به گزارش خبرگزاری برنا از همدان، نگاهی به گذشته فرهنگی استان نشان می‌دهد که مردم به دلایل مختلف، تمایلی برای صرف سرمایه خود در بخش تولید و کسب و کار ندارند و درواقع، حاضر به خطرپذیری در این زمینه نیستند.
آمار بالای بیکاری در استان و وجود کارگران فصلی و خوش‌نشین در شهرها و روستاها، مؤید این مطلب است و اگر افراد متمکن وبرخوردار از توان مالی به جای انباشتن پول در بانک‌ها به فکر راه‌اندازی کارخانه، کارگاه، واحد تولیدی و ... باشند؛ بی‌تردید این مشکل برطرف خواهد شد.
با کمال تأسف آمارها نشان می‌دهد که مقام نخست سپرده‌گذاری در بانک‌ها مربوط به استان همدان است.
این درحالیست که نظام اقتصادی اسلام، افزایش تولید و بهره‌برداری از منابع طبیعی را با مفهوم عدالت ارتباط داده است. اصول اسلامی برای رشد تولید در جامعه برسرمایه‌های انسانی و سرمایه‌های مادی تأکید دارد. قوانین اسلام با طرح برخی اصول، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را تشویق می‌کند که نشانگر اهمیت فعالیت بخش خصوصی و مردمی در کنار بخش دولتی است.
توسعه و رشد اقتصادی هر جامعه‌ای به ظرفیت و توان تولیدی آن سرزمین، بستگی دارد. تولید ملی هر کشور درگرو عوامل جریان تولید و میزان فعالیت و کارکرد آنها است.
نقش و اهمیت عوامل تولید، یکسان بوده و جریان تولید، نیازمند همکاری متقابل سه عامل منابع، نیروی انسانی و سرمایه مادی است. دو عامل در شکل‌گیری ظرفیت و توان تولیدی یک کشور نقش اساسی دارد: سرمایه فیزیکی و سرمایه انسانی. با اینکه این دو عامل، مکمل یکدیگر بوده و نمی‌توان یکی را جایگزین دیگری ساخت، اما سرمایه‌گذاری در عامل نیروی انسانی، دلیل شکل‌گیری و تکوین سرمایه فیزیکی است.
مکاتب مختلف جهان، نظریات و دیدگاه‌های مختلفی در زمینه تولید و کار اقتصادی دارند. در اندیشه یونان باستان از آن‌جا که کار اقتصادی به بردگان سپرده می‌شد، فعالیتی تحقیرآمیز و پست محسوب می‌شد، آنها با برده کردن افراد دیگر، خود را از انجام کار فارغ می‌کردند. در آثار فلاسفه یونان نیز همین دیدگاه وجود داشته است، از نظر آنها، وظیفه انسان در تفکر سیاسی و فلسفی خلاصه می‌شود، اما در نظام اسلامی، کار و کوشش اقتصادی انسان، نه تنها از ارزش او نمی‌کاهد، بلکه موجب ارتقاء جایگاه او در جامعه شده و نوعی عبادت محسوب می‌شود
اسلام، اندوختن مال و ثروت راکد را نکوهش کرده است
اسلام، قوانین و مقررات خاص و متمایزی در باب مسائل اقتصادی، کار و تولید دارد.
قوانین و احکام اسلام به نحوی تدوین یافته که جامعه مسلمانان را به سمت توسعه و استقلال اقتصادی، اجتماعی و سیاسی سوق می‌دهد و بر کار و جهاد انسان‌ها برای حل نیازمندی‌های عمومی اجتماع، اهمیت زیادی قائل است.
اسلام‌خواهی، سربلندی و عزت جامعه مسلمانان است و زمینه‌های ترقی و پیشرفت آنها را از ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فراهم ساخته است، به‌ویژه از نظر اقتصادی، هرنوع تسلط کشورهای بیگانه و وابستگی به آنها را نفی کرده است. این امر جز با تشکیل سرمایه‌های فیزیکی و پرورش نیروی انسانی تحصیل‌کرده و آگاهی به آخرین دستاوردهای دانش و فناوری روز میسر نمی‌شود.
جامعه اسلام برای اینکه بتواند هر گونه وابستگی به دشمنان را رها ساخته و استقلال اقتصادی خود را از اجانب فراهم سازد، باید سرمایه مادی و سرمایه انسانی متخصص را دارا باشد، این دو عامل، شرط اصلی نیل به اهداف توسعه اقتصادی است.
اهمیتی که اسلام به فراگیری علم و دانش داده، نشانگر این است که اسلام خواهی، پیشرفت و تکامل چند بعدی اجتماع مسلمانان را به دنبال دارد. در آیین اسلام، طلب دانش و یادگیری علوم بیشتر از عبادت و انجام فرایض دینی اهمیت یافته است؛ بنابراین بر هر مسلمانی واجب است که خود را با علوم مختلف و تخصص روز، مجهز ساخته و جامعه اسلام را به سمت رشد اقتصادی و تولید همه جانبه و توسعه اقتصادی سوق دهد.
اصول اسلامی برای رشد تولید در جامعه بر سرمایه‌های انسانی و مادی تأکید دارد و بر مجاهدت نیروی انسانی و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی اهمیت قائل شده است.
