به گزارش برنا؛ این سد به عنوان بزرگترین طرح آبی شمالغرب کشور حجم تنظیمی ۲ میلیارد مترمکعب آب در پایین دست سد خدا آفرین را دارد و محل تقسیم آب بین ایران و جمهوری آذربایجان بوده و سهم آب هر دو کشور را از طریق کانال‌های احداث شده، به اراضی دیم دشت مغان منتقل می‌کند.
این سد که با حجم مخزن ۶۲ میلیون مترمکعب توسط مهندسان ایرانی طراحی و احداث شده، با طول تاج ۸۵۰ متر و ارتفاع ۳۷ متر، علاوه بر تقسیم حقابه دو کشور از رود ارس، قابلیت نصب و تولید برق به میزان ۸۰ مگاوات را دارد.
سد تنظیمی انحرافی «قیز قلعه‌سی» در ۱۲ کیلومتری پایین دست سد خدا آفرین احداث شده و دارای یک کانال اصلی انتقال آب به طول ۱۴۴ کیلومتر شامل ۵۲ کیلومتر کانال اصلی در آذربایجان شرقی و ۹۲ کیلومتر کانال اصلی در استان اردبیل است.
سهم آب ایران از رود ارس در پایین دست سد خدا آفرین و از محل سد قیز قلعه‌سی و از طریق این کانال‌های احداث شده، به اراضی دیم منطقه مغان در جنوب رود ارس منتقل می‌شود که عملیات احداث این کانال نیز در مراحل نهایی قرار دارد.
حجم انتقال آب از طریق این کانال ۸۰ مترمکعب بر ثانیه پیش‌بینی شده که در کنار آن، ایستگاه‌های پمپاژ و خطوط فرعی و شبکه داخل مزارع نیز طراحی و اجرا شده و بخش زیادی از آن در دشت مغان آماده بهره‌برداری است که به محض تزریق آب به کانال اصلی و فرعی، مورد استفاده کشاورزان قرار خواهد گرفت.
این طرح، در محدوده استان اردبیل در دشت مغان قابلیت آبیاری ۳۶ هزار و ۷۰۰ هکتار و تبدیل اراضی دیم منطقه به اراضی زراعی آبی را دارد که با تکمیل آن، تحول بزرگی در حوزه تولیدات کشاورزی استان اردبیل رخ خواهد داد.
این طرح، در محدوده استان اردبیل در دشت مغان قابلیت آبیاری ۳۶ هزار و ۷۰۰ هکتار و تبدیل اراضی دیم منطقه به اراضی زراعی آبی را دارد که با تکمیل آن، تحول بزرگی در حوزه تولیدات کشاورزی استان اردبیل رخ خواهد داد.
افزایش یک میلیون تنی میزان تولیدات کشاورزی منطقه مغان، استفاده بهینه از منابع آب و خاک و حق آبه‌های مرزی ایران، تبدیل کشاورزی سنتی به روش بهره‌برداری پیشرفته و صنعتی، ساماندهی و اسکان عشایر منطقه، افزایش درآمد خانوارهای روستایی ساکن منطقه، جلوگیری از مهاجرت و توسعه فعالیت صنایع جانبی و تبدیلی از دستاوردهای مهم اجرای این سد به شمار می‌رود.
تامین آب کشاورزی ۳۶ هزار و ۷۰۰ هکتار از اراضی دیم منطقه مغان
علی‌مراد اکبری ، معاون سابق آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی ۲ سال پیش در جریان بازدید از عملیات اجرایی شبکه فرعی آبیاری در محدوده پایین دست سد قیز قلعه‌سی، محدوده کنونی اجرای شبکه فرعی در پایاب این سد و سد خدا آفرین در استان‌های اردبیل و آذربایجان شرقی را ۴۲ هزار و ۳۵۴ هکتار اعلام کرد.
به گفته وی، در زمان تخصیص آب در سال ۹۳، به دلیل خشکسالی ۱۰ ساله و متمادی، میزان حقابه و سطح اراضی زیرپوشش پایاب سد خدا آفرین در ۲ استان اردبیل و آذربایجان شرقی از ۷۴ هزار هکتار به حدود ۴۲ هزار هکتار کاهش داده شد.
