علی رهبر، مدیر مسئول خانه فرهنگ ترکمن در گفت‌وگو با خبرنگار دولت خبرگزاری برنا در خصوص سفر رئیس جمهور به ترکمنستان گفت: اگرچه نیل به مقاصد سیاسی، امنیتی و اقتصادی همواره از مهم‌ترین اهداف کشور‌ها در تدوین و اعمال سیاست خارجی‌شان بوده و برای تحصیل این مقاصد کشور‌ها عمدتاً و به طور سنتی نوعی دیپلماسی مبتنی بر رویکرد‌ها و ابزار‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی را در پیش می‌گیرند، اما در کنار به کارگیری مجاری و راه‌های دیپلماسی رسمی، باید به جایگاه دیپلماسی فرهنگی و دیپلماسی اقتصادی بصورت همزمان توجه کرد و با برنامه‌ریزی حساب‌شده نسبت به تأمین منافع کشور اقدام کرد. در برخی موارد سیاستمداران با ابزار‌هایی از جنس فرهنگ سعی در نفوذ در عمق باور‌ها و اعتقادات ملت‌ها داشته اند و ائتلاف‌ها و اتحاد‌هایی پایدار را در نظام بین‌الملل بنیان نهاده‌اند. قطعا در این بین مصداق بارز چنین سیاستی، روسیه است.
وی افزود: سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران که در چارچوب سیاست همسایگی و دیپلماسی فرهنگی به منظور شرکت در همایش بین‌المللی «تعامل عصر‌ها و تمدن‌ها - بنیاد صلح و توسعه» به مناسبت سیصدمین سالگرد میلاد مختومقلی فراغی ۱۱ اکتبر ۲۰۲۴، شهر عشق آباد به ترکمنستان عزیمت کرد به نظر می‌رسد با توجه به دیدار‌های انجام شده و مذاکرات صورت پذیرفته، قطعا به دنبال راهبرد‌های قابل تحلیل از منظر دیپلماسی فرهنگی و دیپلماسی اقتصادی توامان بوده و چنین دیدار‌هایی به دنبال تقویت روابط اقتصادی با کشورهای آسیای میانه و روسیه خواهد بود.
این کارشناس مسائل آسیای میانه ادامه داد: اگرچه همه دولت‌ها و در همه مقاطع تلاش کردند تا مناسبات سیاسی و اقتصادی با همسایگان را افزایش دهند، اما واقعیت‌های محیط ژئوپلیتیکی نشان می‌دهد که ایران تاکنون به خوبی نتوانسته از فرصت دومین کشور پر همسایه جهان به خوبی بهره گیرد. ایران دارای ۷ همسایه مرزی و ۱۰ همسایه ساحلی است که فرصت‌های بیشماری را برای دیپلماسی، اقتصاد و فرهنگ ایران فراهم آورده به ویژه اینکه فرهنگ ایران در بسیاری از کشورهای همسایه هنوز جریان و حضور قدرتمندی دارد.
رهبر گفت: در این چارچوب سیاست همسایگی به عنوان یک راهبرد نظام‌مند و هدفمند معنا پیدا می‌کند و ترجمان چنین سیاستی با محوریت ژئوپلیتیک، دیپلماسی، اقتصاد و فرهنگ شاکله بندی می‌شود. در سیاست همسایگی، جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک مزیت ژئوپلیتیکی مطرح و با بهره گیری از درهم آمیختگی فرهنگی و تاریخی تلاش خواهد شد تا چالش‌های مشترک کنترل و منافع اقتصادی مبتنی بر رویکرد برد- برد گسترش پیدا کند.
وی مطرح کرد: دستاورد‌های سفر رئیس جمهوری که بعد از سفر به ترکمنستان اعلام شده، مبتنی بر همین راهبرد بوده است بدین مفهوم که رئیس دولت چهاردهم، در سخنرانی خود در عشق آباد برهمگرایی و اشتراکات کشورهای پهنه تمدنی ایران فرهنگی و لزوم همگرایی بیشتر و تاکید بر مفاخر و ریشه‌های هویتی مشترک کشورهای آسیای میانه اشاره دارد و در کشور خود، بر دستاورد‌های اقتصادی سفر نظیر از توافق‌هایی در حوزه‌های گاز، راه، برق و بازارچه‌های مرزی با ترکمنستان تا تفاهمات با روسیه در زمینه راه، گاز، آب‌شیرین‌کن، پتروشیمی و برق و تعاملات با سایر کشور‌ها تاکید دارد.
مدیر مسئول خانه فرهنگ ترکمن با اشاره به دیدار و گفت‌وگو رئیس جمهور کشورمان با ولادیمر پوتن گفت: پر واضح است که با توجه به این گفتمان، دو وجه دیپلماسی، دیپلماسی فرهنگی و اقتصادی در سیاست همسایگی دولت چهاردهم مشهود است، اما این تحرکات اخیر، سویه دیگری هم داشت که تمام این سفر را تحت الشعاع خود قرار داده است که مورد توجه رسانه‌های دنیاقرار گرفت و آن هم دیدار با ولادیمیر پوتین است.
