به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ «بی واسطه» عنوان برنامه‌ای است که سازمان هنری رسانه‌ای اوج آن را برای شبکه یک سیما تولید کرده است. این برنامه به کارگردانی سیدمحمدعلی صدری نیا و با اجرای محمد دلاوری در هر قسمت به سراغ یک موضوع چالشی و دغدغه‌مند می‌رود.
«بی واسطه» در هر سوژهای بدون واسطه ورود می‌کند و سعی بر آن دارد تا به سوالاتی که در ذهن مخاطب در خصوص مسایل روز جامعه وجود دارد، پاسخ دهد، اما در این راه قطعا با مشکلاتی نیز روبه رو است که در این خصوص با سیدمحمدعلی صدری نیا؛ کارگردان این برنامه به گفتگو پرداخته ایم.
«بی واسطه» قاعده‌ها بر هم زد
چه شد که به فصل دوم برنامه «بی واسطه» رسیدید و تفاوت اصلی فصل دوم با فصل اول را در چه می‌دانید؟
فصل اول برنامه «بی واسطه» سال گذشته پخش شد و حالا در حال پخش فصل دوم آن هستیم. شاید جنس برنامه‌هایی که قرار است سراغ موضوعات و پرونده‌های مهم بروند، گفتگو‌های استودیی است، اما ما تلاش کردیم که در «بی واسطه» این قاعده را بر هم بزنیم و از استودیو بیرون بیاییم. تلاش می‌کنیم اگر قرار است در مورد موضوعی صحبت کنیم با دوربین، خودرو و کاروان «بی واسطه» راهی شویم و سراغ ماجرا برویم و از نزدیک و بدون هیچ واسطه‌ای با ماجرا‌ها مواجه شویم.
در بسیاری از برنامه‌ها سراغ مکان‌ها و سوژه‌هایی رفته ایم که برای اولین بار است دوربین داخل آن می‌رود و تا پیش از «بی واسطه»، مخاطب هیچ تصویری از آن نداشته است. مانند قسمت اول در فصل دوم که دوربین برای اولین بار وارد کارخانه اسلحه سازی شد و یا همراه با رییس سازمان انرژی اتمی سراغ بعضی از بخش‌های هسته‌ای و راکتور رفتیم. در قسمت‌های بعدی نیز از این دست مسایل خواهیم داشت.
تلاش می‌کنیم دوربین «بی واسطه» سراغ بخش‌هایی برود که مخاطب کمتر از آن تصویر دارد. در چند هفته‌ای که فصل دوم آغاز شده، سعی کردیم سوژه‌ها و موضوعات متنوع‌تر و رنگارنگ‌تری را دنبال کنیم و جذابیت‌های ویژه‌تری را در سوژه‌ها دنبال کنیم که مساله‌های ذهنی مردم هستند و درباره آن سوال و بحث‌های چالشی دارند. در واقع تلاشمان این است که جنس موضوعاتی که در فصل دوم به آن می‌پردازیم با موضوعات فصل اول متفاوت باشند.
در بین صحبت هایتان گفتید، جا‌هایی می‌روید که مخاطب تصویری از آن‌ها ندارد، این ماجرا باعث شده تا در محیطی که برای فیلمبرداری می‌روید، تغییری ایجاد کنید که بیشتر باب میل بیننده شود؟
مهمترین مساله ما در «بی واسطه» این است که تصویری واقعی از اجزای مختلف کشورمان ارائه دهیم. این هم در کلیات و هم در جزییات است. ما، هم سوژه‌هایی را دنبال می‌کنیم که پیشرفت‌های کشور را نشان دهند و هم جا‌هایی که دچار نقطه ضعف و چالش هستند را نشان می‌دهیم و بی واسطه با آن مسایل رو به رو می‌شویم. در واقع سراغ هر سوژه و بخشی که می‌رویم، سعی می‌کنیم واقعیت موجود آن‌ها را تصویر کنیم. چیزی را دستکاری نمی‌کنیم و تلاش می‌کنیم همان تصویری که هست را در معرض دید بیننده قرار دهیم.
