ماه رجب یکی از ماههای حرام است که میلاد امام علی (ع) و مبعث پیامبر (ص) در آن واقع شده است و عبادت و شبزندهداری در شب اول این ماه بسیار مورد تأکید است.
پیامبر اکرم (ص) در اهمیت ماه رجب میفرماید: در آسمان هفتم فرشتهاى با نام «داعى» وجود دارد که در هر شب این ماه تا صبح مىگوید: خوشا بحال تسبیحکنندگان خدا، خوشا بحال فرمانبرداران خدا. خداى متعال مىفرماید: همنشین کسى هستم که با من همنشینى کند، فرمانبردار کسى هستم که فرمانبردارم باشد و بخشنده خواهان بخشایش هستم. ماه ماه من بنده بنده من و رحمت رحمت من است. هر کسى در این ماه من را بخواند او را اجابت مىکنم و هر کس از من بخواهد به او مىدهم و هر کس از من هدایت بخواهد او را هدایت مىکنم. این ماه را رشتهاى بین خود و بندگانم قرار دادم که هر کس آن را بگیرد به من مىرسد.
مستحب است هنگام رؤیت هلال ماه رجب این دعا خوانده شود: «اللّهُمَّ بارِکْ لَنا فِی رَجَبٍ وَ شَعْبانَ، وَ بَلِّغْنا شَهْرَ رَمَضانَ، وَ أَعِنَّا عَلَی الصِّیامِ وَ الْقِیامِ، وَ حِفْظِ اللِّسانِ، وَ غَضِّ الْبَصَرِ، وَ لا تَجْعَلْ حَظِّنا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ» (لإقبال بالأعمال الحسنة (ط - الحدیثة)، ج۳، ص: ۱۷۳) و همچنین مستحب است انسان بعد از نماز عشا بگوید: اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِأَنَّکَ مَلِیکٌ، وَ أَنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ مُقْتَدِرٌ، وَ أَنَّکَ ما تَشاءُ مِنْ أَمْرٍ یَکُونُ، اللّهُمَّ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ نَبِیِّ الرَّحْمَةِ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، یا مُحَمَّدُ یا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَی اللَّهِ رَبِّی وَ رَبِّکَ لِیُنْجِحَ بِکَ طَلِبَتِی، اللّهُمَّ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ، وَ بِالأَئِمَّةِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ أَنْجِحْ طَلِبَتِی، (الإقبال بالأعمال الحسنة» (ط - الحدیثة)، ج۳، ص: ۱۷۵) و سپس حاجات خود را از خداوند درخواست کند. همچنین خواندن دعای «یا من ارجوه لکل خیر...» در روزها و شبهای این ماه سفارش شده است.
برای این شب نمازهایی نقل شده که در اینجا به دو نماز آسان در این شب اشاره میکنیم: اول: بعد از نماز مغرب ۱۰ نماز دو رکعتی بخواند که در هر رکعت یک مرتبه سوره «فاتحه» و «اخلاص» خوانده شود، همچنین از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت شده است که فرمودند: این نماز را روحالامین به من آموخته و کسی که آن را بجا بیاورد خود و خانواده و مال و فرزندانش محفوظ مانده و از عذاب قبر پناه داده میشود و از صراط، بدون حساب، مانند برق میگذرد.
دوم: دو رکعت نماز بعد از نماز عشا خوانده شود که در رکعت اول آن سوره «فاتحه» و «الم نشرح» را یک مرتبه، «قل هو اللّه احد» را سه مرتبه و در رکعت دوم سوره «فاتحه» و «الم نشرح» و«قل هو اللّه احد» و «معوذتین» را هر کدام یک مرتبه بخواند سپس تشهد خوانده و سلام دهد و بعد از آن سی مرتبه «لا اله إلا اللّه»گفته و سپس سی مرتبه بر پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم صلوات بفرستد.
