به گزارش گروه جوان جامعه خبرگزاری برنا ، اگر میانگین ۲۳ تا ۲۷ هزار کشته در حوادث رانندگی در طول سال را همراه با میانگین ۲۵۰ هزار زخمی این حوادث در نظر بگیریم، گویی هر سال در ایران یک زلزله بزرگ با این مقدار کشته و زخمی اتفاق می افتد. هم چنین تعداد تلفات جاده ای کشور در سال با تلفات یک جنگ تمام عیار برابری می کند.
در ۷ ماهه اول سال ۹۲ روزانه حدود ۵۴ نفر در ایران بر اثر حوادث جاده ای جان خود را از دست داده اند. طبق اعلام سازمان پزشکی قانونی در ۷ ماهه اول ۹۲ در حدود ۱۱ هزار نفر بر اثر حوادث جاده ای فوت و ۲۰۴ هزار و ۷۴۱ نفر مصدوم شده اند.
وضعیت نامناسب حوادث جاده ای کشور ما باعث شده بانک جهانی در بررسی و مطالعات خود، وضعیت حوادث جاده ای ایران را بحرانی عنوان کند. بر اساس اعلام پژوهشکده بیمه مرکزی ایران، کشور ما از نظر تصادفات ناایمن رانندگی در بین ۱۹۰ کشور جهان، رتبه ۱۸۹ را به خود اختصاص داده و از این جهت، تنها کشور سیرالئون در غرب قاره آفریقا است که وضعیت نامناسب تری نسبت به ایران دارد.
در مقایسه با برخی از کشورهای آسیایی می توان گفت میزان تلفات تصادفات رانندگی در ایران ۲۵ برابر ژاپن و ۲ برابر ترکیه است.
بر اساس آمارهای موجود، خودروهای سبک و سنگین در ایران تا ۱۰۰ برابر بیش تر از برخی کشورهای دنیا با یکدیگر برخورد می کنند. به عنوان مثال در انگلستان با وجود اینکه تا سه برابر بیشتر از ایران خودرو وجود دارد، میزان بروز تصادفات تا ۳۲ برابر کمتر است. یعنی می توان گفت به نسبت خودروهای موجود در ایران، حدود ۱۰۰ برابر بیش تر از انگلستان تصادفات رانندگی رخ می دهد.
پیشگیری و مقررات پیشگیرانه
دکتر احمد شجاعی رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور، گفت: برای جلوگیری از تصادف های جاده ای در کشور بحث پیشگیری و مقررات پیشگیرانه بسیار موثر است و باید به آن توجه شود. رانندگی شغلی است که فرد باید به طور کامل بر آن تسلط داشته باشد، بتواند سریع تصمیم بگیرد و از شرایط غیر منتظره به نحو مطلوب استفاده کند تا حادثه ای رخ ندهد یا اگر هم حادثه ای رخ داد کم ترین خسارت را داشته باشد.
هزینه های اقتصادی و اجتماعی تصادفات
بر اساس این گزارش حوادث رانندگی علاوه بر زیان های بسیار اجتماعی، ضررهای اقتصادی بی شماری نیز دارد. طبق آمارها روزانه ۳۲ میلیارد تومان ضرر اقتصادی ناشی از تصادفات را متحمل می شویم. مرکز پژوهش های مجلس در آخرین گزارش خود از تصادف های جاده ای برآورد کرده است، هزینه های اقتصادی و اجتماعی تصادفات رانندگی حدود ۸ درصد تولید ناخالص داخلی است. هزینه مورد نظر در سال ۱۳۹۰ در حدود ۵۱ هزار و ۹۱۰ میلیارد تومان است.
به این اعداد و ارقام اضافه کنیم؛ هزینه درمانی سالانه ۱۱ هزار میلیارد ریالی افرادی که بر اثر تصادف مصدوم شده اند و هزینه ۱۸۰ میلیون تومانی هر فرد کشته شده در تصادفات و هزینه ۲۸۰ میلیون تومانی هر معلول بر اثر تصادف های جاده ای. بر همین اساس اگر بخواهیم هزینه حوادث رانندگی در سال ۱۳۹۰ را تخمین بزنیم نزدیک به ۵۱ هزار و ۹۱۰ میلیارد تومان می شود.
