به گزارش برنا؛ پدیده لانینا چیست؟ لانینا پدیده‌ای اقیانوسی-اتمسفری است که همتای ال نینو به عنوان بخشی از الگوی اقلیمی و نوسان بزرگ‌تر جنوبی ال نینو شناخته می‌شود. در طول لانینا، دمای سطح دریا در سراسر بخش حاره‌ای شرق اقیانوس آرام مرکزی ۳ تا ۵ درجه سانتیگراد کمتر از حد نرمال خواهد بود.
بر اساس پیش‌بینی ENSO احتمال وقوع پاییز و زمستان کم بارش در سال آبی پیش‌رو تا ۶۰ درصد است و برخی مناطق کشور با میزان بارندگی‌های تا ۵۰ درصد زیر میانگین بلند مدت درگیر می‌شوند.
این در حالی است که متوسط بلندمدت بارندگی از ابتدای سال آبی تا تاریخ ۱۱ شهریورماه ۲۴۶.۵ میلی‌متر بوده است.
بر این اساس، متوسط بارش کشور در سال آبی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ تا بازه زمانی مذکور ۱۸ درصد نسبت به متوسط بلند مدت ۵۳ سال کاهش پیدا کرده و رتبه بارشی امسال در طول ۵۴ سال گذشته رتبه ۴۳ است.
بر این مبنا اگر نگاهی به میزان بارش به تفکیک استان‌های کشور داشته باشیم، متوجه خواهیم شد که از ۳۱ استان کشور ۲۳ استان شرایط بارش زیر میانگین بلند مدت را تجربه کرده‌اند و تنها ۸ استان شرایط برابر متوسط یا بالای میانگین بلندمدت را تجربه کردند.
بر این اساس استان ایلام با ثبت بارش معادل ۴۹ درصد کمتر از نرمال بدترین آمار را در این بخش به خود اختصاص می‌دهد و در استان هرمزگان نیز میزان بارندگی ۳۴ درصد بیشتر از نرمال بوده است.
فارغ از آمار سال آبی گذشته، نگاه به پیش‌بینی نهادهای بین‌المللی برای سال آبی جاری می‌توان مهم و در برنامه‌ریزی‌ها موثر باشد.
به طور کلی عمده پیش‌بینی‌های بلند مدت نهادهای بین الملی از جمله ENSO، بر اساس ۲ کلان پدیده به نام‌های ال‌نینو و لانینا صورت می‌پذیرد.
ال‌نینو به‌طور ساده عبارت است از یک رخداد اقلیمی کلان که در اثر رها شدن انرژی انباشته در بزرگترین حوزه اقیانوسی جهان یعنی جنوب اقیانوس آرام رخ می‌دهد. نشانه اولیه آن هم تغییر جهت جریان آب‌های سرد و گرم و همچنین بادهای این منطقه است.
از سوی دیگر، لانینا به شکل مشابه چرخه معکوسی هست که بر روی آب‌های وسیع اقیانوس آرام با تغییر دما منجر به شکل دیگری از الگوهای بارش در کره زمین می‌شود. ریشه رخداد این شرایط نیز به رفتار‌های خورشیدی وابسته است، اما اثر گذاری آن بر کشور ایران عموما با خشکسالی‌های طولانی مدت همراه است. افزایش دمای خاورمیانه به دنبال گرمایش جهانی در ده سال اخیر به تشدید این وضعیت نیز منجر شده است.
*احتمال ۶۰ درصدی برای وقوع پدیده لانینا
در این راستا، مطابق آخرین پیش‌بینی صورت پذیرفته که در تیرماه سال ۱۴۰۱ انجام شده است، دمای سطح دریا در اقیانوس آرام استوایی مرکزی شرقی کمتر از حد متوسط باقی می‌ماند و کمی گرم می‌شود. متغیرهای کلیدی اقیانوسی و جوی با شرایط لانینا سازگار باقی مانده‌اند، اگرچه اندکی ضعیف شده‌اند. اکثریت بزرگی از مدل‌های موجود پیش‌بینی می‌کنند که دمای سطح دریاهای آزاد تا ابتدای پاییز ۱۴۰۱ کمتر از حد نرمال در سطح لانینا ضعیف باقی می‌ماند.
مشابه جدیدترین CPC رسمی که توسطIRI ENSO Outlook در ۱۸ تیرماه ۱۴۰۱، پدیده لانینا با احتمال ۵۱ تا ۵۹ درصد در پاییز و زمستان پدیده حاکم است.
با توجه به پیش‌بینی انجام شده مبنی بر ثبات پدیده لانینا در پاییز و زمستان پیش‌رو، تاثیر این پدیده بر شرایط اقلیمی کشور بسیار اهمیت دارد.
*لانینا بر اقلیم ایران چه تاثیری دارد؟
در همین راستا مطابق بررسی‌های انجام شده مبنی بر تاثیر الگوی لانینا بر شرایط جوی کشور، احتمال وقوع شرایط خشکسالی در ایران طی پاییز و زمستان پیش رو بسیار محتمل است. بر این مبنا طی ۱۰۰ سال گذشته هر زمان که پدیده لانینا حاکم شده با ضریب نزدیک به ۱۰۰ درصد در استان‌های جنوب غرب کشور شاهد رخداد خشکسالی بوده‌ایم.
این مسئله برای غرب کشور با احتمال ضعیف‌تری اتفاق خواهد افتاد و با حرکت به سمت شرق کشور از این احتمال تا حد رخ داد ۳۰ درصدی خشکسالی کاسته خواهد شد. بر این مبنا، الگوهای اقلیمی وقوع سومین سال خشکسالی پیاپی در سال آبی پیش رو را پیش‌بینی می‌کند.
*احتمال وقوع پاییز کم‌بارش در کشور
در همین راستا، سعید نیکی‌سخن، استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر در رابطه با پیش‌بینی شرایط اقلیمی اظهار داشت:«تمامی مدل‌هایی که وجود دارد، تنها پیش‌بینی هستند، اما با مطالعه کلان الگوها دنیا سعی دارد تا بتواند از قبل برای شرایط مهیا باشد.»
این استاد دانشگاه تاکید کرد:«مدل‌ها از پاییز کم‌بارش خبر می‌دهند و در برخی مناطق ممکن است تا ۵۰ درصد زیر نرمال بارش داشته باشیم که بیانگر سومین سال خشکسالی است که مردم و مسئولان باید برای این شرایط آمادگی داشته باشند و منابع آبی به بهترین شکل مورد استفاده قرار گیرد.»
با وجود پیش‌بینی‌ها برای پاییز کم‌بارش اهمیت مدیرت مصرف آب در بخش‌های مختلف بسیار مورد تاکید است و در صورتی که این مسئله اتفاق نیفتد، بحرانی به نام آب دور از انتظار نیست.