برجام به روز اجرا رسید

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا، اولین دور از مذاکرات هسته ای میان ایران و غرب به ریاست روحانی در سمت گفت و گو کننده ارشد و دبیر شورای عالی امنیت ملی  در29 مهر 1382 با حضور وزیران خارجه سه کشوربریتانیا، فرانسه و المان (جک استراو، دومینیک دوویلپن و یوشکا فیشر) در کاخ سعدآباد تهران کلید خورد، در این تاریخ خاویر سولانا، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا بود. 

در آن سال کمال خرازی وزیر وقت امور خارجه ایران، محمد البرداعی مدیرکل وقت آژانس و محمدجواد ظریف نماینده وقت ایران در سازمان ملل مذاکراتی دراین باره انجام دادند. در نهایت ایران پذیرفت که غنی‌سازی اورانیوم را به طور داوطلبانه متوقف کند و در نهایت تا 24 آبان 1383 ایران و غرب بر سر برنامه هسته‌ای به دو توافق‌نامه و یک بیانیه رسیدند.

سه کشور اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه توافق کردند که ایران دارای تعدادی سانتریفیوژ و غنی‌سازی باشد. اما بر اساس اظهارات مقامات اروپایی این توافق مورد نظر آمریکا نبود و مذاکرات انجام شده نتوانست منجر به نتیجه‌ای شود. بنابراین سه کشور چون می‌دانستند اگر آمریکا مخالف باشد، مذاکرات به نتیجه نمی‌رسد آن را رها کردند.

با پایان کار دولت هشتم، دولتی جدید با رویکردهای متفاوت در ایران روی کار آمد، در 24 مرداد 84 علی لاریجانی دبیری شورای عالی امنیت ملی مسئولیت پرونده هسته‌ای را برعهده گرفت. او در طول 26 ماه مذاکره بارها با خاویر سولانا نماینده عالی وقت سیاست امنیتی و خارجی مشترک اتحادیه اروپا دیدار کرد و گفت و گوها ادامه داشت. . شورای امنیت در 2 دی ماه 1385 و 9 ماه پس از انتخاب احمدی‌نژاد به عنوان رئیس‌جمهوری، قطعنامه 1737 را در شورای امنیت به تصویب رساند که بیشتر فعالیت‌های مالی، تجاری، صنایع موشکی و هسته‌ای ایران را بر اساس بند 41 فصل هفتم منشور ملل متحد، هدف قرار داده بود. این قطعنامه اولین سند بین‌المللی حقوقی بود که فعالیت‌های هسته‌ای ایران را به‌عنوان تهدیدی علیه صلح و ثبات منطقه‌ای معرفی ‌کرد.

علی لاریجانی مهرماه 1386 در پی اختلاف با احمدی نژاد از سمت خود استعفا کرد و جای خود را به سعید جلیلی داد. کناره‌گیری لاریجانی در آستانه مذاکرات ایران با سولانا دررم انجام گرفت و لاریجانی در اولین مذاکره جلیلی و سولانا همراه وی به رم رفت و در مذاکره دبیر جدید شورای امینت کشور و سولانا حضور یافت.

پس از علی لاریجانی، سعید جلیلی 29 مهر 86 دبیر شورای امنیت ملی شد. او 69 ماه مسئولیت مذاکرات هسته‌ای ایران را بر عهده داشت. روند تصویب قطعنامه‌ها در طول این سال‌ها همچنان ادامه یافت تا جایی که در دولت‌های نهم و دهم، 6 قطعنامه علیه ایران تصویب شد. در این دوران چندین دور مذاکرات میان ایران و گروه 1+5 در شهرهای ژنو، بغداد، استانبول، مسکو و آلماتی انجام گرفت. وضع تحریم‌های بی‌سابقه از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران شدت یافت و در هشت سال دولت نهم و دهم،جمعا 69ماه مذاکره صورت گرفت و این 69 ماه تمام دستاورد دورانی بود که سعید جلیلی برعهده گرفت و بی نتیجه و با تحمیل فشارها و قطع نامه های ننگین پایان یافت.

تاریخچه تحریم ها علیه ایران

قطعنامه 1696

قطعنامه 1696 شورای امنیت سازمان ملل متحد که در تاریخ 31 جولای 2006 تصویب شد، سندی بین‌المللی دربارهٔ بررسی وضعیت پایبندی ایران به معاهده منع گسترش سلاح هسته‌ای است. این قطعنامه طی نشستی با 14 رای موافق، یک مخالف و بدون رای ممتنع تصویب شد. شورای امنیت سازمان ملل متحد با تکیه بر «معاهده عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای» و گزارش‌های مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قطعنامه‌های شورای حکام و بیانیه رئیس شورای امنیت، قطعنامه 1696 را منتشر کرد. در این قطعنامه از ایران خواسته می‌شود که تمام فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و بازفرآوری از جمله تحقیق و توسعه را تعلیق کند و مورد راستی‌آزمایی از سوی آژانس قرار گیرد.