بنا به اعلام وی، به خاطر ملاحظات خشکسالی، سهم استان اردبیل از آبیاری پایاب سد قیز قلعه‌سی و سد خدا آفرین، از ۶۲ هزار هکتار به ۳۶ هزار و ۷۰۰ هکتار و سهم استان آذربایجان شرقی نیز از ۱۲ هزار هکتار به پنج هزار و ۳۰۰ هکتار کاهش یافت.
پس از تعیین سهم ۳۶ هزار و ۷۰۰ هکتاری اجرای شبکه آبیاری در پایین دست سد قیزقلعه‌سی و سد خدا آفرین، طرح آبیاری بزرگ در چهار ناحیه عمرانی به همین میزان تهیه شده و عملیات لوله‌گذاری و احداث شبکه فرعی از حدود ۱۰ سال پیش آغاز شد.
به علت تداوم نیافتن تخصیص اعتبار، اجرای این طرح بزرگ ملی در مدت پنج سال گذشته متوقف مانده بود ولی پاییز سال گذشته با اختصاص اعتبار لازم از محل منابع صندوق توسعه ملی، تکمیل آن کلید خورد و مسئولیت اجرای آن نیز به وزارت جهاد کشاورزی واگذار شد.
سرمایه‌گذاری ۲۷ هزار و ۴۰۰ میلیارد ریالی برای اجرای طرح آبیاری پایین دست سد قیز قلعه‌سی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل اعلام کرد: در مرحله نخست اجرای شبکه آبیاری فرعی در پایاب این سدها در دشت مغان، لوله‌گذاری و اجرای طرح آبیاری با صرف هزینه‌ای بالغ بر ۱۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال انجام شد ولی با توجه به تداوم نیافتن منابع اعتباری، این طرح با بیش از ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی متوقف مانده و تکمیل نشد.
نوبخت اژدری بیان کرد: برای تکمیل این طرح، سال گذشته ۱۳ هزار ۲۳۰ میلیارد ریال منابع اعتباری جدید از محل صندوق توسعه ملی اختصاص یافت که با تخصیص این اعتبار، تکمیل عملیات اجرایی کمتر از ۱۰ درصد باقی مانده طرح کلید خورد.
اژدری: حدود ۸۰ درصد اراضی واقع در محدوده این پروژه از دیم به آبی تبدیل شده و توان تولید کشاورزی استان را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
وی با اشاره به سرمایه‌گذاری کلان کشور برای تکمیل این طرح بزرگ بیان کرد: طرح آبیاری پایاب سد خدا آفرین ـ قیز قلعه‌سی با وجود سرمایه‌گذاری ۱۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریالی دولت از محل صندوق توسعه ملی و تکمیل تا بیش از ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی، طی پنج سال گذشته بلاتکلیف باقی مانده بود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل ، اجرای شبکه‌های فرعی آبیاری اراضی پایاب سد خدا آفرین ـ قیز قلعه‌سی را افتخاری بزرگ برای منطقه دانست و گفت: حدود ۸۰ درصد اراضی واقع در محدوده این پروژه از دیم به آبی تبدیل شده و توان تولید کشاورزی استان را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
بهره‌برداری کامل از طرح آبیاری پایاب سد خدا آفرین ـ قیز قلعه‌سی در شهریور امسال
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل علام کرد که با اختصاص منابع اعتباری لازم، اجرای طرح شبکه فرعی آبیاری پایاب سد خدا آفرین ـ قیز قلعه‌سی در شهریور امسال تکمیل شده و به طور کامل بهره‌برداری می‌شود.
نوبخت اژدری افزود: اعتبار مورد نیاز از محل صندوق توسعه ملی برای تکمیل طرح آبیاری اراضی زراعی در ۴۲ هزار و ۴۳۵ هکتار از پایاب سه سد خدا آفرین، عمارت و احمدبیگلو در استان اردبیل آغاز شده که تاکنون ۹۰ درصد از این طرح به مرحله اجرا رسیده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل اضافه کرد: با تکمیل اجرای این طرح، علاوه بر افزوده شدن یک میلیون تن به مجموع تولیدات کشاورزی استان اردبیل، بالغ بر ۸۰ هزار میلیارد ریال به درآمد بخش کشاورزی استان افزوده شده و ۱۵ هزار و ۷۰۰ خانوار روستایی و عشایری به صورت مستقیم و ۲۰ هزار نفر نیز به صورت غیرمستقیم مشغول به کار خواهند شد.