فصل قبلی هم دوربین «بی واسطه» سراغ بخش‌هایی رفته بود که برای مخاطبان جذاب بود و مردم عادی نمی‌توانستند به آن مکان‌ها بروند. مانند مخزن کتابخانه ملی ایران و یا مخزن محیط زیست ایران که برای اولین بار دوربین ما سراغ آن‌ها رفت. در این فصل، هم بخش‌هایی داشتیم و هم داریم و سراغ اجزایی از این دست رفته ایم.
به علت سختی کار و گرفتن مجوز، خیلی از برنامه سازان سراغ سوژه‌هایی که شما کار می‌کنید، نمی‌روند. شما سوژه‌ها را چگونه انتخاب و غربالگری می‌کنید تا به اجرا و تصویربرداری برسند؟
تمام تلاش تیم سازنده «بی واسطه» این است که در هر قسمت، موضوعی عنوان شود که برای مردم دارای اهمیت و البته مساله کشور باشد. نمی‌خواهیم لزوما سراغ موضوعاتی برویم که جذابیت دارند، اما دردی را دوا نمی‌کنند و مساله مردم نیستند. ما تلاش می‌کنیم که اگر قرار است ۲۶ قسمت برنامه بسازیم این ۲۶ قسمت متشکل از ۲۶ پرونده مهم کشور باشند که یا مردم در مورد موضوع سوال دارند، یا پیشرفت پرونده‌ای در کشور است که می‌توان به ابعاد آن پرداخت و یا به بحرانی بپردازیم که کمتر درباره آن صحبت شده است. طبیعتا نکته‌ای که شما گفتید هم وجود دارد، به همین تناسب که می‌خواهید سوژه‌های مهم و بکری را انتخاب کنید سختی کار هم دو چندان می‌شود. هماهنگی‌ها و دریافت برخی از مجوز‌ها برای این که سراغ این سوژه‌ها برویم بسیار سخت می‌شود و بعضی اوقات ما مجبوریم دو برابر یک سوژه معمولی، انرژی صرفِ پیگیری کنیم تا نیمی از آن‌ها به ثمر بنشینند و به آنتن برسند.
فصل دوم «بی واسطه» با سوژه‌های اجتماعی
چه سوژه‌هایی به فصل دوم برنامه اضافه کرده اید؟
بخشی از سوژه‌هایی که در فصل جدید به برنامه اضافه کردیم، موضوعات و سوژهای اجتماعی هستند و سراغ معضلات اجتماعی رفته ایم؛ معضلاتی که طبیعتا یک سعه صدری را می‌طلبد برای اینکه به آنتن برسند و پخش شوند. از سوژه اعتیاد تا داستان کودکان کار و موضوعات دیگر که هر کدام بسیار داستان‌های پیچیده‌ای با خود دارند و صحبت کردن بدون واسطه درباره اتفاقاتی که برای آن‌ها رخ داده، طبیعتا ما را به خط قرمز‌ها نزدیک می‌کند. اما ما تلاش کردیم که سراغ این موضوعات برویم و از آن‌ها گذر نکنیم و چشممان را به روی آن‌ها نبندیم؛ چراکه فکر می‌کنیم حرف زدن درباره آن‌ها و پرداختن به این ماجرا‌ها کمک می‌کند که ما نسبت به حل آن‌ها نیز تصویر دقیق‌تر و درست تری داشته باشیم.
اتاق فکری برای انتخاب موضوعات دارید؟
بله، از ابتدای هر برنامه این اتاق فکر تلاش می‌کند که به مجموعه‌ای از سوژه‌ها برسد که هم جذاب است و هم دارای چالش و مساله! و بعد از آن اولویت بندی می‌کنیم که از بین آن‌ها کدام‌ها جذابتر هستند و مساله‌های اصلی تری دارند و سعی می‌کنیم برای تولید آن‌ها اقدام کنیم.
مجوز گرفتن از مراکز نظامی و دستگاه قضایی بسیار سخت است
تا به حال سوژهای را انتخاب کرده اید که مجوز ساخت آن صادر نشود؟
بله، برخی از سوژه‌هایی که شاید مرتبط به مراکز نظامی می‌شوند همیشه سختی‌های خاص خود را داشته اند. تا اندازه‌ای این سختی‌ها زیاد می‌شوند که گا‌ها از پیگیری و ساخت آن منصرف می‌شویم. در فصل دوم «بی واسطه» مجموعه وزارت دفاع و مجموعه روابط عمومی وزارت دفاع همکاری صمیمانه‌ای داشتند و هم قسمت کارخانه اسلحه سازی ضبط و پخش شد و هم در مورد موضوع هلی کوپترسازی، برنامه ویژه‌ای تولید کردیم که در هفته‌های آتی پخش خواهند شد. موضوع هلی کوپترسازی، سوژه جذابی است و برای اولین بار دوربینی وارد آن مجموعه می‌شود.
