علی واسعی؛ کارگردان برنامه «مداربسته» در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و هنر برنا درخصوص شیوه کارگردانی این برنامه گفت: در ابتدا سردبیر برنامه بودم. چند قسمت که از تولید و پخش گذشت کار کارگردانی برنامه هم به من سپرده شد. من و آقای علی فراهانی‌صدر (کارگردان ابتدایی این برنامه) کار‌های زیادی را به صورت مشترک انجام داده‌ایم. بعد از پخش چند قسمت از «مداربسته» آقای فراهانی درگیر پروژه دیگری شدند و ضبط هر دو برنامه همزمان شد، از این‌رو علی‌رغم میل همه گروه، ایشان از «مدار بسته» جدا شدند.
«تاکسیما» عنوان اولیه «مدار بسته» بود!
وی در خصوص شکل‌گیری ایده اولیه برنامه «مداربسته» توضیح داد: در ابتدای راه خود شبکه دوست داشت با محوریت دوربین مخفی یک برنامه‌ای ساخته شود که اسم اولیه آن «تاکسیما» بود و قرار بود فقط ایده‌ها در تاکسی باشند و یک بخش استودیویی هم از استندآپ‌کمدی داشته باشیم و این آیتم‌ها با محوریت موضوعات اجتماعی، اما با رویکرد طنز باشند. ما یک ضبط صفر داشتیم که از جمع‌بندی اتفاقات آن به این نتیجه رسیدیم که اگر یک بخش گفتگو هم به استودیو اضافه شود بهتر است. از برآیند جلسات پیش از ضبط به این موضوع رسیدیم که می‌توان برای هر سوژه یک مهمان دعوت کرد که در مورد آن موضوع صحبت کند البته نه خیلی کارشناسی یا خیلی عمیق!
واسعی ادامه داد: تصمیم گرفتیم ترجیحا از چهره‌های مرتبط با سوژه هر برنامه، دعوت کنیم. از طرفی در بخش ابتدایی برنامه یک آیتم نمایشی اضافه کردیم که یک شخصی، حالت دستیار در کنار مجری اصلی برنامه باشد و با هم در شروع برنامه به یک موضوعی برسند و ادامه مسیر با همان اتفاقی که در آیتم نمایشی ابتدای برنامه افتاده، طی شود.
از نوع طنز‌های سروش صحت الهام گرفتیم
این کارگردان افزود: خیلی وقت‌ها آیتم‌های نمایشی ابتدای برنامه؛ فضای فانتزی‌تری داشتند. شبیه به برنامه‌هایی که آقای سروش صحت می‌سازد. تقریبا از نوع طنز‌های آقای صحت الهام گرفتیم. قطعا که فضا‌های ما قابل مقایسه به کار‌های ایشان نیستند و ما فقط سعی می‌کردیم که به آنها نزدیک شویم. باتوجه به اینکه محدودیت‌های برنامه‌سازی با فیلم و سریال متفاوت است، این نزدیک شدن سخت می‌شد، اما تلاشمان را می‌کردیم تا جای ممکن تنوع ایجاد کنیم.
واسعی تصریح کرد: شاید در خیلی از کار‌های دیگر، برنامه با یک پلاتو ساده از مجری آغاز شود؛ اما ما برای هر برنامه اتاق فکری داشتیم که شوخی‌ها را در آن برنامه‌ریزی می‌کردیم. خیلی وقت‌ها شوخی‌های مختلفی به ذهنمان می‌رسید که اگر در دوربین مخفی‌ها از آنها استفاده نمی‌شد، آنها را در آیتم‌های نمایشی می‌گنجاندیم. آیتم‌های نمایشی هر چه جلوتر می‌رفتند به بلوغ بیشتری می‌رسیدند و مخاطب هم این بخش را بیشتر دوست داشت. با اینکه جلوگیری از تکراری نشدن آن؛ برای گروه سخت بود، اما تمام تلاشمان را می‌کردیم که از تکرار بپرهیزیم.
حسین رفیعی چندین توانایی را یکجا دارد
علی واسعی با اشاره به انتخاب حسین رفیعی به عنوان مجری برنامه، گفت: قطعا حسین رفیعی توانایی‌های بالایی دارد و ما به یک مجری-بازیگر نیاز داشتیم. چرا که باید بخشی از دوربین مخفی را با خود مجری ضبط می‌کردیم و لازم بود این مجری برای مخاطب شناخته شده باشد. از طرفی توانایی گفتگو و توانایی اجرای بخش نمایشی را هم داشته باشد. در گزینه‌هایی که در سازمان وجود دارند، تعداد زیادی نیستند که همه این توانایی‌ها را یکجا داشته باشند. برنامه ما تخصصی نبود و یک تنوعی از پزشک تا شاعر داشت و آقای رفیعی با ۸۰ درصد مهمان‌هایی که به برنامه ما آمدند کار کرده بودند و سی سال سابقه فعالیت در این فضا را دارند.
