به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، در طول فعالیت دولت یازدهم ، طرح ها و پروژه های مختلفی در سطح ملی در بخش آب به بهره برداری رسیده که در دو دسته عمده سدهای به بهره برداری رسیده و آبگیری شده و شبکه های آبیاری و زهکشی اصلی احداث شده قابل تقسیم بندی است.
استفاده از مخازن برای ذخیره آب و کنترل سیلاب نه فقط در ایران که در کل جهان نیز سابقه ای چند هزار ساله دارد. این در حالی است که ایران در منطقه ای خشک قرار گرفته است. متوسط بارندگی در ایران کمتر از یک سوم میانگین جهانی است. همین مقدار اندک بارندگی ها نیز از توزیع زمانی و مکانی مناسبی برخوردار نیست. به نحوی که دو سوم بارندگی ها در یک سوم مناطق کشور اتفاق می افتد و بخش با اهمیت مرکزی ایران هم کم بارش است و هم دارای پتانسیل وقوع سیل های شدید و ویرانگر.
امروز ایران به عنوان سومین کشور سازنده سد بعد از چین و ترکیه معرفی می شود که کشوری نیمه بیابانی بوده و میانگین بارندگی آن در سال های پرباران برابر با 250 میلیمتر است، هشت میلیارد مترمکعب آب آن از مرزهای غربی کشور خارج می شود و بخشی از روان آب های کشور بدون استفاده به سوی دریا روان است و بر این اساس، ساخت سد در آن امری حیاتی و ضروری است.
تولید انرژی پاک و تامین آب در طول سال از جمله دیگر فواید سدها است و از ذخیره آب سدها برای مصارف کشاورزی و تولید انرژی، به مثابه ثروتی عظیم یاد می شود که با استفاده از آن علاوه بر تامین آب کشاورزی و آشامیدنی تولید صدها مگاوات انرژی برقابی را نیز میسر می کند.
به گفته ی «محمد حاج رسولی ها» مشاور وزیر نیرو و مدیرعامل شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران، سدسازی تجلی اراده دولت برای توسعه پایدار است و از آن به عنوان یکی از محورهای توسعه کشور یاد می شود.
وی با اشاره به اجرای پروژه های زهکشی در بسیاری استان های کشور، تصریح کرد: هدف نهایی از اجرای این پروژه ها، تداوم و افزایش تولیدات کشاورزی طی یک دوره طولانی و ماندگار است که به واسطه آن فوایدی همچون ایجاد محیط مناسب برای فعالیت ریشه گیاه (تناسب آب و هوای خاک)، کنترل بیلان نمک خاک در شرایط فاریاب و بهبود راندمان کارایی ماشین آلات کشاورزی و امکان اجرای عملیات زراعی به ویژه هنگام کاشت و برداشت محصول حاصل می شود که در سه حالت افزایش و جمع شدن آب بر روی سطح زمین (که به واسطه سیلاب یا باران پدید آمده و توسط زهکش های سطحی آن رااز مزرعه خارج می کنند)، بالا آمدن سطح آب زیرزمینی در زیر خاک و تجمع نمک در خاک، نیاز به زهکشی در کشاورزی امری لازم و ضروری است.
مشاور وزیر نیرو ادامه داد: طی 2 سال ابتدایی فعالیت دولت یازدهم، در مجموع هشت سد با مجموع ظرفیت قابل تنظیم 432 میلیون مترمکعب در استان های مختلف کشور با حضور مسوولان کشوری به بهره برداری رسیده که نخستین آنها سد ماشکید 1 (علیا) با ظرفیت آب قابل تنظیم سالانه چهار میلیون مترمکعب در تاریخ پنجم دی ماه سال 92 در استان سیستان و بلوچستان و تازه ترین آنها سد زیویه با ظرفیت آب قابل تنظیم سالانه 17 میلیون مترمکعب در تاریخ چهارم مرداد ماه سال 94 در استان کردستان بوده است.
وی تصریح کرد: بزرگترین سد به بهره برداری رسیده کشور از ابتدای آغاز به کار دولت یازدهم تاکنون، سد شهر بیجار (آیت الله بهجت)استان گیلان با ظرفیت آب قابل تنظیم سالانه 191.1 میلیون مترمکعب بوده که در تاریخ 30 دی ماه سال 93 با حضور معاون اول رییس جمهوری به بهره برداری رسید. این پروژه نخستین سدی بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در استان گیلان بهره برداری شد و برای تامین آب شرب 2 میلیون و 500 هزار نفر ظرفیت دارد.
مدیرعامل شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران همچنین سدهای ملی که طی این مدت فقط آبگیری شده اند را سه مورد عنوان کرد که به ترتیب زمان آبگیری، سد چهچهه با ظرفیت آب قابل تنظیم سالانه 10.89 میلیون مترمکعب و سد سررود(قره تیکان)با ظرفیت آب قابل تنظیم سالانه 12.5 میلیون مترمکعب در استان خراسان رضوی و سد حوضیان در استان لرستان با ظرفیت آب قابل تنظیم سالانه 25.5 میلیون مترمکعب بوده که 2 مورد نخست در تاریخ 14 اردیبهشت ماه و مورد سوم در 21 خرداد ماه سال جاری آبگیری شده اند.
