به گزارش خبرنگار محیط زیست خبرگزاری برنا، هفته‌ای که گذشت با خبری از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست استان خراسان شمالی مبنی بر کشف لاشه یک قلاده توله پلنگ تلف شده در شهرستان ساریگل شروع شد که در ادامه، نه تنها دلیل مرگ این توله پلنگ نابالغ، غرق شدن در سیل اعلام شد بلکه از این اتفاق به عنوان یک مرگ قابل قبول و یک اتفاق طبیعی زیست محیطی یاد شد.
روح الله لایق معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی خراسان شمالی در راستای این خبر احتمال این که این توله پلنگ در صورت زنده ماندن، به بلوغ می‌رسید را بسیار پایین دانست چرا که تولد این توله، خارج از فصل زاد و ولد و زایمان پلنگ‌ها بوده است.
در شرایطی که مرگ این توله پلنگ نه ضربه‌ای به اراضی شخصی وارد کرده که «بیمه حیات وحش» خسارت آن را به عهده بگیرد و نه دخالت انسان در آن موثر بوده که کسی یا دستگاهی متهم شود؛ علیرغم این که سازمان حفاظت از محیط زیست تجربه چنین مرگ‌هایی را در سال‌های گذشته چشیده، اما همچنان دست به اقدامی برای جلوگیری از این بحران طبیعی نزده است.
آبخیزداری به روش سنتی «سنگ‌چینی» مانع غرق شدگی گربه سانان می‌شود
سید جواد هادی اصل فعال محیط زیست در گفتگو با خبرنگار محیط زیست خبرگزاری برنا درباره راه‌های جلوگیری از غرق شدن گربه سانان در سیلاب‌ها گفت: با توجه به تجربیاتی که از نزدیک شاهد آن بودیم؛ آبخیزداری به روش سنتی با قدمتی قریب به چندین هزار سال به منظور مهار سیلاب در مناطق کوهستانی استفاده می‌شد. منظور از روش سنتی آبخیزداری، «سنگ‌چینی» است که مردم بومی و محلی منطقه از آن استفاده می‌کردند.
وی با اشاره به دو نوع سنتی و مدرن آبخیزداری ادامه داد: اگر آبرفت ناشی از سیلاب را که از کوه به شیب سرازیر می‌شده، عاملی برای تخریب و فرسایش خاک در نظر بگیریم؛ آبخیزداری سنتی، نقش مراقبت و حفظ خانه، اراضی و همچنین ضامن حیات دام‌ها به شمار می‌آید. با این حال جلگه حاصلخیز خوزستان نیز ماحصل سیل‌های متمادی‌ای است که از رودخانه‌های اصلی در قالب آبرفت، جاری شده است.
این فعال محیط زیست قضیه سد‌ها در کاهش تلفات حیوانی در جریان سیلاب‌ها را از آبخیزداری تفکیک کرد و افزود: اگرچه سد‌ها در بر گیرندهٔ بخش عمده سیل‌ها هستند؛ اما به طور معمول در شاهرگ‌های آبی و رودخانه‌های اصلی احداث می‌شوند و در این موقعیت، سیلی که در رودخانه رخ می‌دهد علاوه بر این که به عنوان مشکل برای حیات وحش تلقی نمی‌شود؛ برای طبیعت پایین دست نیز مفید است.
هادی احداث سد‌های مقابل رودخانه‌ها را آسیبی برای زیست بوم مناطق دانست و خاطرنشان کرد: اگرچه سدسازی در غرق شدن حیوانات در جریان سیلاب‌ها نقشی ندارد؛ اما آبخیزداری به روش سنتی (و نه مدرن) می‌تواند در روند کاهش کشتار این گونه‌ها تاثیر گذار باشد.
