سال‌های ۱۹۰۰ میلادی، حدود پانصد هزار کرگدن در آفریقا و آسیا زندگی می‌کردند ولی در سال ۱۹۷۰ تنها ۷۰ هزار کرگدن در این قاره باقی مانده بود و بعضی زیر گونه‌های آن رو به ناپدید شدن بودند. حیواناتی که از پنج میلیون سال پیش تا آغاز قرن بیست و یکم، زنده مانده بودند!
بعضی زیرگونه‌های کرگدن در مقایسه با سایر زیرگونه‌های این حیوان در معرض خطر بیشتری قرار دارند. یکی از این زیرگونه‌ها، کرگدن سپید شمالی است. این حیوان که با لب‌های گوشتی و گوش‌های مو دارش از گونه‌های دیگر کرگدن‌ها قابل تشخیص است.
در سال ۱۹۶۰ هنوز دو هزار کرگدن سپید در دنیا وجود داشت ولی در ۱۹۸۴ به دلیل شکار غیرمجاز به منظور تجارت و فروش شاخ، تعداد آنها به تنها ۱۵ رسید که هر ۱۵ عدد در پارک ملی گارمبا در کشور کنیا زندگی می کردند.
در سال ۲۰۱۱ یک بار اعلام شد که هر ۱۵ کرگدن و در واقع تمام کرگدن‌های سپید شمالی در طبیعت از بین رفته‌اند اما این اشتباه بود و هنوز چند کرگدن ماده باقیمانده بودند ولی هیچ کرگدن نری در طبیعت وجود نداشت.
امروز تنها چهار عدد از این حیوان زنده باقی مانده است. یکی از آنها، «سودان» کرگدن سپید نری است که در باغ وحشی در کشور چک زندگی می‌کرد. در سال ۲۰۰۹ این حیوان را به کنیا بازگرداندند تا شاید با زندگی در محیط طبیعی امید طول به عمر بیشتری داشته باشند.
هم اکنون از گونه کرگدن سفید شمالی تنها یک نر به نام «سودان» و سه ماده به نام های «فاتو»، «ناجین» و «اودان» باقی مانده‌اند و این به این مفهوم است که بقای این گونه در گرو اسپرم‌های «سودان» است.
کرگدن نر و ۴۲ ساله که «سودان» نام دارد باید با سه کرگدن ماده دیگر تولید مثل کند اما تاکنون موفق به این کار نشده است.
«سودان» پیرمردی است که به دلیل کهولت سنی و ضعف قوای جسمی و جنسی تاکنون موفق نشده است جفت‌گیری کند، به همین دلیل مقامات منطقه حفاظت شده «اُل پجتا» و دانشمندان ناچار شده‌اند که از روش لقاح مصنوعی استفاده کنند.
تصویر سودان آخرین کرگدن نر سفید شمالی در کنار محافظانش
لقاح مصنوعی آخرین راهکار دانشمندان برای حفظ نسل کرگدن ها
در حالی که متوسط عمر کرگدن‌های سپید بین ۴۰ تا ۵۰ سال است و زمان برای «سودان» به سرعت می‌گذرد، دانشمندان به دنبال یک راه علمی برای حفظ این گونه در معرض انقراض هستند و تلاش می‌کنند تا راهی برای لقاح مصنوعی و به دنیا آوردن یک کرگدن سپید دیگر پیدا کنند.
اسپرم «سودان» در چندین آزمایش با تخمک‌های «فاتو»، «ناجین» و «اودان» سه کرگدن بازمانده و ماده این گونه لقاح داده شده است. همچنین این امکان وجود دارد که اسپرم «سودان» با گونه دیگری از کرگدن‌ها، یعنی کرگدن‌های جنوبی، لقاح داده شود.
علاوه بر این، تعداد اسپرم‌های «سودان» کم است که پیچیدگی تلاش کارشناسان برای نجات این گونه از کرگدن‌ها را بیشتر کرده است. کارشناسانی که برای نجات این گونه جمع شده‌اند تا نون انواع تکنیک‌های مختلف تولید مثل را آزموده‌اند.