رهبر بیان کرد: بی شک بر همگان واضح است که نقش و جایگاه روسیه در آسیای میانه علیرغم تمام تضعیف‌های اخیر این کشور در جنگ اوکراین و کاهش نسبی حضور آن کشور در این منطقه و باز شدن فضا برای بازیکنان جدید منطقه‌ای همچون چین و ایران به عنوان کشورهای جایگزین، همچنان پر رنگ است.
وی در این خصوص ادامه داد: روسیه همچنان برای رهبران این کشور‌ها به عنوان مرجعی در جهت تداوم و بقای حکومت‌شان است؛ چرا که اولا نقش روسیه به عنوان نیروی اصلی تثبیت‌کننده برای تاجیکستان و ترکمنستان که طولانی‌ترین مرز‌های آسیای مرکزی با افغانستان به عنوان یک تهدید بزرگ برای امنیت این دو کشور و کل منطقه برجسته است.
این کارشناس مسائل آسیای میانه افزود: ثانیا در سطح هویت، هویت شوروی هنوز در این منطقه بسیار قوی است که شروع از الفبای سیریلیک، به زبان روسی و اقلیت‌های مهم روسی است، اما به همان اندازه که این هویت شوروی قوی بود و هنوز هم است، آسیای مرکزی ویژگی خاص خود را حتی در اوج دوران شوروی حفظ کرده است.
رهبرعنوان کرد: آسیای مرکزی دارای تاریخ غنی و طولانی است، از قرن نوزدهم و حتی در برخی نواحی شمالی قزاقستان در قرن هجدهم بیشتر مناطق آسیای مرکزی جزء امپراتوری روسیه بودند.
وی گفت: حکومت شوروی بیش از۷۰ سال بر این مناطق تسلط داشت و این تأثیر تا امروز همچنان قوی است، این تأثیر شامل چندین عامل است، از جمله نخبگانی که تمرکز خود را بر روسیه دارند، ارتباطات فرهنگی، تأثیر رسانه‌ای و به ویژه در زمینه‌های اقتصادی و امنیتی و ثالثا تمرکز اقتصادی از طریف ایجاذموسسات اقتصادی شامل؛ اتحاد گمرکی، اجتماع اقتصادی یوروآسیا (EurAsEC)، بانک توسعه یوروآسیا، صندوق ضد بحران، توافق منطقه آزاد تجارت کشورهای کامنولث مستقل و اتحاد اقتصادی یوروآسیا (EAEU)، بنابراین به جرات می توان بیان کرد؛ در حال حاضر، روسیه به عنوان رهبر واقعی منطقه مرکزی شناخته می‌شود.
مدیر مسئول خانه فرهنگ ترکمن بیان کرد: اصلی‌ترین ابزار تأثیرگذاری توسط کرملین در این منطقه ایجاد ارتباطات نزدیک بین وجود چندین سطح یا سیستم مختلف از حکومت و نهادهای اجتماعی و سیاسی در یک کشور یا جامعه است، به ویژه بین رئیس‌جمهور پوتین و رؤسای دولت کشورهای آسیای مرکزی است.
رهبر افزود: از سوی دیگر منطقه آسیای مرکزی به لحاظ پیوندهای ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک از اهمیت قابل توجهی برای ایران برخوردار است. این در حالی است که در سال‌های اخیر دو کشور چین و روسیه نیز توجه بیشتری را به سمت آسیای مرکزی سوق داده و ابتکارات بسیاری را برای گسترش نفوذ و تایید تقدم خود ارائه کرده‌اند و پُرواضح است که نگرانی متقابل چین و روسیه در خصوص منافع امنیتی، اقتصادی و نهادی منجر به اتخاذ سیاست‌های هماهنگ از جانب دو کشور شده این موضوع توازن منطقه‌ای را به دنبال دارد و ایران می‌تواند در چنین فضایی با در پیش گرفتن رویکرد مشارکت‌گرای تدافعی به تامین منافع اقتصادی و امنیتی خود در منطقه نزدیک شود.
وی تصریح کرد: لذا به نظر می‌رسد رئیس جمهور بر چنین موضوعی واقف بوده و در راستای ترسیم همگرایی روسیه با ایران در جهت تحکیم روابط رهبران کشورهای آسیای میانه و تقویت جایگاه ایران، ضمن حضور در ترکمنستان، دیداری با این اهمیت انجام شده و از سوی دیگر آقای پزشکیان سعی کرده است سطح تعاملات مستقیم اقتصادی که در طی ماه‌های اخیردچار افول شده است را تقویت کند و مهم‌تر آنکه با گسترش سطح روابط سیاسی و امنیتی با این کشور، پیام مهمی را در خصوص امکان ایجاد اتحاد مستحکم‌تر و استراتژیک را به جهانیان مخابره کند.
این کارشناس مسائل آسیای میانه در پایان خاطر نشان کرد: آنچه بر همگان مسلم است تلاش‌های روز افزون دولت چهاردهم و دستگاه دیپلماسی به همراه اقتدار نیرو‌های مسلح کشور به منظور ارتقای جایگاه منطقه‌ای کشور و نیل به اهداف تعیین شده در رشد اقتصادی و تامین رفاه و امنیت کشور است.
انتهای پیام/