رشد نامتوازن سرمایه شرکت‌ها نتیجه نبود نظارت کافی سازمان بورس

به گزارش گروه اقتصادی برنا، افزایش سرمایه عبارت است از  افزایش اسمی میزان سرمایه ثبت شده شرکت، یا به عبارت دیگر افزایش تعداد سهام منتشره توسط شرکتهای سهامی .

اصولا شرکتها در مواقعی که احتیاج به نقدینگی برای فعالیتها و پروژه های جدید ، در راستای توسعه فعالیتهای قبلی دارند اقدام به افزایش سرمایه می کنند که این موضوع یکی از مزایای حضور این شرکتها در بورس است .

به طور کلی تامین مالی از طرق مختلفی مانند آورده نقدی سهام داران، استفاده از اندوخته های سنوات گذشته، صرف سهام ویا ترکیبی از موارد یاد شده صورت می پذیرد .

آنچه را که باید دانست این است که  شرکتهای بورسی  میزان سرمایه خود را چگونه و طی چه مراحلی افزایش می دهند؟ اگر چه بطور معمول همه شرکتها با پیشنهاد هیئت مدیره و ارائه طرح توجیهی اقتصادی، میزان افزایش سرمایه و محل تامین آن را در «مجمع عمومی فوق العاده» به سهامداران ارائه می دهند اما اغلب  نتایجی که از افزایش سرمایه بدست می آید با طرح توجیهی اقتصادی ارائه شده درخیلی از شرکتها بخصوص شرکتهای تولیدی بسیار متفاوت است.

افزایش سرمایه تنها در صلاحیت «مجمع فوق العاده سهامداران» شرکت است. این مجمع با حضور بیش از نصف سهامداران دارای حق رای، و در نوبت دوم با بیش از یک سوم سهامداران قانونی است و نیز تصمیمات مجمع فوق العاده با اکثریت دو سوم آراء رسمی و معتبر است. (موارد83 و84 و85  قانون تجارت)

بدین ترتیب افزایش سرمایه صورت گرفته است، ولی آیاحقیقتا بر اساس طرح توجیهی افزایش سرمایه، در خود شرکت تغییرات اقتصادی به وجود آمده است؟ بر اساس آمارهای ارایه شده در سال 93 افزایش سرمایه شرکتهای بورسی بالغ بر 696 ،273 میلیارد ریال بوده است، یا به عبارتی 696، 273 میلیون سهم به سهام شرکتهای حاضر در بورس اضافه گردیده است که از این میزان حدود 68% افزایش سرمایه از محل مطالبات حال شده سهامداران و آورده های نقدی و مابقی از محل سود انباشته و مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها تامین شده است .

به گزارش اقتصاد نیوز مورخ 11/01/94، لازم به یادآوریست که علاوه بر افزایش سرمایه ذکر شده در سال 93 چهار مورد اوراق مشارکت به ارزش 7800میلیارد ریال و شش مورد اوراق اجاره به ارزش 7هزار و 257 میلیارد و 784 میلیون ریال و یک مورد اوراق مرابحه به ارزش یک هزار میلیارد ریال منتشر شده است.

بدین ترتیب ملاحظه می شود که حجم کاغذی (برگه سهام) در بورس افزایش داشته است بدون اینکه تغییری در عملکرد شرکتها ایجاد شود. لذا برای این حجم بسیار بزرگ که هر روز نیز به شکل بی رویه ای افزایش می یابد تقاضای موثر وجود ندارد و تمایل کمتری جهت ورود سرمایه ها به بورس به دلیل کاهش DPS شرکتها بوجود آمده است.

موضوعی که بسیار مهم می باشد  عدم تناسب  افزایش سرمایه های ایجاد شده با تولید است به عبارت دیگر اکثر افزایش سرمایه های انجام شده، به افزایش تولید آن شرکت منجر نمی شود، بلکه با بررسی ونمونه گیری از 12 شرکت بورسی مشخص گردیده  که دراین شرکتها به تناسب افزایش سرمایه، تولید  افزایش نیافته  و به دنبال آن در اشتغال نیز تغییرات چندانی ایجاد نشده است، این درحالی است که دولت برای توسعه اشتغال در سال 93 حدود هزارمیلیارد تومان دربودجه اختصاص داده است.

بنظر می رسد که سازمان بورس نظارت دقیقی روی افزایش سرمایه های انجام شده شرکتهای بورسی از منظر تولید واشتغال ندارد. اگر سازمان بورس افزایش تولید و اشتغال را ملاک  افزایش سرمایه شرکتها قرار بدهد، آنگاه می توان انتظار داشت که دو عامل مهم  مشکلات اقتصادی دولت و جامعه توسط بورس حل و فصل گردد و بورس نیز به دلایل اقتصادی بودن شرکتها،  اقبال بیشتری در بین مردم پیدا نماید،  بدین ترتیب پولهای سرگردان جامعه جذب بازار سرمایه کشور می شود و موجبات رونق اقتصادی را در جامعه فراهم می کند اما با وضعیت فعلی افزایش سرمایه شرکتها و به دنبال آن افزایش برگ سهام به مانند چاپ بی رویه اسکناس است ( از دلایل  کاهش ارزش اسکناس است) که باعث کاهش تدریجی ارزش بازار سرمایه خواهد شد .

در جدول زیر نمونه ای از شرکتهای بورسی ارائه شده است که نشان می دهد میزان افزایش سرمایه های انجام شده با میزان افزایش تولید متناسب نمی باشد. با توجه به ستون درصد تغییرات (سرمایه وتولید ) در این جدول تنها پتروشیمی شیراز است که به نسبت 100 % افزایش سرمایه، حدود 49 % تولید نیز افزایش یافته است.