به گزارش خبرگزاری برنا به نقل از ابتکار، استعفا از مقام واکنشی است که در شرایط مختلف از سوی صاحبان مناصب مختلف انجام می‌شود. این عمل گاه در اعتراض به شرایط نامطلوب کار است، گاه نشانه عذرخواهی و اعلام عدم توانایی در انجام وظیفه است – دلیل که البته در ایران چندان موضوعیت ندارد و صاحب‌منصبان اغلب نه عادت به عذرخواهی دارند، نه خود را در انجام وظیفه ناتوان می‌دانند و نه احتمالا به دلیل علاقه وافر به خدمت، علاقه‌ای به استعفا نشان می‌دهند – و در نهایت گاه برای جلب توجه انجام می‌شود. استعفا اغلب در مواردی که جایگاه انتصابی باشد رخ می‌دهد، با این حال در مواردی – که بیشتر از نوع دوم بوده است – افراد منتخب نیز از مسئولیت خود استعفا داده‌اند. در این میان، استعفا در ایران و به طور خاص مجلس شورای اسلامی ایران، غالبا از نوع سوم بوده و در واقع برای جلب توجه یا به عبارتی «ناز کردن» انجام می‌شود. در عین حال این موضوع به قدری تکرار شده و در نهایت نمایندگان مستعفی همچنان بر صندلی سبز نمایندگی خود جا خوش کرده‌اند، که دیگر از نگاه عمومی از آن به یک «بلوف» و «شوآف» تعبیر می‌شود و کسی برایش تره هم خرد نمی‌کند.
استعفاء نمایندگان مجلس هر چند در دوره‌های قبلی هم سوابقی داشته، اما در مجلس نهم به دفعات تکرار شده است. مثلا چندی قبل نمایندگان استان فارس در حرکتی ناگهانی و در اعتراض به نحوه انتخاب استاندار این استان به صورت دسته‌جمعی استعفاء دادند. نمایندگان خوزستان نیز پیش از این در اعتراض به عدم رسیدگی به هجوم ریزگردها به این استان، دسته‌جمعی استعفا کرده‌اند. علاوه بر این گاه به گاه اخبار از استعفای برخی دیگر از نمایندگان به دلایل مختلف مطرح شده است، با این حال در همه این موارد، استعفا به خروج نماینده از پارلمان منجر نشده و نمایندگان مستعفی صندلی سبز نمایندگی را رها نکرده‌اند. در نهایت، دیروز این مهدی کوچک‌زاده، نماینده تهران در مجلس، عضو جبهه پایداری و از پر سر و صداترین منتقدان دولت – به ویژه در دوره مذاکرات هسته‌ای و به ثمر رسیدن برجام – بود که استعفای خود را تقدیم هیئت رئیسه مجلس کرد.
داستان استعفای کوچک‌زاده
دستور کار صحن علنی دیروز مجلس، بررسی طرحی در مورد بیمه بود که مهدی کوچک‌زاده نماینده مردم تهران در اخطار قانون اساسی، به موضوعی خارج از دستور کار پرداخت و گفت: از روز گذشته بارها نوبت اخطارم نفراول بود اما متاسفانه چه در اول و چه در آخر جلسه توجه نشد. نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی خطاب به رئیس مجلس ادامه داد: باید خود شما متعرض می شدید، با استناد به اصل 67 قانون اساسی که در خصوص سوگند نمایندگی است و براساس همان ماده‌ای که به شما اختیار می‌دهد که 10 الی 15 دقیقه راجع به مسائل مهم کشور صحبت کنید من نیز اخطار می‌دهم. وی گفت: براساس اخبار مکرر و موثق در روز یکشنبه رئیس تعاونی روستایی استان فارس، 1700 تن سیب‌زمینی برای جلوگیری از افت قیمت امحا یا دفن شده است ما این عمل را که الگوبرداری از اقتصاد سرمایه‌داری است خلاف شرف و وجدان اسلامی می‌دانیم و به مسئولان