عمدتا مراکز نظامی یکی از آن جا‌هایی هستند که مجوز گرفتن از آن‌ها کار بسیار دشواری است. در کنار آن، مجموعه دستگاه قضایی است و با اینکه در فصل قبل همکاری‌هایی با ما داشتند، اما معمولا هماهنگی‌های این دستگاه نیز بسیار سخت است. مثلا ما در فصل دوم دو سوژه بسیار جذاب داشتیم که دوست داشتیم سراغ آن‌ها برویم، اما هنوز محقق نشده است.
نتوانستیم به سوژه مسکن بپردازیم!
برخی دیگر از دستگاه‌ها و وزارت خانه‌ها نیز هستند که برای بسیاری دیگر از موضوعاتی که پرداختن به آن‌ها خواسته مردم است با ما همکاری نمی‌کنند. بعضا نام مجری برنامه را که می‌شنوند، پا پس می‌کشند و به حضور در برنامه‌های بی دردسر علاقه مندند. به عنوان مثال سوژه مسکن، سوژه مهمی برای مردم ما بود. دولت وعده ساخت چهار میلیون مسکن را داده و ما از یکسال گذشته پیگیر بودیم که بتوانیم به مساله مسکن بپردازیم، اما جزو موضوعاتی بود که درب آن مجموعه برای ساخت، به روی ما باز نشده است.
* برخی سوژه‌ها حقوقی و برخی هم حقیقی هستند، تا به حال این اتفاق رخ داده که مجوز پرداخت و ساخت یک سوژه را بگیرید، اما شخصی که قرار بوده با او مصاحبه کنید، حاضر به گفتگو نشود؟
طبیعتا این اتفاق هم می‌افتد و در مجموعه هماهنگی‌ها این اتفاقات طبیعی هستند؛ اما فکر می‌کنم وقتی برنامه «بی واسطه» روی آنتن می‌آید و جنس برنامه و تیتر آن دیده می‌شود، اقبال نسبت به آن نیز بالا می‌رود. حتی برخی از مجموعه‌هایی که شاید از چنین برنامه‌ای تصویری نداشتند با دیدن قسمت‌های مختلف «بی واسطه» علاقه مندی بیشتری به حضور در برنامه پیدا کردند.
یکی از سختی‌های برنامه که هماهنگی‌های ما را هم سخت‌تر می‌کند، حضور مهمان‌های سطح بالاتر و روسای دستگاه‌ها است. به این دلیل که برنامه ما استودیی نیست و این مهمان‌ها بعضا یک روز کامل باید با کاروان و دوربین ما همراه باشند، از این رو هماهنگی زمان برایشان دشوار می‌شود.
ممیزی بخشی از فرآیند تولید است!
تا چه اندازه با ممیزی‌های شبکه و سیما مواجه شده اید؟
ممیزی هم بخشی از فرآیند تولید و پس از تولید است و حتما وجود دارد. البته ما در خود مجموعه تولیدکننده «بی واسطه» تلاش کردیم خودسانسوری نداشته باشیم. سعی کردیم سراغ هر سوژهای که می‌رویم مهمترین سوالات نسبت به آن سوژه را مطرح کنیم و اگر درباره ماجرایی صحبت می‌کنیم تصویر دقیق و واقعی از آن ارائه بدهیم تا وقتی مخاطب باهوش امروز ما نگاه می‌کند نگوید از کنار موضوعی گذر شده است. اما طبیعتا ملاحظات پخش همیشه وجود داشته و معمولا تلاش می‌کنیم در تعامل با دوستان پخش تا جایی که می‌شود این ملاحظات را به حداقل برسانیم.