قطعنامه 1747

چهار ماه بعد، قطعنامه 1747 شورای امنیت در تاریخ 24 مارس 2007 میلادی، با رای موافق تمامی 15 عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد، بدون هیچ‌گونه مخالفتی به تصویب رسید. در این قطعنامه از تمامی کشورهای جهان خواسته شد که فعالیت خود با شرکت‌های ایرانی را در زمینه انرژی هسته‌ای، محدود کند. همچنین ممنوعیت صادرات و واردات سلاح‌های سنگین به ایران نیز از دیگر موارد صادره در این قطعنامه است. همچنین شورای امنیت به جمهوری اسلامی ایران 60 روز مهلت داد تا با تبعیت از این قطعنامه به فعالیت‌های حساس اتمی خود، از جمله غنی‌سازی اورانیوم پایان دهد. در ضمیمه این قطعنامه، 23 نهاد مرتبط با برنامه‌های هسته‌ای یا موشکی بالستیک ایران از جمله سازمان انرژی اتمی، بانک سپه و... و 27 نفر از افراد مرتبط با برنامه‌های هسته‌ای یا موشکی در تحریم قرار گرفتند.

قطعنامه 1803

قطعنامه 1803 شورای امنیت، قطعنامه‌ای است که شورای امنیت سازمان ملل متحد 3 مارس 2008 با 14 رای مثبت و رای ممتنع اندونزی، در محکومیت برنامه هسته‌ای ایران تصویب کرد. مفاد قطعنامه به شکل رسمی توسط فرانسه و بریتانیا پیشنهاد شد و همچون قطعنامه‌های قبلی بر اساس فصل هفتم منشور ملل متحد، ناظر به اقدام‌های لازم در ارتباط با تهدید صلح و امنیت جهانی بود که برای همه کشورها لازم‌الاجرا شد. یک روز پس از تصویب این قطعنامه، در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه دیگری علیه ایران مطرح شد که با مخالفت کشورهای غیرمتعهد کنار گذاشته شد. در قطعنامه‌های قبل، اشخاص و شرکت‌های مشخصی به دلیل دست داشتن در برنامه هسته‌ای ایران مشمول تحریم‌های مالی و مسافرتی قرار گرفته بودند. در این قطعنامه افراد جدیدی به لیست اضافه شدند. همچنین برای اولین بار تحریم‌هایی به طور کلی برای اقتصاد ایران وضع شد از جمله کنترل صادرات و واردات ایران و خصوصا کالاهایی که دارای مصرف دوگانه در صنایع نظامی و غیر نظامی بوده است.

قطعنامه 1835

این قطعنامه کوتاه که 27 سپتامبر 2008 تصویب شد، تنها بر اجرای قطعنامه‌های قبلی تاکید داشت.

قطعنامه 1887

در این قطعنامه هم که 24 سپتامبر 2009 با 15 رای موافق مورد تصویب این شورا قرار گرفت، از ایران خواسته شده بود به قطعنامه‌های قبلی عمل کند.

قطعنامه ۱۹۲۹

قطعنامه 1929 در 9 ژوئن 2010 به تصویب شورا رسید و تحریم‌های اقتصادی شدیدی را علیه ایران وضع کرد. صدور این قطعنامه در پی عدم اجرای مفاد قطعنامه‌های قبلی از سوی ایران صورت گرفت.

سپردن پرونده هسته ای به محمد جواد ظریف

محمدجواد ظریف از 15 شهریور 92 سکانداری وزارت امور خارجه را برعهده گرفت و با حمایت روحانی بسته شدن پرونده هسته ای ایران را در دستور کار خود قرار داد.

ایران و 1+5 در ماه‌های آغاز به کار دولت دور فشرده‌ای از مذاکرات را دنبال کردند و در نهایت پس از روزها مذاکره، دستیابی به توافق موقت ژنو را در سوم آذر 92 با حضور وزرای خارجه گروه 1+5 و مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ژنو اعلام کردند. براساس این توافق، مقرر شد گفت‌وگوها تا رسیدن به توافقی جامع ادامه یابد.

