به گزارش خبرگزاری برنا؛ با فرا رسیدن اربعین حسینی، شور غیر قابل وصفی شیعیان و دوستداران حضرت ابا عبدالله (علیه السلام) را در بر می‌گیرد. راز و رمز این همه دلدادگی و تکاپو برای زیارت کردن سید الشهداء (ع) در روز اربعین چیست؟
این کشش و میل درونی فراتر از یک سفارش معمولی از سوی بزرگان دینی است که سفارشات بزرگان بر بسیاری از اعمال مستحب و حتی واجب بسیار است، اما داستان اربعین و زیارت امام حسین (علیه السلام) در روز بیستم صفر حساب دیگری دارد. چرا در میان زیارات مخصوصی که برای امام حسین (علیه السلام) وارد شده است زیارت اربعین جایگاه ویژه‌ای دارد. درباره اربعین سوالات دیگری نیز مطرح است: این که چرا بزرگان دینی به زیارت اربعین این قدر توصیه کرده اند؟ نقش اربعین در تداوم قیام عاشورا چیست؟
در قرآن توصیه شده است که مؤمنان ایام الله را یادآور شوند تا این روز‌های بزرگ الهی فراموش نشود. اربعین در تداوم واقعه کربلا است؛ از این رو برای پاس داشتن روز عاشورا که از اعظم ایام الله است، در روز اربعین عاشقان حسینی با حرکت امام حسین (علیه السلام) تجدید عهد می‌کنند و این تجدید عهد را در بهترین وجه خود یعنی رفتن به زیارت کربلا ابراز می‌کنند.
از این روست که در روایت امام حسن عسکری (علیه السلام)، زیارت امام حسین (علیه السلام) در روز اربعین را از علائم مؤمن دانسته شده است.
حضرت آیت الله خامنه‌ای اهمیت اربعین اباعبدالله (علیه السلام) را در احیاگری فلسفه‌ی شهادت و استمرار نهضت ظلم ستیزانه‌ی امام حسین (علیه السلام) می‌دانند و درس بزرگ آن را زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی شهادت در مقابل تبلیغات دشمن معرفی می‌کنند.
الف) زیارت اربعین در تاریخ و سیره بزرگان
در امتداد عاشورا
آنچه می‌توان راز زیارت اربعین امام حسین (علیه السلام) در کربلا دانست، نقش این روز در تداوم قیام حسینی است. شواهد خارجی و نحوه برخورد شیعیان به این روز نیز همین را تأیید می‌کند. اینکه ائمه علیهم السلام عمل جابر را مورد تحسین قرار دادند و بنا بر نقلی خود اهل بیت علیهم السلام در اربعین به زیارت ایشان رفتند و این که زیارتنامه مخصوص برای اربعین از امام صادق (علیه السلام) وارد شده است، همه نشان از جایگاه ویژه اربعین در ماندگاری واقعه عاشوراست.
اولین زائر کوفی بر مزار سید شهیدان
در نقل دیگر گفته شده است که عبدالله حرّ جعفی که از یاری امام در کربلا دریغ ورزید، بعد از دیدار با عبیدالله بن زیاد به سمت کربلا حرکت کرد و در رثای امام به نوحه سرایی پرداخت.
عبیدالله بن حر از کوفه خارج شد و به کربلا آمد و در آنجا اشعاری به این مضمون گفت:
- فرمانده خیانتکار، فرزند خیانت پیشه به من می‌گوید چرا تو با آن شهید فرزند فاطمه جنگ نکردی؟! - آری، پشیمانم که چرا او را یاری نکرده ام، بلی هر شخصی که به موقع توفیق نیابد، پشیمان خواهد گردید.
- من از این که از حامیانش نبوده ام حسرتی در خود احساس می‌کنم که هرگز از من جدا نخواهد شد.
- خدا روان کسانی را که در نصرتش کمر همت بسته اند از باران رحمت خویش همواره سیراب گرداند.
- اکنون که بر قبور و جایگاه آنان ایستاده ام اشکم ریزان است و نزدیک است جگرم پاره شود.