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند: کسی که در شب اول ماه رجب این نماز را بخواند گناهان گذشته او آمرزیده شده و او مانند روزی میشود که از مادر متولد شده است.
روز شریفى است و در آن چند عمل است:
روزه گرفتن؛ روایت شده: حضرت نوح(علیهالسلام) در این روز سوار کشتی شد و به کسانی که با او بودند امر فرمود روزه بگیرند؛ و هرکه در این روز، روزه بگیرد، آتش دوزخ به فاصله یک سال راه از او دور میشود.
غسل کردن.
زیارت امام حسین(علیهالسلام)؛ شیخ از بشیر دُهّان از امام صادق(علیهالسلام) روایت کرده: هرکه روز اوّل رجب حسین بن علی(علیهالسلام) را زیارت کند بیتردید خدای عالم او را بیامرزد.
خواندن دعای طولانی و مفصّلی که سید در کتاب «اقبال» روایت کرده.
خواندن «نماز سلمان» به این صورت که: ده رکعت نماز بخواند، بعد از هر دو رکعت سلام دهد و در هر رکعت «یک مرتبه» سوره «حمد»، «سه مرتبه» «توحید» و «سه مرتبه» «قُلْ یٰا أَیُّهَا الْکٰافِرُونَ» را خوانده و پس از هر سلام دستها را بلند کند و بگوید: لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ، وَلَهُ الْحَمْدُ، يُحْيِي وَيُمِيتُ، وَهُوَ حَيٌّ لَايَمُوتُ، بَيَدِهِ الْخَيْرُ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ. معبودی جز خدا نیست، یگانه و بیشریک است، فرمانروایی و سپاس فقط ویژۀ اوست، زنده میکند و میمیراند و اوست زندهای که نمیمیرد، خیر به دست اوست و او بر هر کاری تواناست. سپس بگوید: اللّٰهُمَّ لَامانِعَ لِما أَعْطَيْتَ، وَلَا مُعْطِيَ لِما مَنَعْتَ، وَلَا يَنْفَعُ ذَا الْجَدِّ مِنْكَ الْجَدُّ. خدایا! از آنچه عطا کردی بازدارندهای نیست و آنچه را بازداریدهندهای ندارد و شخص کوشا را کوشش از تو بینیاز نمیکند. سپس دستها را بر چهره خود بکشد. و نیز در «روز نیمه ماه رجب» این نماز را با همین کیفیت بخواند، ولی پس از: «عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» بگوید: إِلٰهاً واحِداً أَحَداً فَرْداً صَمَداً، لَمْ يَتَّخِذْ صاحِبَةً وَلَا وَلَداً. معبود، یگانه، یکتا، فرد، مقصود نیازمند، آنکه همسری و فرزندی نگرفته است. و نیز در «روز آخر ماه» این عمل را انجام دهد و بعد از: «عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» بگوید: وَصَلَّى اللّٰهُ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطَّاهِرِينَ، وَلَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلّا بِاللّٰهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ. خدایا! بر محمّد و خاندان پاکش درود فرست و هیچ نیرو و توانى نیست جز به خداى بلندمرتبه و بزرگ. پس دستها را بر چهره خود کشیده و حاجتش را بخواهد؛ از فواید این نماز که بسیار است نباید غفلت کرد. و آگاه باش که برای سلمان در روز اوّل ماه رجب نماز دیگری است که آن ده رکعت است: در هر رکعت سوره «حمد» «یک مرتبه» و سوره «توحید» «سه مرتبه» خوانده شود با فضیلت بسیار که چکیدهاش آمرزش گناهان و در امان ماندن از فتنه قبر و عذاب قیامت و سلامت یافتن از جُذام و پیسی و بیماری ذات الجنب برای خواننده آن است؛ و همچنین سید ابن طاووس برای این روز، چهار رکعت نماز نقل کرده که هرکه میخواهد به کتاب «اقبال» مراجعه کند.