با ادامه مذاکرات، پس از 22 ماه مذاکره محمدجواد ظریف به همراه تیم مذاکره‌کننده و بعد از 17 روز مذاکره فشرده در وین، 23 تیرماه به یک توافق جامع و نهایی با گروه 1+5، بر سر آینده برنامه هسته‌ای ایران رسید.

شهدای هسته ای

البته در این بین نباید تلاش دانشمندان هسته ای را در روند به نتیجه رسیدن برجام نادیده گرفت. شهدای دانشمند هسته ای ایران با ویژگی های مشترک، اهداف هماهنگ و تلاش های مستمر در مسیر زنده نگه داشتن چرخه هسته ای کشور گام برداشتند و در راه برنامه هسته ای ایران شاهد ترور دانشمندان ازسوی گروهک های تروریستی بودیم، به طوری‌که تاکنون 4 دانشمند هسته‌ای ترور شده‌اند و به درجه رفیع شهادت نائل آمدند. مسعود علیمحمدی با بمبگذاری خودرو در ساعت 7:05 صبح در خیایان قیطریه و در تاریخ 88/10/22، مجید شهریاری با بمبگذاری خودرو در تاریخ 08/09/ 89 در ساعت بین 7 تا 8 صبح در محدوده بلوار ارتش ، داریوش رضایی نژاد شلیک گلوله ساعت 16:30 در مقابل خیابان بنی هاشم در تاریخ 01/05/1390 و مصطفی احمدی روشن با انفجار بمب مغناطیسی در تاریخ 21/010/1390 ساعت 8:20 صبح در میدان کتابی به درجه شهادت رسیدند.

رهنمودهای داهیانه مقام معظم رهبری در بحث هسته ای

پیشرفت و توسعه فنآوری هسته ای ایران مرهون حمایت ها و پیگیری های رهبر معظم انقلاب است. مردود شدن طرح ها و پیشنهاد های غربی ها در خصوص برنامه هسته ای ایران ریشه در نکات قابل تامل رهبری دارد، ایشان هربار که طرف های غربی در بحث برنامه هسته ای ایران زیاده خواهی کردند در سخنرانی های خود از کناره گیری از بحث هسته ای سخن گفتند و واکنش های ایشان منجر به کاهش زیاده خواهی غرب و تسلیم شدن و پذیرفته شدن پرونده هسته ای ایران شد. ایشان همواره در مسیر پر تنش مذاکرات هسته ای هم با حمایت ها از تیم هسته ای  و هم با رهنمود های داهیانه خود باعث آرامش، قوت قلب و هموار شدن مسیر گفتگوها شدند.

پایان 12 سال تحریم و فشار

استراتژی تهاجمی دولت احمدی نژاد در عرصه سیاست خارجی هزینه های معتددی را به دنبال داشت، اما با روی کار آمدن دولت یازدهم  شاهد تغییرات بنیادین در سیاست خارجی و پرونده هسته ای ایران بودیم. سیاست خارجی دولت تدبیر و امید را می توان حول محورهایی همچون تعامل گرایی، احترام متقابل، دیپلماسی برد-برد، نفی خشونت و افراط، تنش زدایی، منطقه گرایی و حمایت از مظلوم ارزیابی کرد. دولت تدبیر و امید توانست به وعده های انتخاباتی خود عمل کند و دیوارهای تحریم های ظالمانه را فرو بریزد و فرو ریختن ساختار تحریم های ظالمانه و پذیرش برنامه هسته ای ایران در سایه پیروزی گفتمان، منطق، علم و آگاهی دولت تدبیر و امید حاصل شد.

در حال حاضر، دو طرف در بحث مذکرات هسته ای از دو مرحله نهایی شدن و مرحله اعلام توافق گذشته اند و به مرحله اجرای برجام نزدیک می شوند و روند اجرای توافق هسته ای موسوم به برجام پس از فراز و نشیب های فروان، روزهای پایانی خود را می پیماید. در صورت اجرای تمام تعهدات ایران براساس برجام همه تحریم های مربوط به هسته ای برداشته خواهد شد  و این روند تا هشت سال یا زمان زودتری که آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کند، ادامه می یابد و برنامه هسته ای ایران به فعالیت خود ادامه می دهد تا بتواند گواهی نامه نهایی راستی آزمایی را دریافت کند.

با نزدیک شدن به زمان اجرایی شدن برجام می توان به این نتیجه رسید ، این مهم  حاصل هدایت های مقام معظم رهبری، مقاومت همه ملت ایران ، خون پاک شهدای هسته ای و سیاست های راهشگای دولت تدبیر و امید است و به همین منظور بزودی شاهد باز شدن دروازه های اقتصادی در کشور و جهش بیش از بیش ایران در منطقه و جهان خواهیم بود.