به گزارش برنا؛ هیچ گزارش کهن تاریخی درباره آنچه بر اهل بیت امام (علیه‌السّلام) در شب یازدهم محرم گذشته است، وجود ندارد؛ اما بدون تردید آن شب سخت‌ترین شبی بوده که بر این خاندان گذشته است. مصیبت از دست دادن بهترین عزیزان با فجیعترین وضع، رها ماندن پیکرهای خونین امام و یاران باوفایش بر روی زمین، سفاکی و ددمنشی لشکر عمر سعد در برخورد با زنان و کودکان و خویشاوندان امام حسین (علیه‌السّلام) و غربت و اسارت خاندان حسینی، از مسلمات تاریخ عاشورا است.
به نظر می‌رسد قدیمی‌ترین اظهار نظر در این‌باره، گفته سید بن طاووس است که می‌نویسد: بدان که در آخرین ساعات روز عاشورا بود که حرم حسین (علیه‌السّلام) و دختران و کودکانش، درحالی که گرفتار اندوه، افسوس و گریه بودند، اسیر دشمنان شدند و روز را در حالتی به شب آوردند که قلم من توان نگارش حالات دلشکستگی آنان را ندارد. آنان آن شب را بدون حامی و مردان خود، غریبانه گذراندند و دشمنان، بی‌نهایت، از آنان بیزاری جستند و رو گردانی کردند تا به این وسیله، خود را نزد عمر سعد از دین برگشته و یتیم‌کننده اطفال محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و خراشندهٔ جگرها، و به عبیدالله بن زیاد زندیق، و به یزید بن معاویه کافر که راس الحاد و عناد بود، مقرب نمایند.
| ۱. | ↑ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ج۳، ص۸۹. |