وزغ تالشی بزرگترین دوزیست ایرانی در هیچ طبقه بندی حافظتی قرار ندارد

به گزارش گروه جوان و جامعه برنا ، این گونه دوزیست با نام علمی Bufo eichwaldi به عنوان بزرگترین گونه دوزیست ایران شناخته شده اما تا کنون مطالعات بسیار کمی روی آن انجام شده و اطلاعات زیادی درمورد آن در دست نیست. وزغ تالشی Bufo eichwaldi

وزغ تالشی وابسته به یکی از بزرگترین خانواده های وزغ با تعداد ۵۶۹ عضو است. این جانور با نام های «وزغ تالشی» و «وزغ ایچوالد» در کتاب های جانورشناسی نام برده شده است.

وزغ تالشی دارای بدنی پهن و مکعبی شکل به طول تقریبی ۱۴ سانتی متر و پاهایی به طول ۱۳ سانتی متر است، سری بزرگ دارد و چشمانی که در دو طرف سر متمایل به جلو و بالا قرار گرفته است. پوست بدن آن نیز به رنگ کرم قهوه ای با خال های سیاه رنگ است. سطح شکمی آن سفید یا شیری با خال ها یا لکه های بزرگ تیره رنگ و نامنظم به رنگ قهوه ای- مشکی است.

پیش از این تصور می شد که این گونه وزغ تنها در محدوده جنگل های «تالش» (ما بین دو استان گیلان و اردبیل) یافت می شود اما اخیرا جمعیت هایی از آن تا شرق استان مازندران نیز مشاهده شده است.

«باربد صفایی» از «انجمن خزنده شناسان پارس» درباره این گونه دوزیست می گوید: می توان گفت پراکنش وزغ تالشی در تمامی دامنه شمالی رشته کوه البرز از شرق مازندران تا قسمت هایی از غرب استان اردبیل گسترده است. این گونه به جز ایران در قسمت های جنوبی کشور همسایه جمهوری آذربایجان نیز پراکنش دارد. به عبارت دیگر پراکنش جهانی آن محدود به ارتفاعات حوزه جنوبی دریای خزر است.

وزغ هایی که به جای تولید مثل، می میرند

هم اکنون وزغ های تالشی با تهدیدهای فراوانی روبرو هستند که مانند تمامی جانوران در معرض تهدید و خطر، تخریب زیستگاه مهمترین تهدید برای این گونه دوزیست است. تغییر کاربری پهنه های جنگلی به زمین کشاورزی و متعاقب آن، ورود سموم آفت کش و علف کش شیمیایی به آب های سطحی، بخشی از این تخریب محسوب می شوند.

علاوه بر این، تغییرات اقلیم و الگوهای بارش در زیستگاه جانور و همچنین از بین رفتن و کشته شدن مستقیم به دست انسان ها از دیگر تهدیدهای این گونه محسوب می شود.

اما گذشته از این عوامل، تلفات جاده ای فراوان در فصل تولید مثل و زادآوری، در چند سال گذشته تبدیل به یکی از مهمترین عوامل تهدید این گونه شده است.

وزغ هایی که در فصل زادآوری قصد عبور از عرض جاده ها را دارند، به دلیل کاهش سطح هوشیاری در این فصل، زیر چرخ های خودروهای عبوری از بین می روند و همین مسئله باعث شده تا جاده های مواصلاتی، یکی از تهدیدهای این جانور محسوب شود.

صفایی می گوید: فصل زادآوری در مناطق مختلف با توجه به سرمای هوا متفاوت است اما در یکی از مناطق بررسی شده در استان مازندران، اطلاعات بدست آمده نشان می دهد که از اواخر دی ماه افراد بالغ از پناهگاه های خود در قسمت های جنگلی خارج شده و به سمت آبگیرها حرکت می کنند. در این میان تعداد آن ها رفته رفته تا اوایل بهمن ماه افزایش می یابد به نحوی که این گرد همایی ها در مناطقی به حدی زیاد است که موجب مسدود شدن جاده های محلی در شب می شود.

او ادامه می دهد: در این هنگام به دلیل وجود فعل و انفعالات شیمیایی در بدن، وزغ ها هوشیاری چندانی ندارند و متاسفانه تعداد قابل توجی از آنها در مسیر جاده ها به زیر ماشین می روند و تلف می شوند.

او همچنین تاکید دارد: این موضوع به حدی جدی است در بررسی انجام شده در منطقه «عباس آباد» بهشهر در فاصله حدود ۴۰ روز، تلفات وزغ ها روزانه به بیش از ۲۵۰ جفت می رسد و تکرار این کشتار جاده ای هر ساله باعث آسیب جدی به جمعیت این گونه در مناطق جنگلی مازندران و گیلان شده است. به طوری که افراد محلی معتقدند جمعیت آنها به یک سوم کاهش یافته است.

صفایی معتقد است که می توان با آموزش مردم محلی، و نصب علائم هشدار دهنده در جاده ها، نظیر کاری که در کشورهای دیگر انجام می شود، تلفات جاده ای این گونه را به حداقل رساند.

گونه ای که هنوز در فهرست ها وارد نشده!

با وجود آنکه وزغ تالشی، بزرگترین دو زیست ایران است، اما هنوز مطالعات چندانی در مورد آن انجام نشده است. همین ضعف اطلاعات باعث شده تا این گونه در هیچ یک از فهرست های حفاظتی ملی وارد نشود.

از سوی دیگر نبود اطلاعات از این گونه وزغ در کشور ایران و آذربایجان، کار را برای مجامع بین المللی نیز مشکل کرده به گونه ای که با جستجوی نام علمی این گونه در بانک اطلاعات اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) و کنوانسیون منع تجارت گونه های نادر گیاهی و جانوری (CITES) هیچ اطلاعاتی به دست نمی آید.

گونه های دو زیست با وجود تنوع کمترشان نسبت به سایر گونه ها، یکی از مهمترین رده های جانوری محسوب می شوند. آنها نقش بسیار مهمی در کنترل جمعیت حشرات و نرم تنان دارند؛ حشرات و نرم تنانی که بعضاً به عنوان آفت شناخته می شوند.

از سوی دیگر این گونه ها به دلیل آنکه در دوران جنینی تا پیش از بلوغ درون آن زندگی می کنند و پس از بلوغ، خارج از آب ادامه حیات می دهند، در برابر تغییرات محیطی بسیار حساس هستند. از این رو وضعیت دوزیستان یک منطقه به عنوان شاخصی دقیق برای سلامت و کیفیت محیط زیست یک منطقه از نظر آلودگی ها به حساب می آیند.