دوره سربازی اغلب زمانی آغاز می شود که تازه درس تمام شده و زمان شروع کار در حرفه ای و شغلی است ،درست در همین زمان باید از کار کردن بگذری و 21 ماه ،کار را که امروز حکم کیمیا دارد رها کنی ،بعد از 2 سال و گذران خدمت وظیفه دوباره برگردی ، تازه همه چیز را از صفر شروع کنی ، با درس وعلمی که 21 ماه از آخرین آموخته هایت گذشته است و مه گرفته شده ،این ها برگرفته از نظرات جوانانی ست که این روزها سرباز هستند و سخنانی که دکتر جامعه شناس در انتهای این گزارش از سربازی برایمان گفت که در ادامه می توانید بخوانید.
*سربازان در گفتگو با خبرگزاری برنا از دوره خدمت وظیفه و حال و احوال و اتفاقات روحی و جسمی و فکرهایی که در این مدت در ذهنشان می گذرد گفتند؛مهیار 27 ساله که کارشناس اقتصاد از دانشگاه آزاد است اولین نفری بود که به گفت و گو با ما نشست و گفت :« اقتصاد خواندم ولی علاقه ام به دنیای هنری بود .
او فیلمبرداری می کند ،آنهم در فضای فیلم سازی چند فیلم کوتاه ساخته است و تدوینگری هم می داند .او چنین ادامه داد : «دوره سربازی تمام شود دوباره به دنیای فیلمسازی برمی گردم ، می دانم بازگشت بعد از این مدت دوری آسان نخواهد بود »
وی با تاکید بر اینکه سعی می کند این روزها که بخاطر سربازی در روند کارش وقفه افتاده جبران کند اینچنین ادامه داد :« سربازی باعث شد از خانواده دور بمانم، به شهر غریبی بروم ، این دوری حال و هوای روحیم را به سمت افسردگی کشاند،به خصوص برای ما که دوره ی آموزشی را در عجب شیر گذراندیم و 2 ماه حق خروج از پادگان نداشتیم ، مجبور بودیم فقط محوطه کوچک پادگان را ببینیم، این خیلی آزار دهند بود ،بعضی هم دوره ای هایم بخاطر این شرایط در مرز افسردگی خطرناک قرار گرفتند »
مهیار در مورد لطمه ایی که سربازی به کارش زده است گفت :« سربازی باعث شد از فضای شغلی ام دور بمانم ، این دور ماندن به طبع بعد از این دوسال برای حضور دوباره در دنیای کار سختی هایی را ایجاد می کند ، چندین ماه از سربازی گذشته است ولی هنوز متوجه نشدم چرا باید دراین سن و سال اینجا باشم ، دور از کار ، راکد در دنیایی که هیچ چیزی به علم و تخصصم نمی آموزد ، زمان را در 27 سالگی برای دوسال برایم متوقف کرده است . »
آروین سربازدر حال خدمت دیگری بود که با او به گفت و گو نشستیم . 26 ساله است ،دارای مدرک کارشناسی مهندسی کشاورزی که پیش از آمدن به سربازی کار آزاد داشت ، مغازه دار . او از آسیب هایی که سربازی به زندگی اش وارد کرده است اینگونه گفت : « سربازی غیر از ترس و نا امیدی و نگرانی نسبت به آینده هیچ چیز دیگری نداشته است. »
آروین خسته کننده ترین لحظات روحی در سربازی را مدت طولانی این دوره دانست و چنین ادامه داد :«21 ماه زمان طولانی است ،آن هم برای دوره ای که می گذرد و تو در زمان گذران آن با خود فکر می کنی : «این 21 ماه ،آنهم دراین سن وسال می توانست نقطه حرکت در مسیری باشد که زندگیم را شکل می داد ، این روزها در اصل جوانی و پویایی ما پوچ می شود و به هیچ می گذرد ،کاش حداقل در شهر خودم سرباز بودم ،می توانستم بعدازظهرها کار کنم »
سرباز وظیفه دیگری که به گفت وگو با ما نشست مهران نام داشت ، کارشناسی گرافیک دارد او با تاکید براینکه مجبور شدم برای طی کردن سربازی کارم را رها کنم اینگونه گفت :« سربازی بیشتر از آنچه که تصور می شود آدم را از زندگی عقب می اندازد. قبل از سربازی مشغول درس خواندن هستی، در دانشگاه پیشرفت هایی می کنی، با استادهایی ارتباط می گیری ،به نحوی در حال طی کردن پله های کوچک موفقیت هستی که با سدی به نام سربازی روبه رو می شوی که باید از پله هایی که طی کردی بگذری و 21 ماه از همه چیز دور بمانی و بعد از 2 سال باردیگر از صفر شروع کنی. »
مهران از سربازی اینگونه می گوید :« شرایط غیر قابل توصیفی است ، تا قبل از اینکه به سربازی بروم به چشم یک تجربه ی جدید به آن نگاه می کردم اما وقتی تجربه اش کردم، متوجه شدم اصلا خوب نیست. تمام آن شخصیتی که قبل از سربازی در دوران کار و تحصیل برای خودت رقم می زنی درسربازی نادیده گرفته می شود ،فقط تحقیر می کنند تا حدی که بعضی از سربازها آنقدر از لحاظ روحی تحت فشار قرار میگریند که بعد از سربازی در فکر انتقام گرفتن از جامعه و آسیب زدن به آن هستند »
درادامه این گزارش و بعد از شنیدن سخنان سربازان وظیفه ،آنهم سربازانی که بعد از دانشگاه و درست زمانی که باید وارد بازار کار شوند راهی سربازی شدند شنیدیم ، پای سخنان دکتر مصطفی اقلیما آسیب شناس اجتماعی و رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران نشستیم ،تا از نگاه جامعه شناسی به مبحث سربازی و این دوره 21 ماهه اجباری برای پسران جامعه مان داشته باشیم .