اگر بخواهیم به نوعی برای روشن شدن ابعاد موضوع این هزینه را با دیگر هزینه های ساخت و ساز در کشور مقایسه کنیم، باید گفت با این پول می توان ۷۸ مدرسه ساخت که در مجموع ۱۰۰۹ کلاس درس دارند. همچنین با این پول می توان به بیش از ۸۰۰ هزار زوج جوان تسهیلات ازدواج داد.
عامل انسانی علل بروز بسیاری از تصادفات
سردار محمدرضا مهماندار معاون عملیات ترافیک پلیس راهور ناجا و از اعضای شورای سیاست گذاری چهارمین کنفرانس بین المللی حوادث رانندگی و جاده ای در این باره معتقد است: در مجموع علل حوادث رانندگی و جاده ای به سه عامل بر می گردد که به عنوان عوامل وقوع حوادث به حساب می آیند. انسان، راه و وسیله نقلیه این سه عامل هستند. مهمترین عامل تأثیرگذار در بروز حوادث رانندگی و جاده ای که در تحقیقات مختلف به آن پرداخته شده، عامل انسانی است که درصد بالایی از تصادفات به این عامل برمی گردد.
این در حالی است که عوامل ایجاد تصادفات رانندگی و جاده ای همان طور که می توانند شرایط را بهبود ببخشند، از طرف دیگر می توانند باعث تشدید خسارات شوند و خطر را افزایش دهند. برای نمونه، اگر انسان خطا کند، یک راه ایمن می تواند خسارت وارده و به ویژه خطرات جسمی را کاهش دهد. خلاف این امر نیز می تواند اتفاق بیفتد. گاهی ممکن است وسیله نقلیه یا راه، ایمن نباشد که در این حالت، هوشیاری راننده و عامل انسانی می تواند احتمال بروز تصادفات را کاهش دهد.
در نتیجه باید ابزار لازم در ایمنی راه و وسیله نقلیه بیش تر مورد استفاده قرار بگیرد و در راستای پوشش خطای انسانی باشد، اما از آن طرف نباید از تأثیر آموزش و فرهنگ سازی در عامل انسانی غافل شد.
لزوم توجه به زیرساخت های جاده ای
بر اساس نظر کارشناسان به طور کلی هر تصادفی که صورت می گیرد بر اثر ۴ عامل انسان، جاده، وسیله نقلیه و محیط صورت می گیرد. جاده ها و راه های کشور ما در بسیاری از مناطق کشور به خصوص در مناطق کویری، جنگلی و کوهستانی با ایرادهای بسیار جدی ساختاری مواجهند که برخی از این مشکلات اصلاح پذیر نیست و نیازمند تغییر زیر ساخت ها است. در حالی که باید بدانیم جزای یک اشتباه رانندگی مرگ نیست و جاده باید فرصت جبران اشتباه را به راننده بدهد.
بر اساس آمار و بررسی میزان عوامل تاثیرگذار در تصادف های کشور، ۵۲ درصد انسان،۳۰ درصد مشکلات جاده ای و ۱۳ درصد نقص فنی خودروها در تصادفات رانندگی نقش دارند.
بر اساس تحقیقات به عمل آمده توسط کارشناسان اداره راهور پلیس راهنمایی و رانندگی در سال ۹۳ نزدیک به ۱۵۶ هزار تصادف در جاده های کشور ثبت شده که ۵۴ هزار مورد تصادف که نزدیک به یک سوم کل تصادفات را تشکیل می دهد مربوط به عوامل ناشی از مشکلات مربوط به جاده ها بوده است.
در این میان حدود ۸۱ هزار تصادف که نزدیک به نیمی از کل تصادفات جاده ای سال ۹۳ را شامل می شود ناشی از اشتباهات انسانی بوده است.
کارشناسان معتقدند که وضعیت هندسی جاده ها یکی از اصلی ترین عوامل تصادفات جاده ای است و رسیدگی به این موضوع خارج از کنترل پلیس و در حوزه اختیارات و فعالیت های وزارت راه است.