بخش جدی نگاه «بی واسطه» مدیون سازمان اوج است
* اگر سازمان اوج پشت برنامه نبود، «بی واسطه» همین قدر «بی واسطه» ضبط و پخش می‌شد؟
حتما برای تولید برنامه‌هایی که می‌خواهند به خط قرمز‌ها نزدیک شوند شما به یک همراهی از طرف مجموعه‌ای که پشت کار می‌آید و انگیزه برای تولید دارد، نیاز دارید. چه در شبکه‌های تلویزیونی و چه در سازمان‌های فرهنگی و رسانه‌ای بیرون و دیگر مجموعه ها! اگر نگاه مدیریت یک مجموعه و یک سازمان رسانه‌ای این نباشد و سرش برای نزدیک شدن به خط قرمز‌ها درد نکند اصلا چنین موضوعاتی ساخته نمی‌شوند. حتما بخش جدی نگاه «بی واسطه» مدیون سازمان اوج است. خود سازمان اوج این نگاه را دارد که اساسا کار خنثی تولید نشود و اتفاقا هر سوژهای که سراغ آن می‌رویم سوژه جدی و مساله‌ای از مسایل کشور باشد. بعضا سوژه‌هایی از اوج به ما توصیه می‌شود که سوژه‌های پردردسری هستند و ممکن است مشکلات تولیدی فراوانی هم داشته باشند، اما جزو توصیه‌های دوستان ما در این مجموعه است که به این موضوعات ورود کنیم. مثلا موضوع آب در سیستان و بلوچستان به خاطر اهمیت موضوع و دغدغه‌ای که برای مردم ایجاد کرده، جزو موضوعاتی است که به ما توصیه شد به سراغ آن برویم.
فصل سوم در راه است
فصل دوم برای چند قسمت تهیه و پخش می‌شود؟
این فصل هم مانند فصل اول برای ۲۶ قسمت تولید و پخش می‌شود. برای فصل سوم نیز در حال رایزنی هستیم که یا با یک فاصله‌ای تولید شود و به آنتن برسد و یا اینکه در ادامه همین فصل دوم، فصل بعدی نیز تولید و پخش شود.
چند موضوعی که تا به حال به آن نپرداختید و قصد دارید در ادامه فصل بعد به آن بپردازید چه چیز‌هایی هستند؟
مساله ما این است که اگر سراغ یک سوژه و موضوعی می‌رویم آن را رها نکنیم و صرفا به عنوان تک سوژه به آن نگاه نکنیم بلکه همه؛ پرونده‌هایی باشند که ما قصد داریم در «بی واسطه» آن‌ها را به سرانجام برسانیم. مخاطبی که با ما همراه می‌شود از ما انتظار دارد که اگر درباره موضوعی صحبت می‌کنیم آن را تا انتها دنبال کنیم. مثلا یکی از سوژه‌ها و پرونده‌هایی که روی میز «بی واسطه» باز شده، بحث بحران آب است که هفته گذشته یک قسمت درباره کلیت بحران آب پخش شد و دوستان وزارت نیرو مهمان برنامه بودند و توضیحاتی دادند که در نقاط مختلف کشور چه اتفاقاتی می‌افتد. در آن برنامه گفته شد که ما تک تک بحث‌هایی که باز می‌شود را پیگیری خواهیم کرد. به همین خاطر سراغ بحران آب در سیستان و بلوچستان رفتیم که در سه قسمت تولید شد و در هفته‌های آتی به پخش می‌رسد.
به مساله دریاچه ارومیه خواهیم پرداخت
یکی از سوژه‌هایی که دنبال ضبط آن هستیم مساله دریاچه ارومیه است که روایت‌های مختلفی درباره آن وجود دارد و سعی می‌کنیم بی واسطه به آن بپردازیم. در موضوعات اجتماعی هم مانند اعتیاد، کودکان کار و یا داستان و مشکلات معلولان در کشور ورود کردیم. در واقع برای قسمت‌های بعدی هم داستان‌های مهمی را داریم که به آن نزدیک شویم. خود من خیلی علاقه مندم که به بعضی از موضوعات منطقه‌ای هم در این برنامه بپردازم. بعضی از اتفاقاتی که در کشور‌های همسایه ما می‌افتد، بعضی از تعاملات اقتصادی که کشور ما با دیگر کشور‌ها دارد می‌توانند موضوعات دیگر این برنامه باشند.
در مورد موضوعات سیاسی هم برنامه‌ای دارید؟
یکی از رایزنی‌های ما با مجموعه رسانه‌ای قوه قضاییه همین مورد است.