مربوطه تذکر می‌دهیم، خصوصاً به وزیر کشاورزی تذکر می‌دهم. کوچک‌زاده افزود: در کشوری که مردم از گرسنگی براساس آمار 2 روز گذشته در مجلس به فحشا کشیده می‌شوند کدام بی‌شرافت به خود اجازه می‌دهد که 1700 تن سیب‌زمینی دفن شود. علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در پاسخ به اخطار کوچک‌زاده گفت: شما باید اخطار را در موضوع بحث مطرح کنید نه اینکه راجع به موضوع دیگر صحبت کنید، در حال حاضر ما در خصوص موضوع بیمه بحث می‌کنیم اما اخطار شما در رابطه با موضوع دیگری است، اگر موضوع دیگری می‌خواهید مطرح کنید وقت بگیرید و بیان کنید. وی ادامه داد: اگر کسی خلاف عمل می‌کند شما که نباید خلاف کنید! اخطاری که شما مطرح کردید در موضوع نیست به دلیل اینکه باید اخطار در موضوع دستور جلسه عنوان شود. کوچک‌زاده بعد از وارد ندانستن اخطار خود از سوی رئیس مجلس با وجود اینکه میکروفنش خاموش شده بود همچنان صحبت‌هایی را با صدای بلند در صحن انجام می‌داد که بار دیگر رئیس مجلس بیان کرد: اخطار شما وارد نیست به دلیل اینکه باید در موقع خود اخطار بیان شود بنابراین باید نظم جلسه را رعایت کنید. همچنین در این لحظه کوچک‌زاده گفت: من استعفا می‌دهم که رئیس مجلس در پاسخ عنوان کرد نظم جلسه باید رعایت شود و اگر می‌خواهید استعفا بدهید این کار را انجام دهید، کسی نگرانی ندارد، استعفای شما مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت. اما این را بدانید که در این موضوع نمی‌شود تهدید کرد، به دلیل اینکه شما اخطار می‌دهید و وقتی که اخطار شما وارد نیست عنوان می‌کنید استعفا می دهم بنابراین استعفای خود را می‌توانید بدهید. در فاصله صحبت‌های لاریجانی، مهدی کوچک‌زاده در جایگاه هیئت رئیسه حضور یافت و چند بار روی میز لاریجانی کوبید و گفت: آقای لاریجانی، این اسلام نیست. لاریجانی هم گفت شما اسلامی هستید!
در این زمان نادر قاضی‌پور، نماینده ارومیه که خواهان دادن تذکرش بود خطاب به لاریجانی گفت: آقای لاریجانی اگر می‌خواهید موضوع استعفای این نماینده را بررسی و رای دهیم، سپس من بحث را ادامه دهم .کوچک‌زاده سپس به صندلی خود مراجعه کرد و دقایقی در صندلی نشست و پس از دقایقی در اعتراض صحن مجلس را ترک کرد. وی بعدا عکسی را به عنوان نامه استعفای خود در صفحه شخصی اینستاگرامش منتشر کرد که نکته جالب این نامه، امضای پای آن است که تاریخ 28 آبان ماه – یک هفته پیش – را نشان می‌دهد. در همین راستا، مهرداد لاهوتی نماینده لنگرود از جمع‌آوری حدود 60 امضا برای بررسی استعفای مهدی کوچک‌زاده به صورت خارج از دستور خبر داد. کوچک‌زاده نیز در واکنش به این اقدام در گفت‌وگویی اعلام کرد: بنده در اعتراض به رویه‌های غیراسلامی که در کشور جاری شده استعفا دادم. نمایندگان می‌توانند برای حتی اعدام بنده امضا جمع آوری کنند، بنده نمی‌توانم در مقابل آنها حرفی بزنم. اگر هیئت رئیسه مجلس می‌خواهد براساس قانون عمل کند باید صبح سه‌شنبه در صحن علنی مجلس استعفای بنده را اعلام وصول کند و نمایندگان مجلس آزادند تا به استعفای بنده رای مثبت و یا منفی بدهند.