پیاده روی اربعین
از هنگامی که نخستین زائر مضجع منور اباعبدالله الحسین (علیه السلام)، جابربن عبدالله انصاری در روز اربعین از مدینه به سمت کربلا رهسپار شد تاکنون ۱۳۷۳ سال می‌گذرد. در این سال‌ها علما و اولیای الهی برای زیارت سیدالشهدا (علیه السلام) در روز اربعین اهمیت و جایگاه والایی قائل بودند و با پای پیاده از نجف اشرف به سوی کربلا رهسپار می‌شدند، بی شک جابربن عبدالله، نخستین زائر کربلای معلی در روز اربعین سال ۶۱ هجری است، این سنت حسنه نیز در سال‌های حضور ائمه معصومین (علیهم السلام) با وجود حکومت سفاک و خونریز اموی و عباسی انجام شده است.
از شیخ انصاری... محدث نوری. حاج آقا مصطفی خمینی
در برخی از روایات تاریخی بیان شده است که زیارت کربلا با پای پیاده در زمان «شیخ انصاری» (متوفی سال ۱۲۸۱ قمری) رسم بوده است، اما در برهه‌ای از زمان به ورطه فراموشی سپرده می‌شود که در نهایت توسط «شیخ میرزا حسین نوری» دوباره احیا می‌شود.
این عالم بزرگوار اولین بار در عید قربان به پیاده روی از نجف تا کربلا اقدام کرد که ۳ روز در راه بود و حدود ۳۰ نفر از دوستان و اطرافیانش وی را همراهی می‌کردند. «محدث نوری» از آن پس تصمیم گرفت، هر سال این کار را تکرار کند. ایشان آخرین بار در سال ۱۳۱۹ هجری با پای پیاده به زیارت حرم أباعبدالله حسین (علیه السلام) رفت؛ و سپس رد پای این سنت در بین بزرگان امتداد می‌یابد. در احوال آقا مصطفی خمینی (ره) آمده چندبار در سال بر این عمل مداومت داشتند.
آداب اربعین از منظر میرزا جواد آقا ملکی تبریزی
آری! از آن پس بسیاری از عاشقان اهل بیت و امام حسین (علیه السلام) و نیز برخی علما و حتی مراجع تقلید با پای پیاده به کربلا سفر کرده اند، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی یکی از مراجع عالیقدر جهان تشیع که خود بار‌ها با پای پیاده از عتبه علویه، رهسپار عتبه حسینی شده است، درباره مراقبه و بزرگداشت روز اربعین حسینی چنین می‌گوید: «به هر روی بر مراقبه کننده لازم است که بیستم صفر (اربعین) را برای خود روز حزن و ماتم قرار داده، بکوشد که امام شهید را در مزار حضرتش (علیه السلام) زیارت کند، هر چند تنها یک بار در تمام عمرش باشد.»
آیت الله مکارم شیرازی
آیت الله ناصر مکارم شیرازی نیز که در دوران طلبگی سال‌های ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۰ هجری قمری در نجف اشرف ساکن بوده است، دو بار توفیق پیاده روی از نجف تا کربلا را داشته است. وی با پای برهنه از مسیر شط (رودخانه) که حدود ۲۰ کیلومتر طولانی‌تر از مسیر کنونی نجف کربلاست و حدود ۳ روز به طول می‌انجامید، به زیارت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) مشرف شدند.
ایشان می‌گوید: وقتی به یکی از این مُضیف‌ها رسیدیم، صاحب مضیف دعوت و اصرار کرد که مهمان او بشویم و آنجا استراحت کنیم، به او توضیح دادیم که، چون امروز کم راه رفته ایم و باید مسافت بیشتری را طی کنیم، فرصت ماندن نداریم، پس از کمی اصرار او و امتناع ما، ناگهان صاحب مضیف که معلوم بود چند وقتی است که مهمان برایش نرسیده و از این بابت خیلی ناراحت است، ناگهان چاقویش را در آورد و تهدید کرد که من مدتی است مهمان برایم نیامده است و شما حتماً باید مهمان ما بشوید! اینقدر مهمانی کردن زائر امام حسین (علیه السلام) در نزد این‌ها اهمیت و ارزش داشت. البته بالاخره بعد از این که توضیح بیشتری برایش دادیم و قول دادیم که از طرف او زیارت کنیم، اجازه داد که ما برویم.
