وجود ویژگی‌هایی همچون عدم واکنش‌پذیری قابلیت خنک‌سازی و غیر قابل‌اشتعال بودن این گاز سبب شده است تا از اسپری کرایو نیتروژن مایع در زمینه‌هایی همچون پزشکی، صنعت، تهیه مواد غذایی و … استفاده شود.
کاربرد نیتروژن یا N2 مایع
گاز نیتروژن به‌عنوان ماده‌ای بی‌رنگ، بی‌بو، اشتعال‌ناپذیر و بی‌اثر مصارف گوناگونی در زمینه‌های مختلف دارد. این گاز همچنین یک منبع ارزان در دسترس با قابلیت سردسازی و کاهش دما است که باعث می‌شود استفاده از آن حتی در زمینه پزشکی نیز رایج باشد. در ادامه به کاربردهای گاز نیتروژن اشاره خواهیم کرد:
نیتروژن در صنایع فولاد: در فولادسازی به‌منظور جلوگیری از اکسایش و همچنین ایجاد جو بی‌اثر از نیتروژن استفاده می‌شود. از طرفی این گاز یکی از گازهای محافظ جوشکاری فلزات است.
گاز نیتروژن در صنایع الکترونیک: همان‌طور که گفتیم خنک‌سازی مهم‌ترین وظیفه گاز نیتروژن است، به همین علت به‌کارگیری آن در مجاورت سی‌پی‌یو کامپیوترها از بالارفتن حرارت سیستم جلوگیری خواهد کرد. همچنین در تجهیز سیستم اطفاء حریق تجهیزات الکترونیکی از گاز نیتروژن استفاده می‌شود.
نیتروژن در پزشکی: در آزمایشگاه‌های بیولوژیکی به‌منظور نگهداری از نمونه‌های گرفته شده از گاز نیتروژن استفاده می‌شود ایجاد محفظه خنک برای انتقال اعضای بدن پیوندی نیز یکی از وظایف گاز نیتروژن در زمینه پزشکی است.
گاز N2 در زمینه تولید مواد غذایی: گاز نیتروژن قابلیت ایجاد محیطی بی‌اثر را دارا است. به همین خاطر به‌منظور جلوگیری از واکنش اکسیژن هوا با مواد خوراکی و فاسدشدن آنها از گاز نیتروژن استفاده می‌شود. در میان تمامی کاربردهای گفته شده از نیتروژن مایع استفاده از آن در زمینه پزشکی موضوع بحث این مقاله است و در ادامه مفصل‌تر به آن خواهیم پرداخت.
چرا استفاده از N2 مایع در پزشکی رایج است؟
نیتروژن مایع باتوجه‌به ویژگی‌های خاصی که دارد در زمینه‌های مختلف پزشکی و سلامت به کار گرفته می‌شود که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
استفاده در کرایوتراپی: یکی از مهم‌ترین کاربردهای اسپری نیتروژن مایع در پزشکی، استفاده موضعی از آن به‌منظور درمان مشکلات پوستی است. در واقع به کمک این ماده می‌توان برخی از ضایعات پوستی را اصطلاحاً فریز کرد! منظور از فریز کردن قراردادن بافت و سلول‌های آسیب‌دیده در معرض هوایی بسیار خنک است تا در نهایت این سلول‌ها از بین بروند. این روزها به‌منظور رفع ضایعات پوستی همچون زگیل، میخچه و … از این اسپری‌ها استفاده می‌شود.
نگهداری از نمونه‌های بیولوژیکی: سلول‌های بنیادین، نمونه‌های ژنتیکی و خون و … به کمک گاز نیتروژن در مدت‌های طولانی‌تری قابل نگهداری هستند.
کاهش تکثیر میکروارگانیسم‌ها: برخی از داروها و مواد بیولوژیکی در دمای محیط سرعت تخریب و آلودگی بالایی دارند. به همین خاطر از اسپری N2 به‌منظور نگهداری از آن ها و جلوگیری از تکثیر میکروارگانیسم‌ها استفاده می‌شود.
انتقال ایمن: قابلیت خنک‌کنندگی نیتروژن این امکان را فراهم می‌کند که انتقال داروهای حساس به دما و همچنین اعضای اهدا شده با امنیت انجام شود.
نکات نگهداری از اسپری نیتروژن مایع
به‌منظور نگهداری ایمن از نیتروژن مایع لازم است به چند نکته مهم توجه داشته باشید:
· از قراردادن مخزن نیتروژن مایع در فضای بسته و همچنین در معرض تغییرات جوی مستقیم خودداری کنید.
· مخازن کرایوژنیک به دستگاهی برای تخلیه نیتروژن متصل شده‌اند که خروجی آنها به‌هیچ‌وجه نباید مسدود یا جدا شود.
· مخزن اسپری نیتروژن مایع و یا مخازن بزرگ‌تر باید به حالت عمود نگهداری و جابه‌جا شوند؛ بنابراین هیچگاه آنها را در حالت افقی قرار نداده و جابه‌جا نکنید.
· همان‌طور که گفتیم از نیتروژن به‌منظور فریز کردن ضایعات پوستی در روش کرایوتراپی استفاده می‌شود؛ اما این بدان معنا نیست که استفاده گسترده از آن در تمامی نواحی پوست مجاز است. در واقع برخورد بی محافظ نیتروژن مایع با پوست بدن، آن را دچار سوختگی شدید و آسیب خواهد کرد.
نکات مهم هنگام خرید اسپری نیتروژن مایع
ازآنجایی‌که اسپری‌های نیتروژن اغلب باهدف درمان مورداستفاده قرار می‌گیرد توجه به کیفیت محصول خریداری شده موردنظر بسیار ضروری تلقی می‌شود. اسپری نیتروژن مایع باید دارای بسته‌بندی مناسب کرایوژنیک باشد؛ چرا که تنها ظروف استاندارد نگهداری از این محصولات ظروف کرایوژنیک هستند. توجه به برند نکته مهم دیگری است که باید بدان توجه داشته باشید؛ بنابراین از تهیه محصولات بی‌نام‌ونشان که مشخصه‌های استاندارد ندارند پرهیز کنید. قیمت اسپری N2 بسته به حجم ظرف و البته برند متفاوت است. محصولاتی که تفاوت قیمت بسیاری با سایر نمونه‌ها دارند چندان قابل‌اطمینان نیستند؛ پس بهتر است محصول موردنظرتان را از مکان‌های مطمئن خریداری کنید.
جمع‌بندی
گاز نیتروژن یکی از مواد مصرفی در صنایع مختلف است. این ماده به دلیل ویژگی‌های همچون اشتعال‌ناپذیری، بی‌اثربودن و همچنین قابلیت خنک‌کنندگی بسیار بالا کاربردهای متفاوتی دارد. کرایوتراپی یکی از شیوه‌های درمان ضایعات پوستی همچون زگیل، میخچه و … است که در آن از قابلیت خنک‌کنندگی نیتروژن به‌منظور رفع ایرادات مذکور استفاده می‌شود. قراردادن این ضایعات در مجاورت جریان سرد نیتروژن سبب ازبین‌رفتن بافت‌های آسیب‌دیده و درمان موضع موردنظر خواهد شد. برندهای مختلفی اسپری نیتروژن مایع را در حجم‌های مختلفی تولید می‌کنند که شما می‌توانید بر اساس نظر پزشک متخصص محصول متناسب با نیازتان را خریداری کنید.