١-بیم ها و امیدهای پیش روی بانوان در پذیرش مسئولیت در رده های مدیریتی:
از مهمترین معیارهای درجه توسعه یافتگی یک کشور ،جایگاه و اعتبای است که زنان در ان کشور برخوردارند .زنان نه تنها نقش بسزایی در تحقق توسعه اجتماعی و سیاسی دارند ،بلکه به عنوان یک نیروی فعال و سازنده می تواند بر تسریع عدالت اجتماعی بیفزاید.از این رو مشارکت زنان در ساختارهای سیاسی و ایفای نقش همتراز با مردان در تصدی مشاغل مدیریتی و سیاسی به یک ضرورت تبدیل شده است.
لذا جهت فراهم سازی این بستر مناسب برای ارتقای سطح مدیریتی زنان و سرعت بخشیدن به توسعه سیاسی اجتماعی نیاز به شناخت موانع و مشکلات موجود در فرایند توزیع نامناسب مشاغل مدیریتی میان زنان و مردان دارد.و نیز نیاز داریم اسیب شناسی کنیم که چرا زنان ما با وجود برخورداری از استعداد و توانایی های لازم ،برای پذیرش پستهای مدیریتی همچنان در سطوح نازل اداری فعالیت می کنند ؟ایا این اسیب ناشی از مسائل و محورهای شناخی است نسبت به زن توسط خود زنان (عدم اعتماد به نفس ، ناباوری ،عدم اتکای به نفس ،عدم انگیزه )یا ناشی از عوامل بیرونی و ساختاری و مبتنی بر قوانین ست.
مطالعات و بررسی های مختلف در این زمینه نشان می دهد برخی شرایط و عوامل باعث حضور کمرنگ تر زنان در ایفای نقش مدیریتی در جامعه می شود.از جمله اینکه ،خیلی از زنان لزوم توجه توجه به وظایف همسری و مادری را در خانه از موانع پذیرش نقش مدیریتی در بیرون از خانه می دانند ،که البته اگر در این خصوص برنامه ریزی و مدیریت زمان وجود داشته باشد نمی تواند مانع مهمی تلقی شود.
نکته قابل توجه دیگر ،اینکه در هیچ یک از پایه های تحصیلی درباره استعدادها و توانایی های دختران ،برای پذیرش نقش های مدیریتی در جامعه اموزش داده نمی شود .در دیدگاه سنتی دید غالب جامعه این است که پسران برای پذیرش نقش های مدیریتی اماده تر ند تا دختران.و صرف ذکور بودن برای واگذاری این نقش کافی است ،حتی اگر استعداد و تجربه و مهارت هم نباشد.
برخی موانع بر می گردد با اینکه جامعه چنین عرصه ای را برای حضور زنان فراهم نکرده است .چه از لحاظ قانونی و چه از لحاظ ساختاری .در بسیاری از سیستم ها ابتدا همه نگاه ها بلافاصله معطوف می شود به اینکه قطعا باید از بین مردان انتخاب شوند.و زنان حتی اگر توانمند هم باشند ،دیده نمی شوند.حصار فرهنگی قوی جلو این نگاه باز را می گیرد،و باورهای غلط موجب عدم مدیریت زنان می شود.
پس در یک جمع بندی ،می توان گفت عوامل بازدارنده برای پذیرش مسئولیت توسط زنان برمی گردد به اینکه برخی از زنان خودباوری ندارند،اعتماد بنفس ندارند، در ارتقای مهارتهای خود نمی کوشند، بی انگیزه اندوبرخی عوامل به شرایط ساختاری و فرهنگی بر می گردد،طبق یک فرهنگ زنگ زده از گذشته ، مردان از زنان تبعیت نمی کنند و اکراه دارند از اینکه تحت نظارت یک زن به عنوان مافوق ، خدمت کنند،که در اینجا لازم است به اصلاح این باور غلط و اصلاح فرهنگ بپردازیم ،متاسفانه در برنامه های انتخاب مدیران، برخی اوقات زد و بند هایی پشت پرده است که اغلب زنان کمتر وارد این بازی ها می شوند و در نتیجه حق انها ضایع می شود.
٢-راه کارهای مواجهه بانوان مدیر در برخورد با نگاه جنسیتی :
بانوان باید خودباوری را در خود تقویت کنند .باید بپذیرند که جنسیت در مدیریت مهم نیست بلکه توانایی ها، استعدادها و خلاقیت افراد تعیین کننده است،با ارتقای سطح مهارتها و توانایی انجام کار و اعتماد به نفس باید به مقابله با این نگاه منسوخ و مردود رفت.زنان باید بتوانند از استعداد و توانایی خود در سطوح عالی مدیریت برای ساخت و پیش رفت جامعه استفاده کنند .
