مراسم چارچوگردانی یکی از مراسم محرم در حسینه ( سادات اهر ) شهر استهبان استان فارس است که در شب عاشورا در این مراسم مردم یک سازه عظیم چوبی (در عصر حاضر از جنس فلز شده است) که نماد تابوت حضرت امام حسین (ع) می باشد را بر دوش خود بلند می کنند و به شیوه ای خاص در میدان رو به حسینیه می چرخانند .
مردم استهبان چارچو را نمادی از مظلومیت امام حسین (ع) می دانند و بر این باورند که در عصر عاشورا ، یک هودج ( کجاوه) از آسمان فرود آمده و جسم امام حسین را در خود جای داده و به آسمان بالا می رود و این چارچوگردانی نمادی از آن هودج است .
قبل از مراسم چارچو گردانی هیئت های مذهبی یکی پس از دیگری در حسینیه حضور پیدا می کنند و مراسم خود را اجرا می کنند .
بعد از آمدن هیئت ها و قبل از اینکه چارچو را وارد محوطه کننند همه افراد منظم در صفی می ایستند و همراه با نوحه سوزناکی که خوانده می شود به مدت چند دقیقه سینه می زنند و در هنگام آوردن چارچو عده ای از در حسینیه بیرون می آیند و راه را برای چارچو باز می کنند .
عضو شورای مرکزی انجمن خانه فرهنگ جاودان در مورد سابقه میراث معنوی چارچوگردانی استهبان به خبرنگار برنا گفت: این مراسم در دوران قاجار توسط معماران یزدی به استهبان فارس آمده و در واقع همان مراسم نخل گردانی ظهر عاشورا در یزد است .
سپیده نژاد حقیقی اضافه کرد: معماران یزدی که برای ساخت مسجد به استهبان رفته بودند ، این آیین را با خود به استهبان انتقال دادند و چارچوگردانی از نخل گردانی یزد الگوبرداری شده است .
وی ادامه داد: درواقع در آن زمان ها مانند امروز نبوده که بنایی را بتوانند 6 ماهه بسازند و ساخت یک بنا بسته به فرم و کاربری آن 2 تا 7 سال گاهی طول می کشید و به همین دلیل مردمان یزد زمانی که برای کار به شهر استهبان آمدند فرهنگشان را نیزبا خود به همراه آوردند.
عضو شورای مرکزی انجمن خانه فرهنگ جاودان افزود:معماران یزدی زمانی که مراسم را وارد استهبان می کنند به دلیل اینکه سازه چارچو گردانی با چوب ساخته شد ،دارای چهارچوب بود و مردم این سازه را بلند می کردند و می چرخاندند نام این آیین را چهار چو(چهارچوب) گردانی نامیدند.
نژاد حقیقی تاکید کرد: در شب عاشورا دسته های زنجیر زنی همه محله ها به حسینیه اهر شهر استهبان می روند و پس از نوحه خوانی و سینه زنی چارچو را از داخل حسینیه به میزان آن جلو می آورند و مردانی که دوش خود را با حوله پوشانه اند زیر چارچو رفته و آن را به چرخش در می آورند .
وی گفت: این کار را سه بار انجام داده و در هر بار سه دور آن را می چرخانند مردم نیز در این زمان ، دست های خود را بالا می برند و تکان می دهند و با کشیدن فریاد ( یا حسین یا حسین ) ارادت خود به سید الشهدا را نشان می دهند و اشک می ریزند .
عضو شورای مرکزی انجمن خانه فرهنگ جاودان عنوان کرد: درهنگام چارچو گردانی زنان از پشت بام خانه های اطراف ضجه می زنند و مردان فریاد ( قتل حسین است واویلا ) سر می دهند.
نژاد حقیقی تصریح کرد: در واقع مردم استهبان چارچو را نشانه مظلومیت امام حسین می دانند و اعتقاد دارند که اگر چارچو درست نچرخد سال خوبی در پیش ندارند و اگرچارچو به یک طرف لنگی داشت و کج شد یکی از بزرگان همان محله می میرد !
وی ابراز داشت: بعد از ظهر روز عاشورا نوبت چرخاندن چارچوی محله های دیگر شهر استهبان است، نخست چارچوی در دکان کرمان ( حسینیه ولی عصر ) چرخانده می شود و سپس محله پنار و گاهی هم چارچوی محله تیرونجان در میان مردم عزدار می چرخد.
عضو شورای مرکزی انجمن خانه فرهنگ جاودان بیان کرد: در شب شام عاشورا عزاداران با زنجیر زنی و سینه زنی وارد حسینیه محله میری می شوند و آخرین چارچو را در میدان حسینیه می چرخانند و زنان و مردان هر محله با دود کردن اسفندو گلاب از دسته های سوگوار استقبال می کنند .
نژاد حقیقی یادآور شد: افرادی که زیر چارچو می روند و مسئولیت چرخاندن چارچو را به عهده می گیرند هر سال این عمل را به صورت نذر انجام می دهند و پس از خود این مسئولیت را به فرزندانشان می سپارند و از پذیرش افراد محله های دیگر خودداری می کنند.