یکی دیگر از مشکلات جاده ای در کشور ما مربوط به مشکلات جاده های روستایی است. به این مفهوم که بیش تر جاده های فرعی روستایی نیازمند تسطیح و شن پاشی است و راه های اصلی روستایی نیازمند عملیات بهسازی و آسفالت است. متاسفانه جاده های بخش قابل توجهی از راه های روستایی و حتی برخی از شهرهای کوچک کشور نامناسب و دسترسی به آنها بر اثر تغییرات محیطی و آب و هوایی از جمله بارندگی، سرما، توفان و باد شدید یا مه گرفتگی امکان پذیر نیست. به گونه ای که در فصل های مختلف سال ارتباط این مناطق با جاده ها و شهرهای بزرگ کشور قطع می شود و افراد در حال تردد در این جاده ها در راه می مانند.
مشکل بزرگ دیگر وجود مشکل در روشنایی جاده ها است. کمبود یا نبود علایم رانندگی و شب نما نبودن بسیاری از آنها، نبود یا وجود اشکال در گارد ریل و استفاده نکردن از گارد ریل فنری، نبود امکانات جدا کننده مسیرهای رفت و برگشت در تعدادی از جاده های کشور و مشکلات آسفالت و آب گرفتگی از جمله مشکلاتی است که موجب نا امن شدن جاده های کشور می شود.
بر اساس اعلام عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی، طی ده سال گذشته سرمایه گذاری بسیار کمی در بخش نگهداری جاده های کشور انجام شده است. به همین خاطر امروز بیش از ۴۰ درصد از جاده های کشور در وضعیت نامناسبی قرار دارند و برای روکش آسفالت آنها به طور یک جا، هزاران میلیارد تومان بودجه لازم است.
البته وزارت راه در این زمینه در سال ۹۳ اقدام های مناسبی انجام داده و میزان روکش آسفالت در سال گذشته بیش از ۱۰۰ درصد افزایش داشته است. در زمینه روشنایی جاده ها نیز، بر اساس قانون مصوب تنها روشنایی تونل ها و گردنه های مه گیر باید از سوی وزارت راه تامین شود و باقی مسیر باید توسط نور خودروها صورت بگیرد.
به گفته وزیر راه اولین اولویت وزارت راه، گسترش ITS به منظور مدیریت راه های کشور بود که با توجه به قرارداد نصب ۱۸۸۰ دوربین نظارتی در ابتدای سال پس از گذشت دو سال و نیم، هر ۲۰ کیلومتر از راه های شریانی کشور که ۷۵ درصد ترافیک کشور را به خود اختصاص می دهند، به این سیستم مجهز خواهد شد. بهسازی و روکش آسفالت جاده ها در رفع نقاط حادثه خیز اولویت دوم وزارت راه است که بر این اساس، سال گذشته ۱۰ میلیون تن آسفالت ریخته شد و قرار است این میزان در سال ۹۴ به ۱۵ میلیون تن افزایش پیدا کند.
برای تکمیل شبکه راه های کشور حدود ۲۰ هزار کیلومتر راه مورد نیاز است. به طور متوسط برای ساخت هر متر راه اصلی یک میلیون تومان، هر متر بزرگراه ۲ میلیون تومان و هر متر آزادراه ۳ میلیون تومان هزینه می شود. با ۵۱ هزار و ۹۱۰ میلیارد تومان می توان حدود ۲۶ هزار کیلومتر بزرگراه ساخت.
تجربه کشورهای موفق از جمله سوئد نشان می دهد که اگر می خواهیم در کاهش تصادفات ترافیکی موفق باشیم باید سرعت ارتقای ایمنی راه و خودرو به طور همزمان و با یک سرعت افزایش پیدا کند.
راهکارهای پیشگیری و کاهش تصادفات
بان کی مون دبیر کل سازمان ملل متحد سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ را دهه اقدام برای ایمنی جاده ها به منظور نجات جان پنج میلیون نفر در جهان عنوان کرده است که در طول سال بر اثر تصادف ها و حوادث رانندگی کشته می شوند. با توجه به تاکید دبیر کل سازمان ملل کشورهای مختلف جهان موظف هستند با بررسی دقیق علت تصادفات جاده ای و بررسی میزان تاثیرگذاری راننده، جاده، وسیله نقلیه و محیط شرایط را به دقت بررسی کنند و با افزایش استانداردهای موجود، شرایط افزایش سلامت ساکنان زمین را فراهم بیاورند.