وی اضافه کرد: ما سعی می‌کردیم نوع گفتگو‌های برنامه براساس ویژگی‌های آقای رفیعی باشند. آقای رفیعی انسان شریفی هستند و با همه دوستی دارند. با توجه به این ویژگی‌ها و نوع تعامل ایشان با آدم‌ها، نمی‌توان توقع یک گفتگوی چالشی و حتی زرد را از او داشته باشید. در تمام قسمت‌های «مدار بسته»، به سمت یک شرافتی پیش رفتیم که جنس گفتگو‌ها را سنگین‌تر می‌کرد، اما تا جای ممکن هم سعی می‌کردیم تنوع را در ساختار برنامه ایجاد کنیم.
حسین رفیعی از جنس تلویزیون است
واسعی در پاسخ به این سوال که آیا آقای رفیعی به راحتی اجرای این برنامه را پذیرفتند، بیان کرد: یک تفاوتی که آقای رفیعی با برخی‌های دیگر دارند، این است که خودشان را از جنس تلویزیون می‌بینند. همانطور که پیشتر گفتم، ما برای «مدار بسته» یک ضبط صفر داشتیم که قرار نبود هیچوقت پخش شود. روزی که آقای رفیعی آمدند و صحبت کردیم (با اینکه یک پیشنهاد دیگری داشتند که پیشنهاد خیلی خوبی هم بود)، برنامه صفر را برای او پخش کردیم و چیدمان و محوریت آن به قدری برای ایشان جذاب بود که خیلی سریع با هم به توافق رسیدیم.
۹۰ درصد اتفاقات برنامه از پیش تعیین شده بود
این کارگردان در خصوص گفتگو با مهمان‌ها نیز توضیح داد: برای مهمان‌ها یک طراحی جداگانه انجام می‌دادیم؛ از ریز سوالات گرفته تا تک تک اتفاقاتی که می‌افتاد! در واقع به این شکل نبود که سر ضبط پیش‌بینی کنیم چه سوالی باید بپرسیم. قطعا که مجری هم در لحظه نکاتی را خواسته و ناخواسته اضافه می‌کند؛ اما تقریبا ۸۰، ۹۰ درصد برنامه از قبل سناریو داشت و طراحی می‌شد. با این حال گا‌ها مهمان‌ها جوابی می‌دهند که شرایط پیش آمده ایجاب می‌کند مجری سوال تکمیلی‌تری را بپرسد. گاهی حتی ممکن است مسیر گفتگو تغییر کنند، اما صفر تا صد برنامه ما از پیش نوشته می‌شد.
وی به پروسه انتخاب تا دعوت مهمان‌های برنامه اشاره کرد و گفت: سه، چهار شخص در بخش هماهنگی مهمان به ما کمک می‌کردند. سختی کار ما در این بخش این بود که برنامه نمی‌توانست هدایای بزرگی را در قبال آمدن مهمان‌ها پرداخت کند، اما باز هم در کنار برنامه‌های دیگری که در پلتفرم‌ها پخش می‌شوند و اشخاصی که ترجیح می‌دهند به تلویزیون نیایند، عدم‌علاقه خیلی کم بود. بیشتر سختی کار ما در این بخش هماهنگی بود چراکه اکثر اشخاص یا مشغله کاری زیادی داشتند و یا در سفر بودند.
واسعی افزود: ما در هر برنامه یک موضوعی را تعیین می‌کردیم (مثلا موضوع اجتماعی) که برای آن با دو رویکرد مختلف دوربین مخفی ضبط می‌کردیم. با تمام محدودیت‌هایی که وجود داشت حالا باید مهمان مرتبط با موضوع را هم پیدا می‌کردیم و به برنامه دعوت می‌کردیم. هر سوژه‌ای که مطرح می‌شد مهمان‌های محدود خود را داشت که از میان آنها باز هم هماهنگی به خاطر مشغله کاری‌شان کار ما را سخت‌تر می‌کرد. شاید دیگر برنامه‌ها مثلا در یک روز سه قسمت از برنامه را بسازنند، اما ما یک قسمت از برنامه را در ۴ روز تکمیل می‌کردیم.
ساخت ویژه برنامه‌ها در تعامل با شبکه بود
کارگردان «مدار بسته» در پاسخ با این سوال که آیا ویژه برنامه‌هایی که ضبط کردید، خواست خودتان بود یا درخواست و سفارش شبکه؟، توضیح داد: سه قسمت ویژه برنامه داشتیم که یکی از آنها یک برنامه سه ساعته در شب یلدا بود. زمانیکه لیست موضوعات برنامه‌ها را می‌نوشتیم، یکسری از قسمت‌ها را براساس مناسبت‌های تقویمی انتخاب کردیم. مثل روز پدر، روز مادر و یا شب یلدا که می‌توانستیم به واسطه آنها مهمان‌های خوبی دعوت کنیم و دوربین مخفی‌های جذابی برای آنها بسازیم. این یک تعامل بود که شبکه دوست داشت برای برخی از قسمت‌ها اتفاق ویژه‌تری رخ دهد و قطعا طراحی متفاوتی را می‌طلبید. ساختار برنامه «شب یلدا» هم متفاوت بود. اگر کسی برنامه شب یلدای ما را ببیند، متوجه می‌شود که تمام آیتم‌ها از پیش طراحی شده‌اند و دلیل آمدن خیلی از مهمان‌ها هم همین طراحی‌ها بود.
