به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری برنا؛ پیشرفت تکنولوژی در دنیای امروز، تمامی جنبه‌های زندگی انسان را تحت تاثیر قرار داده است که کشاورزی نیز از این قاعده مستثنی نیست. امروزه، در کشور‌های توسعه‌یافته، تمامی فعالیت‌های کشاورزی به شکل مستقیم یا غیرمستقیم با تکنولوژی‌های نوین پیوند خورده‌اند. یکی از این نوآوری‌ها، استفاده از گلخانه‌های هوشمند است که به کمک فناوری‌های پیشرفته مدیریت شرایط محیطی را بهینه‌سازی می‌کنند.
گلخانه هوشمند سیستمی است که با کنترل پارامتر‌های کلیدی مثل دما، رطوبت، نور و میزان CO۲، شرایط محیطی بهینه‌ای را برای رشد گیاهان فراهم می‌آورد. مهم‌ترین هدف یک گلخانه‌دار، افزایش بهره‌وری و تولید محصولات با بالاترین کیفیت و کمترین هزینه است، و گلخانه هوشمند با استفاده از سنسور‌ها و الگوریتم‌های پیشرفته، تمام این پارامتر‌ها را به صورت خودکار کنترل می‌کند.
در این گلخانه‌ها، سنسور‌ها به صورت شبانه‌روزی داده‌های محیطی را از طریق فناوری اینترنت اشیا (IoT) به سیستم مرکزی ارسال می‌کنند. این داده‌ها به صورت مداوم پردازش می‌شوند و سیستم‌های مختلف مانند فن، سیستم‌های آبیاری، مه‌پاش و هیتر‌ها، براساس نیاز محیطی و گیاه فعال یا غیرفعال می‌شوند.
گلخانه‌های هوشمند از مولفه‌های مختلفی تشکیل شده‌اند که هرکدام نقش مهمی در بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها ایفا می‌کنند. برخی از این مولفه‌ها شامل:
دما
سیستم‌های هوشمند با کنترل دمای گلخانه، از گرمای بیش از حد یا سرمای بیش از حد جلوگیری کرده و محیط مناسب را برای رشد گیاهان فراهم می‌کنند.
رطوبت
رطوبت محیط و خاک یکی از عوامل کلیدی در سلامت گیاهان است. کنترل دقیق رطوبت، علاوه بر حفظ کیفیت محصول، مانع از بیماری‌های قارچی و پوسیدگی می‌شود.
نور و CO۲
کنترل دقیق میزان نور و گاز کربن‌دی‌اکسید از طریق پرده‌های سایه‌انداز و سیستم‌های تزریق CO۲، فرایند فتوسنتز را بهبود می‌بخشد و رشد گیاه را تسریع می‌کند.
یکی از روش‌های نوین کشاورزی که با استفاده از فناوری‌های پیشرفته اجرا می‌شود، کشت هیدروپونیک است. این روش کشاورزی بدون خاک انجام می‌شود و مواد مغذی مورد نیاز گیاه مستقیماً از طریق آب تامین می‌شود. گیاهانی که در این سیستم رشد می‌کنند، به دلیل دسترسی مداوم به مواد مغذی و آب، سرعت رشد بیش‌تری نسبت به کشاورزی سنتی دارند.
کشاورزی هیدروپونیک به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که هر کدام از اصول اولیه کشت بدون خاک و استفاده از محلول مغذی تبعیت می‌کنند:
۱. آبیاری فتیله‌ای: در این روش، آب دارای مواد مغذی از طریق فتیله‌هایی به ریشه گیاه انتقال داده می‌شود.
۲. کشت در آب عمیق (DWC): ریشه گیاهان کاملاً در آب شناور است و آب با اکسیژن غنی می‌شود تا از پوسیدگی ریشه‌ها جلوگیری کند.
۳. تکنیک فیلم مواد مغذی (NFT): در این روش ریشه گیاهان با لایه نازکی از آب حاوی مواد مغذی در تماس هستند.
کشاورزی هیدروپونیک مزایای بسیاری نسبت به کشاورزی سنتی دارد، از جمله:
صرفه‌جویی در آب: هیدروپونیک تا ۹۰ ٪ آب کمتری نسبت به کشاورزی سنتی مصرف می‌کند.
رشد سریع‌تر: گیاهان به دلیل دسترسی مداوم به مواد مغذی و آب، سرعت رشد بیش‌تری دارند.
