به گزارش برنا؛ شهرستان سرپل‌ذهاب دارای دشت های مستعد حاصلخیز ذهاب (زهاو) و قلعه شاهین (قلاشاین) است و به دلیل داشتن آب و هوای گرمسیری و رسیدن بهار زود هنگام، وجود رودخانه‌ها، سراب ها و چشمه سارهای متعدد از مزیت بالای گردشگری برخوردار است.
رودخانه الوند (ئه لوه ن)، دله شیر (ده له شیر)، گلم کبود (گوله م که وه)، سراب ماراب (ماراو)، گلو دره، پیران، سرابگرم (سراو گرم)، قره بلاغ و قلعه شاهین از جمله برخی جاذبه های گردشگری طبیعی شهرستان سرپل ذهاب است.
شهرستان سرپل‌ذهاب در طول تاریخ کهن خود با اسامی مختلفی شامل پاتیر که مربوط به دوران لولوبی‌ها و مادها معروف بوده و یا باتیر نام یکی از نیاکان زردتشت معروف بوده ولی در زمان قدیم به حلوان هم شهره بود که حلوان شهر مهم ساسانی ها و پایتخت ۱۵۶ ساله بنوعنازیان است و برخی این اسم را برگرفته از رودخانه الوند که از داخل این شهر می گذرد، می‌دانند.
شهرستان سرپل ذهاب ۲۲۴ اثر تاریخی و باستانی دارد که از این تعداد ۱۴۶ اثر در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و از معروفترین آنها می‌توان نقش برجسته آنو بانی نی، قربانگاه، آتشدان، پله ها و صفه، مرد مادی در حال نیایش، برد عاشقان، کتیبه اشکانی، سنگ نبشته مردوک آپال آیدین، زیچ منیژه در ابتدای دشت قلعه شاهین، قلعه و حوض منیژه، قلعه شاهین، زیجگه سراب، نقاره کوب، برج هزار گریه، برج کل گاراه، قلعه مریم، تپه سراب ذهاب، آتشگاه سراب ذهاب، نهر والاش، برج والاش، آتشکده کویک، آتشدان برد عاشقان، دروازه جبال، قلعه سرخ دیزه، قصر پاتاق، گور حمزه قاری، قریه مله دیز و نقش پادشان لولوبی را نام برد.
مطالعات دانشمندان از آثار باستانی و کتیبه‌های موجود نشان می دهد قدمت سرپل ذهاب براساس کتیبه و سنگ نوشته آنوبانی نی پادشاه لولوبی‌ها به چهار هزار و ۸۰۰ سال پیش می رسد، سنگ نوشته و نقش برجسته آنوبانی‌نی با قدمت چهار هزار و ۸۰۰ سال بر دل کوه «میانکل» سرپل ذهاب در غرب کرمانشاه واقع شده است.
کتیبه آنوبانی نی یکی از قدیمی ترین و به عبارتی اولین هنر معماری روی سنگ آسیا به شمار می‌رود که کتیبه بیستون کرمانشاه ۲ هزار سال بعد از این کتیبه حکاکی شده است و از جهات مختلف به نقش برجسته آنوبانی نی شباهت دارد و گمان می‌رود که کتیبه بیستون را با تقلید از این کتیبه خلق کرده‌اند.
این نقش برجسته پرده‌ای است که در آن شاه آنوبانی نی در برابر الهه ایشتار که او را در مقابل دشمنان پیروز کرده، ایستاده و پای خود را بر بدن دشمن نهاده است. ایشتار نیزه در دست قصد دارد با طنابی که به دست گرفته، گردن اسیری دیگر را ببندد، علاوه بر شاه و ایشتار ۹ اسیر بدون لباس نیز در تصویر مشاهده می‌شود.
زیج منیژه با بیش از یک هزار سال قدمت در داخل بافت روستای پاتاق شهرستان سرپل ذهاب واقع شده که دارای پلان مستطیل شکلی است که با جهت شرقی - غربی و با استفاده از مصالح لاشه سنک و ملات گچ ساخته شده است.
در بخش مرکزی این بنا تالار نسبتا بزرگی وجود دارد که پیرامون آن را راهروهایی احاطه کرده و از طریق راهروهای شمالی می توان به مجموعه اتاق های ضلع جنوبی بنا و از طریق راهروی جنوبی به مجموعه اتاق های ضلع شمالی دسترسی پیدا کرد.
زیج منیژه یا قلعه منیژه در مسیر جاده اصلی کرمانشاه - سرپل ذهاب و در قسمت پایین دست طاق گرا و کوه عظیم پاطاق و در نزدیک کل داود (گور دخمه) قرار دارد که این بنا در روزگار آبادانی قلعه به شکل مربع که هر ضلع آن در ابعاد ۷۰ در ۵۰ متر، احداث شده است.
در میانه این قلعه، ساختمان مربع شکل دیگری که احتمالا ارک قلعه بوده به ابعاد ۴۸ در ۴۸ متر ساخته شده که هنوز بقایای آن را می توان دریافت، در هر ضلع قلعه تعداد ۳۰ حجره وجود داشته و حجره ها دارای طاق گهواره ای شکل بوده اند که هم اکنون چند حجره نسبتا سالم باقی مانده و گردشگران می‌توانند از این بنای تاریخی با معماری منحصر به فرد دیدن کنند.
سرپل ذهاب ۳۲ اثر مذهبی دارد که از جمله این آثار در دوره اسلامی می توان به بقعه احمد ابن اسحاق از محدثان و صحابه امامان همام، وکیل خاص امام حسن عسگری و ملاقات کننده امام زمان و سفیر خاص آن امام غایب در قم نام برد که بارگاه ایشان همواره مورد توجه ارادتمندان به خاندان عصمت و طهارت است.
یادمان های دوران هشت سال دفاع مقدس در مناطق مختلف شهرستان سرپل ذهاب از آثار مهم دوران جنگ تحمیلی است که می تواند تمام علاقمندان به فرهنگ ایثار و شهادت را به خود جذب کند و بر همین اساس در تمام طول سال عاشقانی از سراسر کشور برای دیدن مناطق عملیاتی غرب کشور به سرپل ذهاب سفر می کنند و یادمان بازی دراز مهم ترین یادمانی است که همه ساله پذیرای شمار زیادی از راهیان نور است.
فرماندار سرپل ذهاب با تبریک سال نو، بهار طبیعت و ماه رمضان گفت: مقدمات لازم برای پذیرایی از مسافران و راهیان نور و گردشگران توسط ستاد خدمات سفر سرپل ذهاب اندیشیده شده است.
صدراله بابلی افزود: پارسال در شهرستان سرپل ذهاب پذیرای ۲۰۰ هزار نفر از گردشگران و مهمانان بودیم و امسال در تعطیلات نوروز ۹ مدرسه و ۲ مرکز بوم گردی و اقامتی برای اسکان مسافران نوروزی تجهیز و مشخص شده است.
شهرستان باستانی و مقاوم سرپل ذهاب بیش از ۹۰ هزار نفر جمعیت دارد.