لزوم نصب سیستم‌های هشدار سیلاب در مناطق پرخطر
امیر مسلمی بیدهندی فعال و کنشگر محیط زیست و راهنمای گردشگری نیز با بررسی نقش سدسازی به منظور جلوگیری از غرق شدن گربه‌سانان در سیلاب‌ها گفت: با توجه به این که گربه‌سانان، به‌ویژه گونه‌های در معرض خطر مانند پلنگ‌ها به دلیل زیست و زندگی در مناطق طبیعی و نزدیک به رودخانه‌ها در معرض خطر غرق شدن در سیلاب‌ها قرار دارند؛ گزارش‌ها از حوادث اخیر ثابت می‌کند که عدم وجود زیرساخت‌های حفاظتی در مناطق عبور حیوانات و مدیریت نادرست سد‌ها بر ایمنی این گونه‌ها تأثیرگذار است.
وی با اشاره به ایجاد زیرساخت‌های حفاظتی در مسیر عبور حیوانات ادامه داد: یکی از راهکار‌های مؤثر برای حفاظت از حیات وحش، احداث پل‌های عبور حیوانات در مناطق رودخانه‌ای و سد‌ها است. با توجه به این که به طور معمول این پل‌ها در ارتفاع بالای سطح آب قرار دارند؛ علاوه بر این که امکان عبور ایمن حیوانات را فراهم می‌کند؛ از ورود این گونه‌های جانوری به رودخانه‌های خروشان نیز جلوگیری می‌کند.
این کنشگر محیط زیست استفاده از سیستم‌های هشدار سیلاب در مناطق حساس را از جمله راه حل‌های موثر دانست و افزود: نصب سیستم‌های هشدار سیلاب در مناطق پرخطر نیز می‌تواند نقش بسزایی در کاهش مرگ و میر گربه‌سانان ایفا کند. به عبارت دیگر کارکرد این دستگاه‌ها با افزایش سطح آب در زمان سیلاب شروع شده و به محض نزدیک شدن گونه جانوری به مسیر خطرناک، سیستم‌های هشدار‌دهنده یا سایر سیگنال‌های صوتی و نوری فعال می‌شوند.
این فعال محیط زیست با بیان این که ایجاد مناطق حفاظتی در نزدیکی رودخانه‌ها و سد‌ها می‌تواند تا حدود زیادی مانع از ورود غیرعمدی گربه‌سانان به این مناطق شود یادآور شد: ایجاد موانع فیزیکی مثل فنس‌کشی یا نصب تابلو‌های هشدار در مناطق حساس می‌تواند در فصل‌های بارانی اثرگذار باشد. همچنین مدیریت سد‌ها با توجه به حفظ زیستگاه‌های طبیعی، یکی از اصولی‌ترین راهکار‌های کاهش خطرات برای گربه‌سانان است.
مسلمی با اشاره به نقش سدسازی و مدیریت صحیح آن تشریح کرد: اگرچه سد‌ها نقش مهمی در مدیریت منابع آب و کنترل سیلاب‌ها دارند؛ اما فعالیت‌های نادرست سدسازی و تخلیه ناگهانی آب نیز می‌تواند زیستگاه‌ها را دستخوش تغییر کرده و تهدید‌های حیات وحش را افزایش دهد. از همین رو لازم است برنامه‌ریزی در سدسازی و زمان تخلیه آب مانعی برای جاری شدن جریان‌های ناگهانی در زیستگاه‌ها شود.
وی با اشاره به آموزش و آگاهی‌رسانی به جوامع محلی خاطرنشان کرد: آگاهی‌بخشی به جوامع محلی در اطراف رودخانه‌ها و سد‌ها نیز می‌تواند در جلوگیری از حوادث تلخ برای حیوانات مفید واقع شود. همچنین آموزش‌های عمومی درباره خطرات سیلاب‌ها برای حیات وحش و تشویق مردم به گزارش فوری مشاهده حیوانات در مناطق پرخطر، می‌تواند به نجات سریع آنها و اقدامات حفاظتی کمک کند.
انتهای پیام/