند. یکی دیگر از اقدامات حمایتی برای والدین، هزینه مراقبت از کودک است. انجمن فاوست که یک کمپین برابری جنسیتی است، اخیرا تخمین زده است که ۲۵۰ هزار مادر انگلیسی با کودکان زیر چهار سال نیروی کار را ترک کرده‌اند. در مطالعه آن‌ها هزینه مراقبت از کودک و عدم انعطاف کارفرما ذکر شده است. هزینه‌های مراقبت از کودکان حدود ۲۵ درصد از متوسط دستمزد در بریتانیا را در مقایسه با میانگین ۱۴ درصد در کشورهای OECD به خود اختصاص می‌دهد.
مشارکت سیاسی زنان
مطالعات نشان داده است که حضور زنان بیشتر در رهبری سیاسی منجر به تمرکز بیشتر بر حقوق زنان و سیاست‌های مربوط به خانواده می‌شود. در ایسلند، سوئد، نروژ و فنلاند - چهار کشور برتر در شاخص سقف شیشه‌ای - زنان حداقل ۴۵ درصد از کرسی‌های پارلمان را در اختیار دارند. از سوی دیگر در کره‌جنوبی و ژاپن سهم آن‌ها زیر ۲۰ درصد است. البته در شاخص سقف شیشه‌ای همه معیار‌ها وزن برابر ندارند. به‌عنوان مثال، معیار‌هایی که درباره مادری هستند، وزن کمتری نسبت به معیار‌هایی مانند نرخ مشارکت در کار دارند که همه زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. میانگین شاخص، امسال کمی بالاتر از سال گذشته است؛ اگرچه در بیشتر معیار‌ها نرخ بهبود آهسته بوده و در بیشتر کشورها، زنان هنوز در تلاش برای شکستن سقف شیشه‌ای خود هستند.
خبرنگار: حمید گودرزی پور