« یکی از مشکلات بزرگ جوانان ما سربازی است .از سربازان تحصیلکرده با هر تخصصی به عنوان نظافت چی ، خدمه ، راننده ، نیروی دفتری و پایین ترین استفاده کرده و از این کار با عنوان سربازی یاد می شود، اما نفس سربازی چیز دیگری است ،سربازی یعنی مکانی برای آموزش نظامی گری تخصصی ،آنهم برای آماده بودن برای روزهایی که نیاز به حضور سربازان در امر حفاظت ملت و مملکت و مرز و بوم ،ولی روشی که با سربازان این زمان و تاریخ زمانی برخورد می شود همان شکل و روش ابتدایی ، 100 سال پیش است که تازه نظام وظیفه اجباری راه اندازی شده بود ، متاسفانه در طول سال ها هیچ تغییری نکرده است.
دکتر اقلیما با بیان این جملات و با تاکید براینکه نیروی سرباز ما ،امروزه اکثرا متخصص و تحصیلکرده و صاحب مهارت هستند گفت :« ما باهمه با هر تخصصی یکسان رفتار می کنیم . زمانی جنگی بود ، و نیاز به نیروی جنگی تاکید داشت ، چون کشور در شرایطی نیاز مبرم به سرباز بود ،اما در شرایط فعلی چنین نیازی نیست .
دکتر اقلیما با بیان اینکه یکسان رفتار کردن با همه و استفاده از نیروهای متخصص به عنوان کارمند جز و خدمه باعث خرد شدن شخصیت افراد می شود افزود:این شکل از سربازی برای افراد متخصص سبب می شود به نوعی زندگی را ببازنند ،عده ایی از جوان های تحصیلکرده و صاحب مهارت که نمی توانند خود را قانع به این طرز از سربازی کنند به دلیل نرفتن سربازی با مشکل پیدا کردن کار مرتبط با تحصیلات خود روبه رو می شوند . آن دسته از جوانان که پول خرید سربازی و خروج از کشور را ندارند مجبور هستند به سراغ کارهای خصوصی بروند که نیاز به نظام وظیفه نداشته باشد در این شرایط نیز زمانی که صرف آموزش و تحصیل کرده اند هدر می رود ، هم چنین هزینه ایی که دولت و خانواده ها صرف تحصیل آن ها کردند نیز اتلاف می شود»
وی با گفتن از اینکه وقتی جوانان احساس می کنند در مدت 2 سال سربازی باید کارهایی انجام دهند که مرتبط با تحصیلات و مهارت آن ها نیست به دنبال راه های فرار هستند پیشنهاد داد : در صورتی که سربازی را هدفمند کنیم به طوری که هرفردی در مدت 21 ماه خدمت در حیطه ی مهارتی خود انجام وظیفه کند ،برای جوانان حکم کار تخصصی و سابقه ی کاری محسوب شود ،جوانان نه تنها از سربازی فرار نمیکنند ،بلکه با خوشحالی به سربازی می روند و با استناد به سخنان رهبری مبنی بر شایسته سالاری ، ما باید دردوران سربازی هم تلاش کنیم نیروها را براساس شایسته سالاری بر مبنای تخصص آن ها به کار گیریم»
مصطفی اقلیما پیشنهاد خود را برای سامان دادن به اوضاع نظام وظیفه اینگونه مطرح کرد:« 2 ماه آموزشی به قوت خود باقی باشد، در این 2 ماه، فنون نظامی و جنگی به طور تخصصی به افراد آموزش داده شود ، در طول سال به مدت های کوتاه این آموزش جهت یاداوری تکرار شود ، بعد از آن این نیروها به عنوان نیروی ذخیره ی دولت باشند تا اگر در شرایط خاص امنیتی قرار گرفتیم فرا خوانده شوند ،نه به شکل امروزی که 2 سال زندگی جوانان توقف پیدا می کند . از مسئولان نظام وظیفه خواهش می کنم به جای اینکه به کار اداری خود فکر کنند به این فکر کنند که سرباز را برای چه می خواهیم ،این بحث زندگی یک انسان است پس طبق فرموده ی رهبری مبنی بر شایسته سالاری عمل کنیم » .