اگر کنجکاو باشی و یار این یارهای مهربان، محال است که از کنار آن ها عبور کنی و به داخل گلستان سرک نکشی، درست است مجتمع فرهنگی گلستان در خیابان دانشگاه مشهد همان جایی است که تا همین چند سال پیش بازارچه خاتون بود و مدتی هم زیر چتر سازمان میادین و میوه و تره بار مشهد بود، هر چه بود حالا گلستانی از کتاب شده است، انگار در میان دو دریچه سینمایی شهرمان جای فرهنگ و ادب مکتوب خالی بود که آن هم با تصمیم و حمایت شورای شهر در این محدوده پر شد.
دم دمای غروب که رهسپار این دنیا علم و ادب شوید پیر و جوان، زن و مرد و حتی کودکان و نوجوانانی را می بینید که تک تک و گروه گروه وارد این مجموعه می شوند، با آن ها همراه می شویم، انگار در این بازار کسات کتاب برخی فروشگاه ها پر رفت و آمد و پر حرارت تر اند، از خلوت کوچه اول که بگذریم شور و هیجان مجتمع اوج می گیرد، به اولین کافه کتاب شهر می رسیم، باورش سخت است که از میان این همه کتاب فروشی، درب این کافه کتاب برای یک دقیقه هم بسته نمی ماند.
استخدام کتاب نفروش ها، از دلائل رکود گلستان
مسئول این فروشگاه عابس قدسی 39 ساله است، در لابه لای موسیقی ملایمی که در فضا طنین انداز شده است متوجه می شوم 15 سال است که با کتاب زندگی می کند، می گوید: از همان ابتدای ایجاد مجتمع در اینجا حضور داشته است و معتقد است که کتابفروشی های حالا متفاوت از کتاب فروشی های دهه های 50 و 60 است و درجامعه ای که از کتاب فراری هستند نیاز به فضاهای بزرگی است که فرد برود در جایی بنشیند، قهوه ای بخورد، کتابی بردارد و بخواند و در صورت تمایل آن را بخرد، اما متاسفانه سیاست های اشتباه سبب می شود که برخی مواقع رکود بیشتری بر برخی فضاها حاکم شود، مثلا در دوره ای قرار بود این مجتمع به ناشران شهر مشهد واگذار شود که آن هم به نظر اشتباه می آمد چرا که شهر مشهد ناشران خیلی توانمندی ندارد که به تنهایی بتوانند رونق ایجاد کنند، کتابفروشی ها نباید ویترین نشر یک انتشارات باشد باید متنوع باشند، کتابفرشی شغلی حرفه ای است و با خواربارفروشی محلی تفاوت دارد ، کتابفروش اگر حرفه ای نباشد در جا می زند، از تعطیلی غرفه های ورودی که می پرسم می گوید: استخدام برخی کتاب نفروش ها در این فروشگاه ها، انگیزه و مدیریت نه چندان بالا به دلیل اجاره بهای کم و بد سلیقگی فروشندگان در انتخاب کتاب برخی از دلائل رکود و تعطیلی این فروشگاه ها بوده است.
او از ورود سازمان فرهنگی به این بازارچه ابراز خرسندی می کند و می گوید: اگرچه ابتدا خیلی خوشحال نبودم آن هم به دلیل تجربه ای که از سازمان های مختلف داشتم که با ادعا وارد می شدند، اما تعامل خوبی نداشتند و حرکت رو به جلویی را هم از آنان مشاهده نکرده بودیم؛ اما سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری مشهد از همان ابتدای ورودش که حدود شش ماه می گذرد مرتبا با کسبه اینجا در تعامل است، مشورت می کند، برخی از نظرات ما را هم اجرایی کرده اند، اگر شش ماه گذشته به اینجا می آمدید شب های خوفناک اینجا را بدون روشنایی از نزدیک می دیدید که چگونه رهگذران با واهمه از اینجا عبور می کردند، که البته با ورود این سازمان نگرانی ما در این خصوص مرتفع شده است، در همه جای شهر المان های فرهنگی مشاهده می شود اما متاسفانه در ورودی بازار کتاب تا همین چند ماه پیش هیچ نمادی از کتاب نبود که آن هم به لطف خادمان فرهنگی این مجموعه انجام شد.
از او درباره رمز و راز موفقیت اش در این بازار کسات و جذب مخاطب مخصوصا جوان و نوجوان می پرسم که می گوید: هر کسی که وارد این مجموعه می شود متوجه خواهد شد که فضای اینجا کاسبکارانه نیست، کتاب های اینجا همه گزینش شده اند، اینجا اولین کافه کتاب مشهد است و ما برای سلامت این فضا بسیار تلاش کرده ایم تا پدر و مادرها خیلی نگران فرزندانشان نباشند و علاوه بر آن سعی کرده ایم فراتر از کتاب فروشی عمل کنیم. برگزاری نشست های ادبی، ورک شاپ ها و نمایش نامه خوانی از برنامه هایی است که باعث جذب مخاطب امروزی به این مجموعه شده است.
