یلدا در خلیج‌فارس؛ از «شو دراز» تا طعم ماهی جنوب

به گزارش خبرگزاری برنا هرمزگان، وقتی خورشید بر بلندای آسمانِ آخرین روز پاییز در جنوب ایران غروب می‌کند، نوایی دیگر در خانه‌های هرمزگان طنین می‌اندازد. مردمان این دیار ساحلی، طولانی‌ترین شب سال را نه فقط با نام «یلدا»، که با واژه محلیِ پرمحبت «شو دراز» می‌شناسند و آن را با آدابی می‌گذرانند که ریشه در خاک و همسایگی با دریا دارد.

سفره‌ای به رنگ دریا و نخل

سفره یلدا در هرمزگان، تلفیقی از نمادهای ملی و موهبت‌های بومی است. در کنار هندوانه و آجیل، طعم دریا حضوری پررنگ دارد. قلیه ماهی، ماهی برشته و نان‌های محلی مانند «رگاگ» و «سیلک» که اغلب با سس‌های محلی مثل «مهیاوه» (سس ماهی تخمیرشده) طعمدار می‌شوند، از اصلی‌ترین خوراکی‌های این شب هستنداما گنجینه اصلی سفره،از درختان خرما می‌آید: از خرما خشک و خرمای نارس پخته‌شده (کُنگ) گرفته تا انواع خاصی مانند «هلو» و «زرک» از میناب.

در گذشته که انار در بسیاری مناطق این استان یافت نمی‌شد، این خرماها و تنقلاتی چون گندم برشته، کسودنگ و گون (بنه) از بشاگرد، جایگزین‌هایی شیرین و مقوی بودند.شب‌زنده‌داری با قصه و نوای ساز شب‌زنده‌داری در «شو دراز» با آیین «چیچیکا» (قصه‌گویی) آغاز می‌شود. مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها، جمع خانوادگی و حتی همسایه‌ها را دور هم گرد می‌آورند و داستان‌های افسانه‌ای و محلی نقل می‌کنند که قهرمانانش اغلب حیوانات آشنا مثل شغال («تورگ») و خرس منطقه هستندفضای مجلس باخوانش اشعار حافظ و سعدی از سوی بزرگان، حال‌وهوایی عارفانه می‌گیرد.

 اما اوج شادی و نشاط هنگامی است که صدای ساز و دهل بلند می‌شود. مردم گرمسیر، سرما و تاریکی طولانی‌ترین شب سال را با پایکوبی، موسیقی سنتی و رقص‌های محلی می‌رانند و خانه را از شور و انرژی پر می‌کنند.

آیین‌های مهر و برکت

یلدا در هرمزگان تنها یک جشن نیست، بلکه آیینی برای طلب خیر و برکت است. بزرگان فامیل برای کوچکترها دعای خیر و عاقبت‌به‌خیری می‌کنند. همچنین، رسم حنابندان دست و پا با این باور انجام می‌شود که نشانه خوش‌یمنی است و اتفاقات خوب را به سوی فرد جذب می‌کندبا طلوع آفتاب روز اول دی و پایان«شو دراز»، برخی خانواده‌های قدیمی، روز خود را با خوردن سوپ «آرد و هو» (سوپی مقوی از آرد، زرده تخممرغ و دارچین) یا آش گندم و شنبلیله آغاز می‌کردند؛ غذاهایی که بدن را برای مقابله با سرمای زمستان مقاوم می‌کرد.

یلدای هرمزگانی‌ها، روایتی زنده از گوناگونی فرهنگ ایرانی است. این آیین نشان می‌دهد که چگونه یک سنت کهن ملی، در بستر جغرافیا و زندگی مردم هر منطقه، رنگ‌وبوی محلی به خود می‌گیرد و با حفظ اصلِ یکپارچه‌کننده خود، تکثر و زیبایی را در سراسر میهن پراکنده می‌سازد.

 شاید پیام «شو دراز» برای همه ما، یافتن نور امید در دل تاریکی‌ها و جشن گرفتن زندگی، با هر طعم و نوایی باشد که از سرزمین مادریمان به ارث برده‌ایم.