1- نظر شما در مورد روند مذاکرات چیست؟
با اینکه از ضرب الاجل 9 تیر ماه عبور کرده ایم و هفت روز هم به آن اضافه شد، هم اکنون در آستانه تمام شدن این مهلت هفت روزه نیز هستیم. با بررسی شواهد و قرائن موجود این گونه به نظر می رسد که بزودی مذاکرات هسته ای ایران و کشورهای غربی به نتیجه خواهد رسید. احتمال اینکه این مدت هفت روزه، چند روز دیگر هم ادامه داشته باشد وجود دارد و تصور من این است که اگر امری غیر مترقبه و دقیقه نودی رخ ندهد توافق انجام خواهد گرفت. اگر شرایط کلی مذاکرات را نیز بررسی کنیم متوجه می شویم که کفّه توافق بر کفّه عدم تفاهم و توافق سنگینی می کند.
بعد از روی کار آمدن دولت دکتر روحانی، روند مذاکرات، همکاری ها و گفتگوهای پیرامون آن، شکل جدی به خود گرفت. محمد جواد ظریف به همراه معاونین خود، درگیر این مساله شدند و در طرف مقابل نیز در سطح وزرای امور خارجه به صورت مستمر در مذاکرات حضور داشته اند. برای نمونه بازه زمانی که جان کری برای مذاکرات هسته ای با ایران صرف کرد، بی سابقه و کم نظیر است به گونه ای که هیچ وزیر خارجه ایالات متحده بعد از جنگ جهانی دوم این وقت را برای مذاکره در موضوعی مشخص و معیّن، اختصاص نداده است. به هر حال نباید فراموش کنیم که ایران به منظور حفظ قابلیت و توان هسته ای خود، لغو کامل تحریم های ضد حقوق بشری و ظالمانه به این مذاکرات وارد شد. در نهایت این گونه به نظر می رسد که به زودی شاهد به ثمر نشستن تلاش های مجدّانه، فرزندان غیور و انقلابی مذاکره کننده باشیم.
2- در صورت انجام شدن توافق احتمالی چه فرصت ها و تهدیدهایی در انتظار وضعیت اقتصادی ایران خواهد بود؟
آنچه که از آن به عنوان رفع تحریم ها یاد می شود به این معنا است که عواملی که بر اثر تحریم به روی کلیّت اقتصاد و روابط مالی و تجاری، تاثیر می گذارد دچار تغییر و تحول عمده ای می شوند. بطور کلی این تحریم های ظالمانه بر تجارت، مسائل مالی و بانکی، خرید و فروش نفت خام و فرآورده های آن و در نهایت "عدم قطعیت" در اقتصاد، تاثیر گذاشته است. اگر تحریم ها برداشته شود این مسائل بی معنا خواهند شد و بخش عمده ای از مشکل عدم قطعیت در اقتصاد ایران از بین خواهد رفت. اما موضوعی که باید به آن توجه کنیم این است که در نتایج حاصل از برداشته شدن تحریم ها نبایستی بزرگ نمایی یا کوچک نمایی انجام شود، بدون شک با لغو تحریم ها وضعیت اقتصاد ما نسبت به گذشته، بهتر خواهد شد و هزینه دسترسی ما به بازارهای بین المللی کاهش قابل توجهی خواهد یافت و موانع صادراتی رفع و فرآیند نقل و انتقال پول تسهیل خواهد شد. از طرف دیگر با بازگشت تولید نفت خام به مقادیر ماقبل تحریم و افزایش صادرات آن می توان وضعیت این بخش مهم اقتصاد ایران را به سامان کرد. همچنین می توان امیدوار بود با آزاد شدن نزدیک به 150 میلیارد دلار منابع ارزی خون تازه ای به رگ های اقتصاد ایران وارد خواهد شد تا بتوان به صورت تدریجی شاهد بهبود فضای کسب و کار و روند نرخ رشد اقتصادی کشور باشیم.
3- پیروزی یا شکست مذاکرات چه تاثیری به آینده سیاسی آقای روحانی و مخالفانش خواهد داشت؟
مخالفان سیاسی دولت تمام تلاش شان در این راستا است که مذاکرات به نتیجه نرسد آنان بر این باورند که اگر تیم مذاکره کننده نتوانند مذاکرات را به سر انجام برسانند، شکست این مذاکرات عین شکست دولت خواهد بود و آقای روحانی نه تنها اکثریت مجلس را در انتخابات بعدی از دست خواهد داد بلکه شانس وی برای دور بعد ریاست جمهوری نیز به شدت کاهش خواهد یافت. از طرف دیگر دولت تحقق بسیاری از شعارهای انتخاباتی خود را منوط به موفقیت دراین مذاکرات کرده است و از این حیث بیشتر انرژی دولت در حوزه سیاست خارجی معطوف به نتیجه رسیدن این مذاکرات شده است. به نظر می رسد همانطور که در انتخابات ریاست جمهوری شاهد نقش تاثیرگذار مباحث سیاست خارجی در نتیجه انتخابات بودیم بعد از این نیز شاهد وقوع چنین روندی باشیم و نتیجه مذاکرات هسته ای بر توازن قواء نیروهای سیاسی داخل کشور تاثیر خواهد گذاشت. البته به شخصه چندان با این روند موافق نیستم چرا که مذاکرات هسته ای فارغ از نتیجه آن یک بحث ملی است و بایستی منافع ملی و مصالح کشور و دستاوردهای فرزندان این ملت در کسب این دانش، هدف اول و آخر مسولان امر باشد. نباید منافع ملی را دستاویزی برای برد یا باخت در انتخابات ها قرار داد. اگر با انجام توافقی عزت مندانه، منافع ملی کشور حفظ می شود قطعا باید به دنبال این توافق بود ولی اگر بخواهد به نام توافق، خدشه ای بر مصالح کشور وارد شود قطعا هیچ انسان شرافتمندی زیر بار آن نخواهد رفت.
4- از نظر شما الزامات سیاسی و اقتصادی فردای توافق هسته ای و افق های پیش روی کشور چه گزاره هایی می تواند باشد؟
اگر به خواست خدا توافق انجام و تحریم ها برداشته شود بایستی هم دولت و هم نیروهای سیاسی و هم عموم مردم خود را برای شرایط پسا تحریم آماده و مهیا کنند. به نظرم باید در جهتی گام برداشت که تنش های سیاسی به حداقل ممکن برسد، اتحاد ملی و وفاق و انسجام در درون نیروهای انقلاب به بالاترین حد ممکن برسد و در کل این توافق محملی برای نزدیکی قلوب و پیشبرد اهداف عالیه نظام باشد.
در حوزه اقتصادی باید شاهد جذب سرمایه گذاری خارجی و افزایش صادرات غیر نفتی باشیم. به طور کلی باید گفتمان غالب کشور گفتمان اقتصادی باشد. یعنی در همه جا به این پرداخته شود که چگونه می توان شرایط اقتصادی کشور، بهبود یافته و شاخص های رفاه و توسعه اجتماعی در وضعیت مناسب تری قرار گیرد. اقتصاد پسا تحریم یعنی اقتصادی که ما در آن شاهد بهبود فضای کسب و کار، رونق بازار، افزایش سرمایه گذاری داخلی و خارجی و در یک کلام شاهد تغییرات مثبت در کیفیت زندگی مردم باشیم.