علی رجب زاده کتاب فروش دیگری است که با ذوق و سلیقه شخصی چند فروشگاه کوچک را در قالب یک فروشگاه زیبا و نسبتا بزرگ درآورده است، او هم با ابراز رضایت از عملکرد شش ماهه فرهنگ سرای بهشت در مدیریت این مجموعه می گوید: خوشبختانه با تغییر مدیریت این مجموعه شاهد بهبود وضعیت ظاهری این مجموعه بوده ایم که امیدوارم این اقدامات دنباله دار باشد، مثلا اگر ورودی این مجتمع جاذبه بیشتری داشته باشد ارتباط ما با مخاطبان بیشتر خواهد بود ضمن این که ما سعی کرده ایم با انجام فعالیت های جنبی جذب مخاطب خود را بالا ببریم. برگزاری کلاس های داستان نویسی رایگان برای نوجوانان، اجرای برنامه در تمام مناسبت ها برای کودکان از جمله اتفاقاتی است که در این فروشگاه رقم می خورد.
کتاب فروش ها سلیقه به خرج دهند
زهره رنگ آمیز کارشناس کانون پرورش فکری و مخاطب همیشگی این بازار می گوید: این مجتمع نیاز به تبلیغات و اطلاع رسانی زیادی دارد چرا که در ذهن برخی ها این مجتمع هنوز بازارچه خاتون است، این مجتمع موقعیت خیلی خوبی دارد و اطلاع رسانی خیلی در رونق این بازار تاثیر گذار خواهد بود و فکر می کنم کتابفروش ها نیز باید کمی بیشتر سلیقه به خرج دهند در چیدمان و انتخاب کتاب های شان دقت داشته باشند.
حسینی یکی دیگر از مخاطبان ثابت این بازارچه است که می گوید: پخش یک موسیقی کودکانه در ابتدای این فروشگاه می تواند شور و هیجان و جاذبه خوبی برای رهگذران خیابان دانشگاه که از پرترددترین خیابان های شهر است داشته باشد، کانون پرورش فکری می تواند برای رونق بیشتر این بازار از مربیان قصه گویی خود در این مجتمع استفاده کند و مدارس نیز دانش آموزان خود را برای بازدید راهی این بازارچه کنند و غرفه هایی را که با هزینه زیاد همیشه در نمایشگاه بین المللی برپا می کنند، به صورت ثابت و با هزینه کمتر در این مجتمع برقرار نمایند.
به سراغ یوسف اسماعیل زاده مدیریت این مجتمع می رویم، وضعیت گلستان کتاب مشهد را از زبان مدیر آن جویا می شویم، می گوید: از مرداد همین امسال بود که مدیریت این مجتمع به سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری مشهد انتقال داده شد، زمانی که توفیق خدمت به اهالی علم ادب در این حوزه را یافتیم، متاسفانه از وضعیت مطلوبی برخوردار نبود، بنابراین سعی کردیم با تک تک فروشندگان و نخبگان حوزه نشر و کتاب جلساتی داشته باشیم و از نظرات و ایده های کسانی که خاک کتاب خورده اند برای بهبود وضعیت این مجموعه بهره مند شویم.
گام به گام در مسیر شکوفایی؛
اسماعیلی از برنامه های در دست اقدام این مجموعه در سه بخش فعالیت های ترویجی، بهبود زیرساخت ها و واگذاری فروشگاه ها به اهل آن می گوید، که تا کنون در بخش فعالیت های ترویجی بیش از 10 نشست رادیویی کتاب با حضور نویسنده آثار مختلف و علاقه مند در تالار اندیشه و هنر این مجتمع داشته اند و در بخش زیرساختی نیز به تامین روشنایی این مجتمع، تغییر نام و نصب تابلو و المان پرداخته اند.
تاکید او بر واگذاری فروشگاه های این مجتمع به اهالی حرفه ای را نشان از دغدغه مندی او به بهبود وضعیت این مجتمع می بینم، می گوید: متاسفانه در گذشته برخی ها از فروشگاه های این مجموعه به عنوان دفتر کار استفاده می کردند که در حال حاضر برخی از آن ها تعطیل شده است و در دور جدید این فروشگاه ها فقط به افراد واجد شرایط واگذار خواهد شد.
مدیر گلستان کتاب با اشتیاق نوید اجرای طرح هایی را می دهد که تا چند ماه آینده به مرحله اجرا درخواهد آمد و از تمامی دغدغه مندان علاقه مند و ایده پردازان فرهنگی می خواهد تا طرح های شان را برای بررسی و اجرا در اختیار این مجموعه قرار دهند تا در آینده ای نه چندان دور شاهد شکوفایی هرچه بیشتر غنچه های این گلستان باشیم.