کرگدن سفید شمالی نمی‌تواند با کرگدن‌های سیاه جفت گیری کند. بنابراین اگر «سودان» بدون تولید مثل بمیرد، نسل کرگدن سفید شمالی منقرض خواهد شد.
حفظ نسل کرگدن‌های سفید شمالی در شرایط فعلی بسیار سخت است اما دانشمندان هنوز امیدوار هستند بتوانند این حیوانات بی‌نظیر را حفظ کنند.
سربازان مسلح کنیا دستور دارند از سودان که آخرین بازمانده نر این گونه است ۲۴ساعته و شبانه روزی حفاظت کنند.
محمد دویو، یکی از سربازان گارد ویژه حفاظت از آخرین ۵ کرگدن سفید شمالی است که در مورد کارش به خبرنگار روزنامه گاردین گفته است: «این مسئولیت بار بسیار سنگینی روی شانه‌های من است. کاری که انسان‌ها با این حیوان بیچاره انجام داده‌اند بسیار ناراحت‌کننده است و حالا ما باید برای لحظه به لحظه مراقب باشیم تا این آخرین بازمانده‌های این گونه قربانی نشوند».
قاچاق شاخ، عامل اصلی نابودی کرگدن ها
تجارت شاخ کرگدن سفید شمالی این گونه را در معرض انقراض قرار داده و با مرگ احتمالی «سودان»، دیگر امیدی به بقای این حیوان باقی نخواهد ماند.
کرگدن‌ها دشمنان طبیعی ندارند. قاتل آنها قاچاقچیان شاخ کرگدن می باشند که شاخ این حیوانات را در کشورهای آسیای جنوب شرقی به خصوص در چین و ویتنام به فروش می رسانند.
بر اساس یک باور قدیمی بدون پایه علمی، خوردن گرد شاخ کرگدن یا جوشانده آن که از جنس کراتین است، یعنی همان ماده‌ای که ناخن انسان هم از آن تشکیل شده، می‌تواند موجب شفای بیماری‌هایی مانند سرطان شود.
قاچاق شاخ کرگدن سودآورتر از قاچاق مواد مخدر
از شانس بد، زیستگاه طبیعی کرگدن سپید شمالی، بیشتر در کشورهایی است که درگیر نابسامانی‌های سیاسی هستند. از جمله در جمهوری دموکراتیک کنگو، آفریقای مرکزی و جمهوری سودان.
به گزارش سی‌ان‌ان، قاچاق شاخ کرگدن در حال حاضر، سودآورتر از گران‌ترین انواع مواد مخدر در بازارهای جهانی است !
به همین دلیل است که مسئولان منطقه حفاظت شده‌ای که «سودان» در آنجا زندگی می‌کنند تصمیم گرفتند که شاخ او را کامل ببرند.
الودی سامپر از مسئولان منطقه حفاظت شده «اُل پجتا» به سی‌ان‌ان می‌گوید: «اگر کرگدنی شاخ نداشته باشد، شکارچیان هیچ علاقه‌ای به او نخواهند داشت».
شکار غیر قانونی کرگدن در آفریقا در حال افزایش است. در سال ۲۰۱۴ در آفریقای جنوبی، بیش از ۱۲۱۵ کرگدن کشته شدند. این رقم نسبت به سال گذشته، ۲۰ درصد افزایش داشته است.
شاخ کرگدن شمالی در بازارهای جهانی با بهایی نزدیک به کیلویی ۶۰ هزار دلار فروخته می‌شود.
بنا به این گزارش،برای حمایت از این گونه کمیاب، دولت‌ها متحمل هزینه‌های زیادی می‌شوند، از جمله این که آنها مجبور می‌شوند محافظان محلی استخدام کنند و برای جلوگیری از وسوسه شدن آنها با پیشنهادهای قاچاقچیان یا شکارچیان غیرمجاز، دولت‌ها مجبور به پرداخت مبالغ بالایی به عنوان دستمزد به این سربازان هستند.