آیت الله بهجت
بهجت العرفا آیت الله محمدتقی بهجت فومنی درباره نقش پیاده روی روز اربعین می‌گوید: روایت دارد که امام زمان (عجل الله تعالی فرجه و الشریف) که ظهور فرمود، پنج ندا می‌کند به اهل عالم، اَلا یا اَهلَ العالَم اِنَ جَدِی الحُسَین قَتَلُوهُ عَطشاناً، اَلا یا اَهلَ العالَم اِنَ جَدِی الحُسَین سحقوه عدوانا، ... امام زمان خودش را به واسطه امام حسین (علیه السلام) به همه عالم معرفی می‌کنند... بنابراین در آن زمان باید همه مردم عالم، حسین (علیه السلام) را شناخته باشند...، اما الان هنوز همه مردم عالم، حسین (علیه السلام) را نمی‌شناسند و این تقصیر ماست، چون ما برای سیدالشهدا (علیه السلام) طوری فریاد نزدیم که همه عالم صدای ما را بشنود، پیاده روی اربعین بهترین فرصت برای معرفی حسین (علیه السلام) به عالم است.
ب) ما و حماسه پیاده روی زیارت اربعین
اهمیت اربعین حسینی
«و بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الجهاله و حیره الضلاله و قد توازر علیه من غرته الدنیا و باع حظه بالارذل الادنی»، «خدایا، امام حسین (علیه السلام) همه چیزش را برای نجات بندگانت از نابخردی و سرگشتگی و ضلالت در راه تو داده در حالی که مشتی فریب خورده که انسانیت خود را به دنیای پست فروخته اند بر ضد وی شوریدند و آن حضرت را به شهادت رساندند.» این عبارات، بخشی از جملاتی است که حضرت امام صادق (علیه السلام) بر زبان مبارک خویش جاری می‌سازند و به زیارت روز اربعین امام حسین (ع) مشهور است. امام ششم شیعیان در این زیارت اشاره می‌کنند به آنچه که جدشان در راه خدا و برای سعادت بشریت انجام دادند. اما چرا امام صادق (علیه السلام) این جملات را در روز اربعین بیان می‌کنند و همگان را در این روز به دلیل و معنای قیام حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) توجه می‌دهند؟ و چرا به خواندن این زیارت تا این حد توصیه می‌شود تا آنجا که نشانه ایمان قرار می‌گیرد و چرا این همه بر زیارت مرقد مبارک حضرت اباعبدالله (علیه السلام) در روز اربعین تأکید می‌شود و خیل عاشقان از جای جای دنیا خود را به کربلا می‌رسانند؟
برای یافتن پاسخ صحیح این پرسش ها، باید به حدیثی از پیامبر اکرم (صلی الله علی و اله وسلم) بازگشت که ایشان فرموند: «من از حسینم و حسین از من است.» با این تعبیر و تفسیر که اگر قیام حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) نبود، اگر ایشان از همه وجود خود و اهل بیت شان نمی‌گذشتند، امروز اثری از آثار اسلام ناب محمدی باقی نمانده بود. با علم بر این مسأله، این سؤال مطرح می‌شود که آیا قیام کربلا به تنهایی می‌توانست این اثربخشی را داشته باشد؟ اگر حادثه عظیم کربلا در سال ۶۱ می‌ماند و اگر ما امروز از چگونگی آن اطلاع نداشتیم، این غلبه خون بر شمشیر می‌توانست امروز کارکرد مؤثر خود را داشته باشد؟
واقعه کربلا نیز مانند هر موضوع مهم دیگر، زمانی در ذهن‌ها و جامعه زنده مانده و می‌تواند کارکرد اصلی خود را داشته باشد که نشر یابد و درباره آن روشنگری شده و گرامی داشته شود.
با این روش و منطق، آنچه حسین بن علی (علیه السلام) به سبب آن برخاست، حیات می‌یابد و در جامعه بسط پیدا می‌کند و اگر چنین نباشد، دیگربار، یزیدیان و فرهنگ طاغوت غلبه پیدا خواهند کرد.