٣-الگوسازی و چگونگی تغییر تفکر افزایش مشارکت بانوان در فعالیتهای فرهنگی ،اجتماعی و سیاسی در استان:
پس از انقلاب اسلامی و احیای حقوق واقعی زنان کشورمان ، زنان با حفظ هویت اسلامی ،حضور فعال و موثری در جامعه داشتند،اما از نظر روند ارتقای شغلی ،نتایج مطلوبی بدست نیامده است،طوری که در سازمان ها و ادارات دولتی ، تعداد زنانی که در سطوح عالی مدیریت فعالیت می کنند ، از تعداد انگشتان دست فراتر نمی رفت و این در حالیست که جامعه ما ، به عنوان یک جامعه اسلامی معرفی می شود.
برای الگو سازی و تغییر نگرشها به افزایش مشارکت زنان در فعالیتها ی فرهنگی ،اجتماعی و سیاسی ،چه چیزی بهتر و مهمتراز اینکه ، بر پایه ارزشها ی اسلامی و باورهای دینی ،نگاه ها و رویکرد ها شکل گیرند.
در نگاه اسلام ،زن و مرد باید هدف مشترکی که همان رسیدن به اوج قله کمال انسانی است را دنبال کنند و به منظور دستیابی به این هدف ،هر دو به یک میزان توانمند می باشند و تفاوت جنسیت ها که لازمه خلقت است ،نه نقشی در ایجاد یا افزایش این استعداد و توانمندی دارد و نه نقشی در ارزش گذاری دینی دارد.ما چه الگویی بهتر از الگوی تعریف شده برای یک زن مسلمان در دین اسلام داریم ، و چه جایگاهی رفیع تر از جایگاهی که اسلام و قران کریم برای زن تعریف کرده است.
لذا اعتقاد راسخ به باورهای دینی ، می طلبد مردان جامعه ما ، بر مبنای اعتقادات دینی خود ،جایگاه و مشارکت موثر زنان را در فعالیت های اجتماعی ،سیاسی و اقتصادی را به صورت گسترده بپذیرند .و اگر خلاف این باشد باید شک کرد به اعتقاد واقعی جامعه مردان به ارزشهای اسلام راستین.
بهتر ست در اینجا ، اشاره ای داشته باشیم به نقش دولتها در فراهم کردن بستر مناسب حضور گسترده و مشارکت موثر زنان در فعالیت های مختلف ،قطعا رویکرد دولتها می تواند بسیار موثر باشد ،در برخی دولتها ، دولتمردان نگاهشان خیلی با این مسئله سازگار نبوده و لذا توجهی به فراهم سازی این بستر هم نداشتند،در دولت تدبیر و امید این بستر به زیبایی فراهم گردیده است، رویکرد مثبت رییس جمهور محترم به استفاده از توانمندی های همه اقشار و گروهها صرف نظر از قوم ،مذهب و جنس ، و متاثر از آن ، خاصا در استان سیستان و بلوچستان ،نگاه موثر استاندار محترم در استفاده و بهره مندی از توانایی ها و شایستگی های زنان در مسئولیت های مختلف، زمینه ای را فراهم ساخته که امروز در سطح ملی،استان ما در استفاده از توان زنان مدیر در سطوح مختلف پیشتاز است.
از فرمانداران زن ،معاونین فرمانداری ،مدیر کل ، رییس ادارات شهرستانها، معاونین ادارات کل ،بخشداران ،شهرداران ... آماری حدود ٦٧نفر به بالا را در استان داریم که نشان از وجود زنان توانمند بسیار در استان دارد .البته هنوز هم جا دارد که از سایر زنان توانمند بهره ببریم و لزوما هم نباید در سیستم های دولتی باشد ، باید زمینه مناسب برای حضور موثر و مشارکت سازنده زنان در سازمان های مردم نهاد ،بخش خصوصی را فراهم ساخت .
باید بپذیریم و بپذیرند که اسلام به زن حق اشتغال و حق مالکیت و تحصیل ثروت داده است و به مرد حق نداده در ثروت متعلق به زن تصرف کند(سوره نسا ایات ٧و ٣٢)،زن مانند مرد دارای ذوق ، فکر ، فهم ، هوش و استعداد کار ست ، این استعداد را خدا به او داده و حکیمانه است که باید به ثمر برسد و محروم ساختن اواز این حق خلاف عدالت است ،بازداشتن زن از کوشش های که آفرینش به او امکان داده است نه تنها ستم به زن است بلکه خیانت به اجتماع نیز است ، زیرا هر چیز ی که سبب شود قوای طبیعی و خدادادی انسان بی اثر بماند به زیان اجتماع است.
و بر اساس این تعالیم ارزشمند قران ،مردان حق ندارند به بهانه های واهی و خودساخته حق زنان را پایمال کنند.
نویسنده: زهرا اربابی معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری سیستان و بلوچستان