وی ادامه داد: خیلی از استندآپ‌کمدین‌هایی که به برنامه آمدند با طراحی‌های قبلی حاضر شدند و ما یک بخشی را به اسم «استندآپ جمعی» داشتیم. در آن‌جا فقط ۲۰ درصد اتفاقات به صورت بداهه شکل می‌گرفت و ما از قبل برای همه اتفاقات برنامه ریزی کرده بودیم، و سناریو‌های پیشنهادی به آنها داده بودیم و هرکدام به یک موضوع و متنی رسیدند. قبل از این که کمدین‌ها، استندآپ‌های خود را ضبط کنند نزدیک به سه ساعت با هم تمرین انجام دادیم تا آن اتفاق شکل بگیرد.
تلویزیون و شبکه با «مدار بسته» در تعامل بودند
علی واسعی به مواجهه آدم‌ها با دوربین مخفی اشاره کرد و گفت: رفته رفته تجربه ما در کار بیشتر می‌شد. به مناطق می‌رفتیم و لوکیشن‌ها را درست انتخاب می‌کردیم و به درستی سناریو و پرداخت‌ها را انتخاب می‌کردیم. از قبل می‌دانستیم جای دوربین‌ها کجاست و قرار است چگونه به یک موضوع بپردازیم که به نقطه اشتباهی نرسد. طبیعتا کار سختی است و محدودیت‌هایی از جانب تلویزیون وجود دارد. اگر در جا‌های مختلف و در بین مردم بخواهید یک دوربین مخفی ضبط کنید، خواه ناخواه اتفاقات غیرمنتظره‌ای رخ می‌دهد.
وی افزود: خیلی وقت‌ها یک رخداد‌هایی می‌دیدیم که دوربین مخفی ساختن از آنها می‌توانست از خیلی دوربین مخفی‌های که در اینستاگرام می‌بینیم جذاب‌تر باشد، اما محدودیت‌ها و مراعات کردن اینکه حد و حدود را بشناسیم تا مردم ناراحت نشوند و برای تلویزیون زیبنده و مناسب باشد یک مقدار دست ما را نسبت به کار‌هایی که در یوتیوب و اینستاگرام می‌توان انجام داد، می‌بست. با این همه ماجرا باز هم شبکه خیلی با این مسایل کنار می‌آمد و خیلی از اتفاقات پیش می‌آمد که ما فکر می‌کردیم حذف می‌شود، اما شبکه تعامل کرد و پخش شد.
شیوه روایت «مدار بسته» به سریال نزدیک بود
این برنامه‌ساز اضافه کردد: قسمت دوم برنامه ما راجع به زبان فارسی بود که اتفاقاتی که در دوربین مخفی افتاد حتی از نظر خود من هم قابل پخش نبودند؛ اما با وجود حساسیت شبکه این قسمت تایید شد و به پخش رسید. شیوه روایت «مدار بسته» خیلی به سریال نزدیک بود و ما خواه ناخواه قسمت‌ها را رج می‌زدیم و خرده پلان‌های زیادی گرفته می‌شد.
واسعی خاطرنشان کرد: شما اگر برنامه «جَرس» را هم دیده باشید که تیم ما آن را کار کرده بود، متوجه می‌شوید که ما خودمان کار خودمان را سخت می‌کنیم که به بهترین خروجی برسیم. شاید ضبط یک آیتم ۵ دقیقه طول می‌کشید، اما فرآیند رسیدن به آن فضا، دو ساعت از ما زمان می‌برد چراکه سناریو و داستان داشت.
وی به ساخت فصل دوم اشاره کرد و گفت: از اواسط پخش فصل اول، صحبت‌هایی در خصوص ساخت فصل دوم شده بود، اما هنوز چیزی به‌صورت قطعی مشخص نشده است. ما یکسری طراحی‌های جدیدتری را هم برای اینکه یک مقدار فضا را عوض کنیم، ارائه کردیم، اما هنوز چیزی مشخص نیست. قصد هم نداریم این برنامه را به پخش در پلتفرم‌های نمایش خانگی برسانیم؛ چراکه این کار با تعامل با شبکه بوده و دوست داریم «مداربسته» را در تلویزیون پیش ببریم.
انتهای پیام/