اربعین حسینی اهمیت و ارج خود را از این منظر می‌گیرد که فرصتی است برای زنده نگه داشتن حقیقت عاشورا و تکثیر گفتمان سیدالشهدا (علیه السلام). این نگاه به اربعین شهادت امام حسین (علیه السلام) است که به بیستم ماه صفر اصالت می‌دهد و اربعین را در راستای روشنگری‌های حضرت زینب (سلام الله علیها) در مجلس یزید و افشاگری‌های امام سجاد (علیه السلام) قرار می‌دهد و بزرگداشت آن، همان عمل زینبی است و تکلیف آنانی است که پس از عاشورا زندگی می‌کنند و به تعبیر دقیق‌تر می‌توان گفت تا زمانی که اربعین این چنین پرشور، گرامی داشته می‌شود، نهضت عاشورا نیز امتداد خواهد داشت و در سایه آن، اسلام زنده است. همان طور که امام خمینی (ره) فرمودند: «همین محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است.»
شور حسینی مردم عراق پس از سقوط صدام
تحقیقات نشان می‌دهد پیاده روی مراجع و علما تا زمان صدام ادامه داشته است، اما از زمانی که او در سال ۱۳۵۸ (۱۴۰۰ قمری) به ریاست جمهوری عراق رسید تا زمانی که در سال ۱۳۸۱ شمسی (۱۴۲۴) قمری سقوط کرد، وقفه‌ای در اجرای مراسم عزاداری با شکوه و پیاده روی‌های دسته جمعی ایجاد شد، هر چند که برخی اخبار حکایت از پیاده روی مخفی مردم در زمان صدام داشته است که گاهی منجر به شهادت این افراد توسط نیرو‌های بعث شده، اما مردم عراق با سقوط صدام، بار دیگر عشق و علاقه وصف ناپذیر خود به امام حسین (علیه السلام) را به جهانیان ثابت کرده اند که در کنار دیگر محبان و شیعیان اهل بیت از کشور‌های ایران، لبنان، پاکستان، هند، لبنان، قطر، امارات، کویت، بحرین و... مراسم اربعین حسینی را با شکوه‌تر از سال قبل اجرا می‌کنند.
مسئولان جا و عقب نمانند
نگاهی به بزرگداشت محرم و صفر در جامعه ایران و نگاه به عطشی که مردم ما برای سفر به کربلای معلی در روز اربعین از خود نشان می‌دهند، بار دیگر بر این مسأله صحه می‌گذارد که مردم، پیشرو و پیشتاز هستند و مسئولان عقب‌تر و کندتر از آن‌ها حرکت می‌کنند. مردم به بهترین وجه، بزرگداشت قیام حضرت اباعبدالله (ع) را دو ماه برگزار می‌کنند و در برگزاری مراسم اربعین حسینی نیز دستگاه‌های ذی ربط را مجبور به همراهی می‌کنند.
دستگاه‌هایی که نه نقش سازماندهی کننده برای سفر، که مأموریت تسهیل کننده سفر مردم را پیدا کرده اند. این پیشروی و پیشتازی مردم در بزرگداشت ایام احترام و عزاداری برای سید شهیدان، نکته بسیار مهم و مبارکی است که حامل پیام‌های متعددی است که مهم‌ترین آن‌ها این است که دغدغه مردم برای زنده نگه داشتن اسلام و مسیر حسین بن علی (ع) بی اندازه پررنگ است. توجه مردم به فرهنگ عاشورا حامل این پیام است که مردم جلوتر از برخی مسئولان و دستگاه‌ها فرهنگی کشور بر ضرورت توجه به اسلام و شعائر آن رسیده و برای تحقق آن اقدام کرده اند و اکنون نوبت این دستگاه‌ها است که به خواست مردم و به کارگیری ظرفیت عظیم مردمی، برای تحقق هرچه بیشتر معارف اسلامی، باطن و ظاهر دین تلاش کنند که این خواسته به حق مردم است و غفلت از آن، نابخشودنی.
بجاست که برای بهره برداری از این ظرفیت بی بدیل، قرارگاهی دائمی با بهره گیری از توان تمامی دستگاه‌ها تشکیل شود و سران دو کشور در سطح رؤسای جمهور و دیگران و به خصوص انعکاس گسترده رسانه‌ای بین المللی را برای ساماندهی هرچه بیشتر پیگیری نمایند.
قدرت اربعین گره گشای مشکلات جهان اسلام
این همایش بزرگ اگر مورد توجه بزرگان، علما و رؤسای کشور‌های اسلامی قرار گیرد، می‌تواند ابزاری کارگشا در نیل به اهداف اسلامی باشد.
