گاهی در میان شتاب فناوری اتفاقی رخ میهد که ذهن انسان را به نقطهای دور از زمان میبرد. درست جایی در هزاره پیش، در دل امپراتوری که هنوز از آن بهعنوان نخستین الگوی حکومتداری انسانی یاد میشود. عجیب است، اما این روزها هر چه بحث درباره اخلاق هوش مصنوعی داغتر میشود، نام کورش کبیر بیشتر میان افراد شنیده میشود.
به گزارش برنا، منشور گلی او، که آن را یکی از نخستین اسناد توجه به حقوق انسانی میدانند، انگار دوباره از دل خاک بیرون آمده تا به ما یادآوری کند قدرت، بدون اخلاق، دیر یا زود به ضد خودش تبدیل میشود چه آن قدرت در دست یک پادشاه باشد، چه در قالب الگوریتمهایی که زندگی دیجیتال ما را میچرخانند.
امروز نسل Z، با حضور پررنگ در شبکههای اجتماعی و زندگی دیجیتال، بیشترین ارتباط را با فناوری و الگوریتمها دارد، اما شاید آشنایی کمی با تاریخ و شخصیتهایی مانند کورش کبیر داشته باشند. آشنایی با منشور او و ارزشهای آن مثل امنیت، آزادی، احترام به دیگران میتواند الهامبخش این نسل باشد تا در مواجهه با دنیای هوشمند و تصمیمگیریهای دیجیتال، نه تنها کاربران فعال و آگاه باشند، بلکه نقشهایی مسئولانه در شکلدهی آینده جامعه و فناوری ایفا کنند. این پیوند میان تاریخ و دنیای دیجیتال فرصتی است برای نسل جدید تا ارزشهای انسانی را در عصر الگوریتمها زنده نگه دارند. درست همین جاست که برای نسل Z این پرسش مطرح میشود:«اگر امروز کورش بود، دنیای هوش مصنوعی را چگونه اداره میکرد؟»
در این راستا یک پژوهشگر نسل Z و حوزه فناوری درگفتوگو با برنا گفت: «واقعیت این است که بیشتر جوانان امروز حداقل اسم کورش را شنیدهاند، اما با منشور و ارزشهای او کمتر آشنا هستند. این مساله فرصتی طلایی ایجاد میکند؛ وقتی نسل Z با اصول کورش آشنا میشوند، میتوانند در دنیای دیجیتال پرچالش امروز، تصمیمهایی انسانی و مسئولانه بگیرند. چنین آشنایی نه تنها در سطح فردی بلکه در سطح جمعی اهمیت دارد. چرا که این نسل بهعنوان کاربرانی که در شبکههای اجتماعی، بازیها و پلتفرمهای آنلاین فعالیت میکنند، میتوانند با این ارزشها، معیارهای اخلاقی را در فضای پر از داده و الگوریتم حفظ کنند و نقش فعال و آگاهانهای در شکلدهی به جامعه دیجیتال آینده ایفا کنند. به این ترتیب، بازخوانی ارزشهای کورش میتواند پلی بین تاریخ و چالشهای فناوری امروز ایجاد کند و نسل جوان را با الهام از گذشته، برای آیندهای انسانیتر آماده سازد.»
میراث کورش و مساله اخلاق در هوش مصنوعی
شاید در زمان کورش هیچ فردی تصور نمیکرد روزی نرمافزارها نقش قاضی، مشاور، تحلیلگر اقتصادی یا نگهبان امنیت را بر عهده بگیرند، اما همان اصول ساده و انسانی او هنوز میتوانند راهنما باشند؛ این یادآوری که کرامت انسان در هر شرایطی مهمتر از هر ابزار و سامانهای است.
امپراتوری کورش و امپراتوری الگوریتمها
اگر به کارنامه کورش از زاویه حکمرانی نگاه کنیم، میتوان او را مانند مدیر شبکهای گسترده تصور کرد. امپراتوری او متشکل از زبانها و اقوام مختلف بود و برای اداره آن سیستمی طراحی کرده بود که هر بخش تا حدی استقلال داشت، اما در همان حال در چارچوبی یکپارچه و هماهنگ حرکت میکرد.
وقتی این ساختار را کنار ساختار امروز شرکتهای بزرگ فناوری قرار میدهیم، شباهتهایی جالب پیدا میشود. در حال حاضر گوگل، آمازون و متا عملا امپراتوریهایی با میلیاردها کاربر، قوانین داخلی و شبکههای گسترده داده هستند.
کورش فرمانروایی بود که براساس ترس حکومت نکرد. او بهجای یک نیروی پلیسی فراگیر، روی نظم، اعتماد و عدالت تکیه کرد. شاید همین سه کلمه چیزهایی باشند که امروز بیش از همه در حکمرانی دیجیتال کم داریم.
امپراتوری دادهای امروز اگر بخواهد الگویی از گذشته الهام بگیرد، احتمالا همان آموزهای را انتخاب میکند که میگوید قدرت تنها زمانی پایدار میماند که در چارچوب اخلاقی نگه داشته شود، وگرنه دیر یا زود از کنترل خارج میشود. تصور اینکه اگر کورش امروز زنده بود، منشور او برای عصر هوش مصنوعی چگونه بود، میتواند بیش از هر تحلیل خشک و رسمی، ما را به درک عمیقتری از مساله برساند.
فرض کنیم کورش کبیر نه در قرن ششم پیش از میلاد، بلکه در قرن بیستویکم حکومت میکرد و با فناوری هوش مصنوعی روبهرو بود. طبیعی است که منشور او تغییراتی میکرد؛ اما روح همان روح باقی میماند.
در چنین فضایی، بازخوانی تجربههای تاریخی میتواند یک مزیت باشد. نه از این جهت که راهحل کامل بدهند، بلکه از این جهت که نشان میدهند ارزشها، اگر در مرکز قدرت قرار بگیرند، جلوی بسیاری از بحرانها را میگیرند.
انتهای پیام/