کنترل آفات و بیماری‌ها: به دلیل کنترل دقیق محیط کشت، میزان آفات و بیماری‌ها به طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
در کشاورزی هیدروپونیک، استفاده از تکنولوژی‌های هوشمند اهمیت ویژه‌ای دارد. در این سیستم‌ها، سنسور‌ها به صورت مداوم داده‌های محیطی مانند دما، رطوبت و کیفیت آب را کنترل می‌کنند و اقدامات لازم را برای فراهم‌سازی بهترین شرایط رشد گیاه انجام می‌دهند. به کمک اتوماسیون هوشمند، کشاورزان می‌توانند عملکرد محصولات خود را بهینه کرده و نیاز به مداخله انسانی به حداقل می‌رسد.
فناوری TDR در سنجش رطوبت خاک کاربرد دارد، زیرا می‌تواند با ارسال پالس‌های الکتریکی به درون خاک و تحلیل بازتاب‌های ناشی از آن، میزان رطوبت خاک را با دقت بسیار بالایی تعیین کند. هنگامی که پالس‌های الکتریکی از خاک عبور می‌کنند، تغییرات در ویژگی‌های دی‌الکتریک خاک که به رطوبت آن وابسته است، باعث بازتاب این پالس‌ها می‌شود. با اندازه‌گیری زمان بازتاب این سیگنال‌ها، TDR می‌تواند مقدار رطوبت خاک را مشخص کند.
یکی از مزایای اصلی این روش، سرعت و دقت بالای آن در تشخیص تغییرات کوچک در میزان رطوبت است. به دلیل اینکه این تکنولوژی به صورت غیرتهاجمی عمل می‌کند، برای کاربرد‌های کشاورزی و گلخانه‌ها که به نظارت مداوم و دقیق نیاز دارند، بسیار مناسب است.
از آنجا که این تکنولوژی به ویژگی‌های الکتریکی خاک حساس است، در شرایط مختلف خاک با انواع مواد معدنی و بافت‌ها عملکرد موثری دارد و برای بهینه‌سازی مصرف آب در آبیاری هوشمند و جلوگیری از هدررفت منابع نیز بسیار مفید است.
در مصاحبه‌ای با امیرحسین محمدپور، محقق یکی از شرکت‌های فعال در زمینه هوشمندسازی گلخانه‌ها، وی به اهمیت تکنولوژی‌های نوین در کاهش هزینه‌های گلخانه‌ها و افزایش بهره‌وری اشاره کرد.
وی گفت: «سیستم‌هایی که ما تولید می‌کنیم، به صورت بی‌سیم عمل می‌کنند و این ویژگی به مجموعه‌های بزرگ امکان هوشمندسازی سریع و کم‌هزینه را می‌دهد. با استفاده از سنسور‌ها و هوش‌مصنوعی، شرایط محیطی گلخانه به دقت کنترل می‌شود و خطا‌های انسانی به حداقل می‌رسد.»
محمدپور با تاکید بر اهمیت سنجش دقیق رطوبت خاک در افزایش بازدهی محصول و کاهش بیماری‌های گیاهی، افزود: برای پایش رطوبت خاک از دقیق‌ترین سنسور‌ها با تکنولوژی TRD بهره برده‌ایم. همچنین این سیستم به سنسور VPD مجهز است که با اندازه‌گیری دقیق دما، رطوبت و دمای برگ‌ها، بهینه‌سازی اقلیم گلخانه را انجام می‌دهد و از بروز مشکلاتی نظیر سوختگی و جمع‌شدگی برگ‌ها جلوگیری می‌کند.
محمدپور همچنین به قابلیت‌های ویژه سیستم‌های این شرکت در پایش پارامتر‌های محیطی از جمله دما، رطوبت و CO۲ اشاره کرد و افزود: «سنسور‌های ما با استفاده از تکنولوژی) TRD تکنولوژی سنجش رطوبت خاک)، دقیق‌ترین داده‌ها را درباره رطوبت خاک ارائه می‌دهند که به افزایش بازدهی محصول کمک می‌کند.»
توسعه فناوری‌های هوشمند در کشاورزی و گلخانه‌ها، نقش مهمی در افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها ایفا کرده است. با استفاده از سیستم‌های هوشمند و کشت‌های نوین مانند هیدروپونیک، تکنولوژی TRD و ... کشاورزان می‌توانند محصولات با کیفیت‌تر و در مدت زمان کوتاه‌تری تولید کنند. این فناوری‌ها نه تنها بهره‌وری کشاورزی را بهبود می‌بخشند، بلکه با کاهش مصرف آب و انرژی، به حفظ منابع طبیعی نیز کمک می‌کنند.
گزارش از: زهرا وجدانی
انتهای پیام/