قرار سالانه عاشقان راه حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) این است که از جای جای جهان، خود را به نجف برسانند و از کنار مضجع شریف حضرت علی بن ابی طالب (علیه السلام) و با پای پیاده، راهی دیار کربلا شوند، به طوری که اگر بخواهیم نام تک تک کشور‌هایی را که افرادی از آن ها، برای پیاده روی به سوی حرم حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) خود را به نجف می‌رسانند بنویسیم، بدون مبالغه باید نام تمام کشور‌های جهان را سیاهه کنیم. از قلب اروپا تا آمریکا، از آفریقا تا شرق دور و صد البته از کشور‌های منطقه، انبوه مردمان دلداده به حسین (علیه السلام)، خود را به راهپیمایی اربعین می‌رسانند آن چنان که گفته می‌شود، در سال گذشته نزدیک به بیست میلیون نفر این راه پیمایی را با شکوه هرچه تمام‌تر برگزار کردند. امسال نیز گمان می‌رود که بیش از ۲۵ میلیون نفر انسان عاشق پا در این مسیر بگذارند.
نماد وحدت و عظمت
بزرگ‌ترین راه پیمایی جهان در کربلای معلی و در روز اربعین حسینی اتفاق می‌افتد. جمع کثیری از سراسر جهان گرد هم می‌آیند و مسافتی حدود ۸۰ کیلومتر را پیاده طی می‌کنند و ویترینی از وحدت، همبستگی و بزرگی مسلمانان و عظمت جامعه اسلامی را به تصویر می‌کشند. تجمعی که در واقع، تولیدکننده یک قدرت بی نظیر برای جهان اسلام است، قدرتی که می‌تواند گره بسیاری از مسائل را در جهان اسلام بگشاید، قدرتی که می‌توان با در اختیار داشتن آن، راه را بر افراطی گری و گروه‌های مدعی اسلام بست.
البته به شرط آن که این قدرت در کانون توجه بزرگان و علمای اسلامی قرار گیرد و برای افزودن بر آن، برنامه‌های مشخص طرح ریزی شود. این همایش بزرگ اگر مورد توجه بزرگان، علما و رؤسای کشور‌های اسلامی قرار گیرد، می‌تواند ابزاری کارگشا در نیل به اهداف اسلامی باشد، چرا که این اجتماع بزرگ می‌تواند زمینه ساز قدرت روزافزون مسلمانان و مرهمی بر درد‌های پیکره جهان اسلام شود. البته با رعایت دو پیش شرط اساسی؛ اول این که، ما نیز به عنوان افراد جامعه اسلامی با حضور هرچه بیشتر در این همایش و باشکوه‌تر برگزار کردن این گردهمایی جهانی بر تأثیرگذاری آن بیفزاییم و دوم آن که، راه انحراف این گردهمایی برای آنان که چنین قصد و طمع دارند، بسته شود.
نتیجه گیری
اربعین حسینی و آیین‌هایی که در آن روز برگزار می‌شود، نمایشی بی همتا از شور و شعوری اسلامی است که می‌تواند علاوه بر درمان درد‌های جهان اسلام، بهترین و مؤثرترین عامل برای معرفی اسلام حقیقی در جهان باشد. انعکاس گسترده رسانه‌ای آنچه در بیستم ماه صفر در عراق روی خواهد داد، حتماً مردم سراسر جهان را متوجه اسلام خواهد کرد! آنان کنجکاو می‌شوند که بدانند این جمعیت عظیم از چه روی در کربلا گرد آمده است؟ آنان بی شک از خود خواهند پرسید که حسین بن علی (علیه السلام) کیست که این مردمان، این چنین مشتاقانه برای زیارت مقبره او می‌شتابند؟!
البته تحقق این مسأله، نیازمند هوشیاری رسانه‌ای در جهان اسلام و پوشش گسترده و صحیح از مراسم با شکوه اربعین حسینی است. هوشیاری که بی تردید زمینه ساز گسترش یافتن سلوک امام حسین (علیه السلام) و اسلام ناب محمدی (صلی الله علیه و آله و سلم) در جهان خواهد شد و رویکرد رسانه‌های استکبار را که مدت هاست پروژه اسلام هراسی و تعریف واژگون از اسلام را دنبال می‌کنند، بی اثر خواهد کرد.
انتهای پیام/