برخی برای جمع‌آوری آراء انتخاباتی بیشتر استعفاء می‌دهند
نوذر شفیعی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در مورد دلایل استعفاء نمایندگان مجلس به «ابتکار» گفت: به هر حال استعفاء می‌تواند در شرایط مختلف اتفاق بیفتد چراکه گاهی اوقات ممکن است به دلیل اینکه نماینده نمی‌تواند نیازمندی‌ها و انتظارات موکلین خود را برآورده کند، استعفاء دهد اما در کل استعفاء نمایندگان یا کارکردی و فنی یا سیاسی است. وی افزود: البته ممکن است برخی نمایندگان سیاسی استعفاء دهند که در انتخابات آتی بتوانند رای بیشتری را جمع‌آوری کنند لذا بسته به فرد این اقدام با انگیزه‌های متفاوت می‌تواند انجام شود. نماینده مردم ممسنی و رستم در مجلس شورای اسلامی در مورد اینکه شما هم امکان دارد در مواقعی احساسی برخورد کرده و با فراموش کردن افرادی که به عنوان موکل رای مثبت به نماینده شدنتان دادند، استعفاء دهید، تصریح کرد: من یکبار استعفاء داده‌ام به دلیل اینکه متاسفانه برغم محرومیت حوزه انتخابیه بنده، دولت عنایتی به حل مشکلات مردم این منطقه نداشت لذا من برای حمایت از مردمی که به من رای دادند، استعفاء دادم ولی در حد هیات رئیسه پذیرفته نشد. عضو فراکسیون رهروان ولایت مجلس یادآورشد: وقتی ما هر چه مسائل و مشکلات شهرستان‌ها را پیگیری می‌کنیم و به نتیجه نمی‌رسیم، دیگر نمایندگی ما از دید مردم معنا ندارد بنابراین به مردم اعلام می‌کنیم که من تلاش کردم اما مسئولان پاسخگو نیستند به همین دلیل بنده استعفاء دادم تا حداقل تکلیف روشن شود.
ما با استعفاء کوچک‌زاده موافقت می‌کنیم
سیدهادی حسینی در مورد دلایل استعفاء نمایندگان به «ابتکار» گفت: صرفنظر از نگاه سیاسی برخی نمایندگان استعفاء به حق و بجایی دارند اما اگر نماینده ای بدون دلیل قانع کننده اقدام به استعفاء کند کار غلط و بچه گانه است. وی در مورد استعفاء کوچک‌زاده با بیان اینکه ما با استعفاء ایشان موافقت می‌کنیم، افزود: نمایندگان نباید فراموش کنند که اینجا آمده‌اند که از حق مردم دفاع کنند ولی گاهی به نظر می‌رسد که حضور نماینده‌ای برای دفاع از ملت منفعتی برای ملت به همراه ندارد بنابراین باید استعفاء دهد. نماینده مردم قائمشهر و سوادکوه در مجلس شورای اسلامی یادآورشد: نمایندگانی که در مجلس حضور دارند هم آدم هستند و ممکن است احساسی شوند و یا بخواهند توجهی را جلب کنند کمااینکه امام خمینی(ره) فرمودند: «نمایندگان عصاره ملت هستند» بنابراین نباید انتظار دور از ذهنی از آنها داشت که رفتار بدون منطق داشته باشند ضمن‌اینکه من هم اگر حقوق ملتم نادیده گرفته شود و بدانم برای افرادی که به من رای دادند، فایده ندارم یک دقیقه هم اینجا نخواهم ماند البته این اقدام را نیز با مشورت ملت انجام خواهم داد.
اعتراض یا حرکتی نمایشی؟
آنچه مسلم است بر اساس گفته هیات رئیسه مجلس استعفاء برخی نمایندگان تنها در سطح رسانه‌ها مطرح شده است. اما این سوال در اذهان به وجود می‌آید که اگر نمایندگان استعفاء خود را عاملی برای حل مشکلات دانستند چرا بر آن اصرار نکردند؟ آیا دلایل استعفای آنها برطرف شده که هنوز بر صندلی خود نشسته‌اند یا فقط این اقدام آنها یک نوع ژست سیاسی بوده است؟ این موضوعی است که نمایندگان مستعفی همچنان حاضر در بهارستان، علاقه‌ای به پاسخ دادن آن ندارند.