حاج رسولی ها تصریح کرد: مجموع آب قابل تنظیم این سدها 463.89 میلیون مترمکعب در سال است که در بخش های مختلف صنعت، شرب و کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرند.
وی با اشاره به شبکه های آبیاری و زهکشی اصلی احداث شده در طول دوره ی دوساله ی خدمت رسانی دولت یازدهم، تعداد طرح های (پروژه های) اجرا شده طی این مدت را 65 پروژه اعلام کرد و گفت: این پروژه ها در مجموع با مساحت 76 هزار و 150 هکتار در 19 استان کشور احداث شده است.
مشاور وزیر نیرو خاطرنشان کرد: در این میان استان های ایلام، خوزستان و مازندران به ترتیب با 12 هزار و 690 هکتار، 11 هزار و 847 هکتار و 11 هزار و 700 هکتار بیشترین مساحت طرح های اجرا شده را به خود اختصاص داده اند.
وی بیان داشت: این پروژه ها در استان های آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل، اصفهان، ایلام، بوشهر، خراسان جنوبی، رضوی و شمالی، خوزستان، زنجان، سمنان، فارس، کردستان، کرمانشاه، گلستان، گیلان، لرستان و مازندران اجرا شده اند.
حاج رسولی ها همچنین آغاز عملیات اجرایی 9 سد مخزنی با قابلیت تنظیم آب سالانه به میزان هزار و 63 میلیون متر مکعب و حجم مخزن دو هزار و 412 میلیون متر مکعب را از جمله اقدامات بخش آب وزارت نیرو اعلام کرد.
وی در پایان از افتتاح 9 سد دیگر تا پایان سال 94 خبر داد که بزرگترین آنها سد سیمره در استان ایلام با ظرفیت آب قابل تنظیم به میزان یک میلیارد مترمکعب است.
** گزارش فعالیت های غیرسازه ای
مدیرعامل شرکت مادرتخصصی مدیریت منابع آب ایران در بخش دیگری از این گزارش تصریح کرد: رویکرد بخش آب وزارت نیرو در دولت یازدهم تاکید بر اقدامات غیر سازه ای بوده است و این موضوع که تا مدتها مورد غفلت قرار گرفته بود با تدبیر مسوولان ارشد این وزارتخانه، فعالیت های بخش آب در مسیر تعادل قرار گرفت و در حال حاضر به فعالیت های غیرسازه ای به اندازه فعالیت های سازه ای توجه می شود.
وی خاطرنشان کرد: براثر این توجه، دستاوردهای مهمی حاصل شده که از جمله آنها می توان به فعال سازی شورای عالی آب به عنوان نهاد تصمیم سازی و مدیریت بحران منابع آب (از سال 1379 تاکنون 18 جلسه شورا برگزار شده که 11 جلسه آن مربوط به دولت یازدهم بوده است)، فعال سازی بخش بین المللی آب کشور که کسب کرسی ریاست کمیسیون بین المللی شبکه های آبیاری و زهکشی از نمونه های بارز آن است، پیاده سازی مدیریت به هم پیوسته منابع آب براساس حوض های آبریز، ایجاد شورای هماهنگی مدیریت به هم پیوسته منابع آب حوضه آبریز زاینده رود به عنوان طرح ابتکاری در مدیریت حوضه های آبریز کشور، ایجاد شورای هماهنگی مدیریت به هم پیوسته منابع آب حوضه آبریز کرخه، تشکیل کارگروه ملی احیای دریاچه ارومیه و ایجاد شورای هماهنگی مدیریت به هم پیوسته منابع آب حوضه آبریز دریاچه ارومیه اشاره کرد.
وی تصویب طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیر زمینی در شورای عالی آب به مثابه تنها راهکار نجات ذخایر راهبردی (استراتژیک) آب کشور، اولویت بندی طرح های توسعه منابع آب با توجه به محدودیت اعتبارات، بازنگری طرحهای توسعه منابع آب با توجه به شرایط اقلیمی و هیدرولوژیکی موجود کشور، اهمیت دولت به توسعه پایدار و پیشگیری از اقداماتی که به افزایش چالش ها و عدم تعادل در مدیریت منابع آب منجر می شود، جلب مشارکت های مردمی در حفاظت از رودخانه ها در قبال بهره برداری از اراضی مازاد، تدوین اسناد برون سپاری بهره برداری و نگهداری از تاسیسات تامین آب، استقرار نظام برنامه ریزی در مدیریت منابع و مصارف سدهای بزرگ کشور، مدیریت و تکمیل شبکه سنجش مصارف آب کشور با تاکید بر تجهیز نقاط مصرف به ابزار اندازه گیری و استقرار سامانه بانک اطلاعاتی منابع آب سطحی و زیر زمینی و امور مشترکین را از دیگر دستاوردهای دولت یازدهم عنوان کرد.