واگذاری اراضی ملی در پایاب سد خدا آفرین ـ قیز قلعه‌سی آغاز شده است
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل همچنین از آغاز واگذاری اراضی ملی واقع در پایاب سد خدا آفرین ـ قیز قلعه‌سی به کشاورزان و بهره‌برداران و عشایر ساکن در محدوده خبر داد و گفت: بیش از ۲۲ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی ملی دیم در پایاب این سدها قرار گرفته که با بهره‌برداری از شبکه آبیاری فرعی، به اراضی آبی تبدیل می‌شود.
وی با اشاره به واگذاری بیش از ۱۵ هزار هکتار از این اراضی به عشایر ساکن در محدوده طرح اظهار کرد: برای بهره‌برداری از این اراضی، ۵۶ تعاونی تولید محلی تشکیل شده است.
اژدری اضافه کرد: در قالب اجرای طرح آبیاری اراضی منطقه مغان در سواحل جنوبی رود ارس در پایاب سد خدا آفرین ـ قیز قلعه‌سی، چهار ناحیه عمرانی در محدوده اجرای آن طراحی شده که عملیات اجرایی ناحیه عمرانی اول این طرح به مساحت حدود پنج هزار هکتار تکمیل شده است.
وی افزود: اجرای شبکه آبیاری فرعی در ناحیه عمرانی ۲، ۳ و ۴ در محدوده سه شهرستان اصلاندوز، پارس‌آباد و بیله‌سوار این طرح نیز با بیش از ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی جریان دارد که تا شهریورماه امسال تکمیل شده و به بهره‌برداری می‌رسد و کشت و زرع در آن پس از تحویل آب از سوی وزارت نیرو آغاز خواهد شد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل، اجرای طرحهای آبیاری نوین را نیز از جمله اولویت‌های سازمان جهاد کشاورزی این استان ذکر کرد و گفت: تاکنون ۴۶ هزار هکتار از اراضی استان به سامانه نوین آبیاری تجهیز شده است.
وی در ادامه با بیان این که استان اردبیل از مناطق مهم کشور در زمینه تولید و اشتغال کشاورزی کشور به شمار می‌رود، افزود: بخش کشاورزی این خطه علاوه بر ایجاد اشتغال برای یک سوم جامعه شاغل استان، سالانه بالغ بر چهار میلیون تن انواع محصولات معادل چهار درصد تولیدات کشور را تولید می‌کند.
اژدری اضافه کرد: استان اردبیل بالغ بر ۱۲۰ هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی دارد که در ۷۴۰ هزار هکتار زمین زراعی و ۴۰ هزار هکتار باغ به تولید مشغول هستند و جهاد کشاورزی تلاش دارد تا مسائل این جمعیت کثیر تولید کننده را رسیدگی و مدیریت کند.
استان اردبیل ۱۸ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد که معادل ۱.۰۹ درصد از مساحت کل کشور ایران است.
۴۳.۶ درصد از مساحت این استان شامل ۸۱۷ هزار هکتار اراضی کشاورزی، ۵۰.۴ درصد معادل ۹۴۹ هزار هکتار مرتع، ۳.۵ درصد برابر با ۶۳ هزار هکتار جنگل و مابقی نیز مربوط به سایر کاربری‌هاست.
استان اردبیل کمتر از یک درصد مساحت ایران را دارد ولی با تولید سالانه ۴.۵ میلیون تن انواع محصول کشاورزی، چهار درصد تولیدات کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده است.
این استان با تولید حدود ۴۰۰ هزار تن گندم، ۸۵۰ هزار تن سیب زمینی و ۴۵۰ هزار تن انواع محصولات باغی، سهم عمده‌ای در تامین نیاز به محصولات کشاورزی کشور را دارد.
۷۵۰ هزار هکتار از اراضی استان اردبیل کشت می‌شود که ۲۷۰ هزار هکتار آن اراضی آبی و ۴۸۰ هزار هکتار نیز جزو اراضی دیم است.
محصول گندم با حدود ۲۹۰ تا ۳۰۵ هزار هکتار و محصول جو با حدود ۹۰ تا ۱۲۰ هزار هکتار، بیشترین سهم اراضی کشت محصول کشاورزی در استان اردبیل را دارد.
