در این مقاله با حمیرا پارسا وکیل پایه یک دادگستری به بررسی شرایط و عوامل مختلفی که بر پرداخت مهریه در صورت درخواست طلاق از سوی زن تأثیر دارند، خواهیم پرداخت.
یکی از سؤالات مهم در طلاق از طرف زن، موضوع مهریه و نحوه پرداخت آن است. طبق قانون جدید مهریه و سریع‌ترین راه گرفتن مهریه که به عنوان حق زن در ازدواج شناخته میشود و او می‌تواند هر زمان آن را مطالبه کند. حتی اگر زن درخواست طلاق دهد، به‌طور کلی حق مهریه پابرجا می‌ماند و مرد ملزم به پرداخت آن است. پس از درخواست و مطالبه مهریه توسط زوجه در صورتی که مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می‌تواند درخواست تقسیط مهریه را از دادگاه کند. دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی مرد، میزان اقساط مهریه را تعیین می‌کند. البته برخی عوامل خاص ممکن است بر نحوه پرداخت مهریه تأثیر بگذارد، مثل توافق طرفین یا شرایط خاص در دادخواست طلاق. اگر زن و مرد درباره پرداخت مهریه به توافق برسند، دادگاه بر اساس آن تصمیم می‌گیرد؛ در غیر این صورت، روند قانونی ادامه پیدا می‌کند. به نقل از وب سایت international-divorce :
"In family law, spousal support and financial settlements are often evaluated based on contributions made during the marriage and the financial needs post-divorce. While certain jurisdictions support a wife’s claim regardless of who initiates the divorce, others consider various social and financial factors."
"در دعاوی خانواده، کلیه امور مالی اغلب بر اساس توافقات انجام‌شده در طول ازدواج و نیازهای مالی پس از طلاق بررسی می‌شوند. در حالی که برخی حوزه‌های قضایی از درخواست مالی همسر بدون توجه به فرد درخواست‌دهنده طلاق حمایت می‌کنند، برخی دیگر به عوامل اجتماعی و مالی مختلف توجه دارند."
پیشنهاد میشود که از خدمات یک وکیل طلاق توافقی استفاده شود تا با چالش های پروسه طلاق مواجه نشوند.
گرچه مهریه حق مسلم زن است، در برخی شرایط خاص این حق ممکن است به او تعلق نگیرد. اگر زنی به هنگام عقد ازدواج با شروطی مثل عدم دریافت مهریه یا بخشیدن آن موافقت کرده باشد، ممکن است دیگر حقی به مهریه نداشته باشد. همچنین اگر زن به‌صورت رسمی و در دفتر اسناد رسمی، مهریه خود را به همسرش ببخشد (بذل مهریه)، دیگر امکان دریافت آن را نخواهد داشت. از طرفی، در مواردی مثل اثبات خیانت زن یا ترک منزل بدون دلیل موجه، دادگاه ممکن است حق مهریه را از او سلب کند؛ البته این موضوع به بررسی‌های دقیق و مدارک قانونی نیاز دارد. به طور کلی، با وجود اینکه مهریه در شرایط عادی به زن تعلق می‌گیرد، موارد خاصی وجود دارد که ممکن است زن از حق خود محروم شود.
مهریه حقی است که زن در هر صورت، چه درخواست طلاق از سوی او باشد و چه از سوی مرد، می‌تواند آن را مطالبه کند. طبق قوانین ایران، مهریه به درخواست طلاق زن وابسته نیست و در اصل عقد نکاح ثبت میشود. با این حال، در شرایطی که زن بخواهد طلاق بگیرد، امکان دارد مرد از او بخواهد بخشی از مهریه یا همه آن را ببخشد تا رضایت به طلاق دهد. به این صورت زن می‌تواند با بخشیدن مهریه به راحتی‌تر فرآیند طلاق را طی کند. البته بخشش مهریه یک تصمیم کاملاً اختیاری است و زن می‌تواند بدون این کار نیز اقدام به طلاق کند. در صورتی که دادگاه دلایل محکمی برای طلاق زن از جمله عسر و حرج تشخیص دهد، طلاق بدون توجه به موضوع مهریه انجام میشود.
درخواست طلاق از سوی زن، چالشی پیچیده است که همراه با بحث‌های قانونی درباره مهریه و حقوق زن مطرح میشود. برای طلاق از طرف زن، وی باید بتواند دلایلی مانند عسر و حرج (سختی‌های غیرقابل تحمل) یا عدم رعایت حقوق توسط همسر را به دادگاه ارائه دهد. در این صورت، زن حق دارد که مهریه خود را حتی در زمان درخواست طلاق مطالبه کند. با این وجود، برخی مواقع شرایط مالی و عدم توانایی همسر در پرداخت یکجای مهریه منجر به تصمیم‌گیری دادگاه برای تقسیط مهریه میشود. البته اگر زن و شوهر در روند طلاق به توافقی درباره مهریه برسند، این مسئله سریع‌تر و با هزینه‌های کمتری حل میشود. درخواست طلاق از سوی زن اغلب با حمایت وکیل حقوقی و ارائه مدارک محکم انجام میشود تا زن بتواند حقوق خود را حفظ کند و مشکلات حقوقی کمتری پیش آید.
برخی از مردان به‌دنبال راهکارهایی هستند تا از پرداخت مهریه اجتناب کنند، مانند انتقال اموال به نام افراد دیگر یا پنهان کردن دارایی‌ها. این ترفندها، هرچند که از نظر قانونی ممکن است به‌طور موقت مانع از اجرای مهریه شوند، اما در نهایت دادگاه می‌تواند چنین اقدامات را به‌عنوان فرار از دین تلقی کند و اموال را به نفع زن توقیف کند. پنهان کردن اموال یا انتقال غیرقانونی دارایی‌ها می‌تواند باعث بروز مشکلات حقوقی برای مرد شود و در بسیاری از موارد به‌عنوان جرمی شناخته شود که عواقب سنگینی دارد. برای تعیین مهریه در قرارداد ازدواج، موارد زیر باید رعایت شود تا حق زوجه تضییع نشود از جمله:
این شرایط کمک می‌کند تا مهریه به عنوان یک حق قانونی برای زن در نظر گرفته شود و از نظر شرعی و قانونی قابل پیگیری باشد.
طبق قوانین جدید، اگر زن درخواست طلاق دهد، می‌تواند با اثبات "عسر و حرج" (سختی و مشقتی که ادامه زندگی را غیرممکن کند) از حق طلاق استفاده کند. در این حالت، زن باید در دادگاه دلایل کافی و مستند برای اثبات عسر و حرج ارائه کند، مانند اثبات بدرفتاری، ترک زندگی توسط مرد، یا عدم تأمین نیازهای مالی. در این قانون همچنین شرایطی آمده که زن به مهریه خود دسترسی خواهد داشت حتی اگر او درخواست طلاق را مطرح کرده باشد، مگر در شرایطی خاص مثل عدم تمکین.
اگر زن درخواست طلاق دهد، مهریه همچنان حق اوست و در بیشتر موارد به او تعلق می‌گیرد، مگر در شرایط خاصی مانند عدم تمکین یا ترک زندگی مشترک بدون دلیل موجه. در صورتی که زن به دلیل "عسر و حرج" تقاضای طلاق کند و بتواند این سختی‌ها را ثابت کند، دادگاه ممکن است با درخواست طلاق او موافقت کند. اما مخالفت مرد و روند پیچیده دادگاه می‌تواند مشکلات قانونی و روانی برای زن ایجاد کند. آگاهی از قوانین مهریه و طلاق می‌تواند به زنان در تصمیم‌گیری کمک کند.