به گزارش برنا؛ در این روستا محافل قرآنی با حضور پیر و جوان برگزار می‌شود و به طور خلاصه جمعی از حافظان و قاریان قرآن دور هم جمع هستند. این ویژگی ۳ روستای قرآنی اردبیل است که آن را در کشور منحصر به فرد کرده است.
روستای اندبیل که به قم کوچک معروف شده و بیش از ۴۰۰ قاری ممتاز و ۱۲۰ حافظ قرآن دارد. در روستای سوها نیز ۳۰۰ نفر از بانوان حافظ بیش از ۲۰ جزء قرآن هستند. در روستای ایوریق هم همگی سواد قرآنی دارند.
روستای اندبیل در غرب شهرستان خلخال ۱۵۰۰ جمعیت دارد و به عنوان شاخص‌ترین روستای قرآنی اردبیل شناخته می‌شود. این روستا به دلیل داشتن ۴۰۰ قاری ممتاز در رده‌های مختلف سنی و ۱۲۰ حافظ قرآن کریم به قم کوچک لقب گرفته‌است. از میان حافظان قرآن ۶ نفر حافظ کل قرآن و مابقی حافظ بیش از ۴ جزء قرآن هستند. ۵۰ نفر از قاریان قرآن روستای اندبیل هم در سطح ممتاز و کشوری هستند.
مدیر دفتر امور روستایی و شوراهای اردبیل به همشهری می‌گوید: «سابقه فعالیت‌های قرآنی در اندبیل به ۶۰ سال پیش برمی‌گردد؛ زمانی که مرحوم جهانبخش مددی، پیشکسوت قرآنی، شاگردان زیادی در حوزه حفظ قرآن در این روستا تربیت کرد. از هر خانواده دست کم ۲ یا ۳ نفر به سمت فراگیری آموزش‌هایی نظیر حفظ، تفسیر، ترتیل یا قرائت رفتند و بسیاری از این قاریان که در سطح ملی هم درخشیدند در این روستا متولد شدند.»
شاهپور آذروند با بیان اینکه به طور میانگین از هر خانواده روستای اندبیل یک نفر قاری ممتاز یا مربی قرآن هستند، می‌افزاید: «اهالی روستا با قرآن مانوس هستند و برخی در حوزه کتابت قرآن گام گذاشته‌اند.»
حاج عبدالحسین‌زاده و حاج اویس جعفرزاده ۲ کاتب روستای اندبیل هستند. علی عبدالحسین‌زاده، یک نوع خط تحریری به نام ثلث ریحانی ابداع کرده که این خط به گفته اساتید رشته خوشنویسی، میانه خط نسخ و ثلث و کاملا ایرانی بوده و برای نخستین بار در این روستا در کتابت قرآن مورد استفاده قرار گرفته است.
سید اسماعیل هاشمی اندبیلی یکی از اهالی روستا که مسئول دارالقرآن آن هم هست به همشهری می‌گوید: «تاریخچه فعالیت‌های دینی و قرآنی روستای اندبیل خلخال به روزگاران قدیم برمی‌گردد. در متون تاریخی به جا مانده از ۴۰۰ سال پیش می‌خوانیم که علما در این روستا زندگی می‌کردند. حدود یک قرن پیش ۱۳ روحانی در روستا بودند. یکی از اساتید قرآن من که ۱۲۰ سال عمر کرد، تعریف می‌کرد که از قدیم جلسه‌های قرآن و مکتبخانه‌ای در روستا رونق داشته.»
هاشمی ادامه می‌دهد: «بیشتر اهالی روستا کشاورز، دامدار و باغدار هستند. فعالیت ویژه در حوزه قرآن موجب شده است تا در سایر علوم هم حرفی برای گفتن داشته باشیم. مثلا قهرمان تکواندی روستا ۱۲ مدال جهانی دارد. برخی از جوانان روستا در کشورهای خارجی تحصیل می‌کنند. علاقه اهالی در حوزه هنر به خطاطی و سفالگری مشهود و همه این‌ها در پرتو علوم قرآنی است.»
هاشمی در توضیح بیشتر درباره روستا می‌گوید: «قدمت این روستا به قبل از آبادی خلخال باز می‌گردد و با توجه به این که اندبیل نقطه صفر مرزی با گیلان بوده و روستایی به نام بیلی در حد فاصل این روستا قرار داشته، با توجه به آثار باقی مانده می‌توان به سبقه حیات دیرینه این منطقه پی برد. این روستا به عنوان روستای نمونه گردشگری کشور و تفرجگاه بلدیر بولاغی با فضای جنگل‌های طبیعی بلوط و با گونه‌های جانوری و گیاهی بکر و بی‌نظیر از ارزش خاصی برخوردار است.»
مدیر دفتر امور روستایی و شوراهای اردبیل درباره فعالیت‌های قرآنی روستای سوها هم می‌گوید: «۳۰۰ نفر از بانوان روستای مرزی و ۲ هزار نفری سوها در شهرستان نمین اردبیل حافظ بیش از ۲۰ جز قرآن هستند.» سال ۱۳۷۷ سیدحسام‌الدین مرجاعی به روستای سوها می‌آید و مشغول آموزش قرآن می‌شود. او در منزل قلی شکیب، یکی از اهالی روستا مستقر می‌شود و آموزش تلاوت و حفظ قرآن برای بانوان را هم برگزار می‌کند. در ماه مبارک رمضان محافل قرآنی نه تنها در دارالقرآن بلکه در منازل هم برگزار می‌شود.
شاهپور آذروند درباره روستای ایوریق در بخش هیر شهرستان اردبیل نیز که ۲۹ حافظ قرآن دارد هم توضیح می‌دهد: «کوچکترین فرد روستا که مشغول حفظ قرآن شده ۹ سال دارد، اما نکته خاص روستا این است که بیش از ۸۰ درصد جمعیت ۲هزار نفری این روستا سواد قرآنی دارند و می‌توانند قرآن تلاوت کنند. پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها خودشان معلم قرآن هستند و فرزندان از کودکی با شیوه‌های تلاوت و قرادت قرآن آشنا می‌شوند.» شهید عادل باستانی یکی از معلمان قرآن از اوایل دهه ۱۳۶۰ کلاس‌های قرآن را در این روستا برپا می‌کند و حالا راه او همچنان ادامه دارد.
روستای اندبیل، قم کوچک