سرمایه گذاری در نظام اقتصادی اسلام
یکی از شرایط اصلی برای تولید، سرمایه‌گذاری است که در آن، کالا و خدمات مورد نیاز جامعه از طریق سرمایه ایجاد می‌شود. تحقق یافتن اهداف رشد و توسعه اقتصادی، نیازمند سرمایه‌گذاری است. نظام اقتصادی اسلام، اندوختن مال و ثروت راکد و استفاده‌نکردن از آن در جامعه برای تأمین نیازهای عمومی را نکوهش کرده و مردم را به سرمایه‌گذاری در جامعه با هدف تجهیز مسلمانان در ابعاد نظامی، سیاسی، اقتصادی و اعتقادی دعوت کرده است. هدف از این سرمایه‌گذاری، اقتدار و پیشرفت کشور اسلامی است.
بسیاری از احادیث و روایات مردم را به سرمایه‌گذاری در امر کشاورزی و استفاده از منابع آب و خاک برای تأمین احتیاجات فردی و اجتماعی تشویق کرده است تا زمینه‌های ترقی جامعه و رفاه مردم فراهم شود.
واگذاری برخی از امور اقتصادی به مردم، هزینه‌های تولید را کاهش داده و کارایی و بهره‌وری را افزایش می‌دهد. در سرمایه‌گذاری نیز بکارگیری سرمایه‌های مردمی و ادغام آن در جریان تولید ملی، کارکرد و بهره‌وری اقتصادی را بالا می‌برد، چرا که جریان تولید، نیازمند سرمایه هنگفتی است که از توان بخش خصوصی، خارج است و مشارکت مردم و فعالیت آنها در روند تولید می‌تواند بسیاری از مشکلات را برطرف سازد. در این صورت، دولت اسلامی می‌تواند سرمایه‌های بخش خصوصی و مردمی را به طرف تأمین احتیاجات عمومی و ایجاد اشتغال مولد سوق دهد و با حمایت‌های قانونی و عملی، موانع را رفع و روند سرمایه‌گذاری را تسهیل سازد.
بسیاری از احکام و مقررات اقتصادی و حقوقی اسلام، بستر مناسبی را برای فعالیت و مشارکت بخش خصوصی فراهم می‌کنند. قوانین اسلام با طرح برخی اصول، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را تشویق می‌کند که نشانگر اهمیت فعالیت بخش خصوصی و مردمی در کنار بخش دولتی است به عنوان نمونه در سیره سیاسی پیامبر اکرم (ص)، برخی اراضی موات و معادن که جزء بخش عمومی و متعلق به حاکم و دولت اسلامی است برای آبادانی و بهره‌برداری به مردم واگذار می‌شد تا بخش خصوصی نیز در جریان سرمایه‌گذاری و تولید، شرکت داشته باشد و حاکم و دولت اسلامی بر امور نظارت کند.
همچنین، برطرف‌ساختن برخی از مسائل و مشکلات جامعه که از عهده عموم بر می‌آمد به خود آنها سپرده می‌شد تا مردم نیز در مسائل اقتصادی اجتماع، سهم داشته باشند.
امام خمینی (ره) نیز بر نقش نظارتی دولت و واگذاری کارها به بخش خصوصی (جز در مواردی که با مصلحت عموم و منافع ملی مغایرت داشت) تأکید داشت.
در وصیت‌نامه بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران آمده است: «وصیت من به مجلس و شورای نگهبان و دولت و رئیس جمهور و شورای قضائی آن است که به مالکیت و سرمایه‌های مشروع احترام گذارید و به ملت اطمینان دهید تا سرمایه‌ها و فعالیت‌های سازنده به کار افتند و دولت و کشور را به خودکفایی و صنایع سبک و سنگین برسانند.»
در پایان باید گفت؛ شایسته است در سالی که با عنوان" اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی" نام گرفته، ثروتمندان و متمکنان به جای مال‌اندوزی نسبت به رونق کسب و کار در جامعه اقدام کنند و دست‌کم، بخشی از سرمایه خود را برای ایجاد واحدهای تولیدی در جامعه تزریق کنند تا موجب کارآفرینی شده و ریشه بیکاری که خود بنیان بسیاری از معضلات اجتماعی است در جامعه سست و نابود شود.
البته مسئولان ارشد استان نیز باید زمینه و بسترهای لازم برای جذب سرمایه‌گذاران و شرایط آرامش خاطر آنها را فراهم آورند تا ثروتمند و سرمایه‌دار به جای جمع‌آوری ثروت در بانک‌ها و دریافت سود، جرئت سرمایه‌گذاری را داشته و نگران از دست‌دادن حاصل تلاش چندساله خود نباشد.
سخن را با بیان چند نمونه از آیات و روایات اسلامی در مذمت و نکوهش مال‌اندوزی به پایان می‌بریم باشد که این گفتار، تلنگری بر اندیشه افرادی باشد که تنها به فکر نیازهای خود و اطرافیانشان هستند و از خاطر برده‌اند که دارایی‌های دنیایی، امانتی است که از چگونه صرف‌کردن آن در روز رستاخیز پرسش می‌شود.
در آیه 130 سوره آل عمران آمده است:«شما همانند مردم جاهلیت، سود پول را روزافزون بالا نبرید و درباره مستمندان، تقوی و خداشناسی را پیشه خود سازید و بترسید از آتشی که برای کافران مهیا شده است».
امیرالمؤمنین(ع) نیز در این زمینه میفرمایند:" عامل اضمحلال و سقوط یک جامعه، رواج ربا در اقتصاد آن جامعه است".
نگاهی کوتاه به وضع هولناک اقتصاد جهانی روز و خطرات سرمایهداری ظالمانه، حکمت و عظمت این کلام نورانی علوی را روشن میسازد.
پیامبر اکرم (ص) نیز در تحریم احتکار و جمع‌آوری کالا یا سرمایه فرموده‌اند:" هر که احتکار کند، خطاکار است".
یادداشت: سمیه مظاهری