سرزمین گنج های کلمانکره و کوه های تابان

به گزارش خبر گزاری برنا از لرستان ، شهرستان پلدختربا مساحت ۳۶۱۵ کیلومتر مربع در جنوب لرستان قرار دارد ودر منظر تاریخی ومرم شناسی بخشی از منطقه باستانی بالاگریوه به عنوان یکی از شاخه های اصلی قوم لر محسوب می شود.

با توجه به موقعیت جغرافیایی – تاریخی کوهستانهای  بالاگریوه که در چشم انداز تاریخی  باید آن را کوه های شمالی دشت شوش یا جلگه باستانی خوزستان به حساب آورد ،پلدختر به خاطراصالت بالاگریوه ایی اش ازجایگاه بالایی در مدنیت کلاسیک ایران برخوردار بوده است .

وجود آثار باستانی ،مکشوفات وگنجینه های فراوان در کوه های بالاگریوه  نشان از این نقش واحتمالا وابستگی این سرزمین به اسکان قبایل پارسی در کوهستانهای آن دارد  که ظاهرا بین ایالت "پارسوماش" و"انشان " ودشت کهن شوش  در رفت وآمد بوده اند.

وجود پلهای متعدد بر روی رودخانه ها وتنگه های  کوهستانی بالاگریوه از نقش مهم ارتباطی این سرزمین در ادوار باستان حکایت می کند که نشان می دهدتاجداران واشراف پارسی مدام بین شوش وهگمتانه وبابل ازشاهراه ها ودره های این منطقه به سمت پایتخت ها در گذر بوده اند.

مطالعات باستانشناختی از قدمت پلدختر درپیشاتاریخ وآغاز حیات انسان در کوهستانهای جنوب غربی ایران سخن می گوید ووجود آثار متعددوخرابه های باستانی از وجود شهرهای پررونق در ادوار کهن در این دیار خبر می دهد.

نام ین شهرستان همانطور که خود گواه است از روی یک پل باستانی وشکوهمند برخاسته است که مردم محلی افسانه های رازآلودی درررابطه با این پل بیان می کنند.

این شهر در دوران قدیم به پاپیل ، دولابچی شهره بوده است ومفهوم اسامی گیتایی برروی مناطق مختلف آن نشانگر ریشه های باستانی وبارغنی مردمشناسی مردم این منطقه است.

به هرجهت با توجه موقعیت مرکزی پلدختر در کوهستانهای بالاگریوه وجایگاه این شهرستان به خاطر موقعیت خاص خود وعبورجاده های ترانزیتی وازجمله آزاد راه خرم – زال  بالاگریوه و نیز شهرستان پلدختربه عنوان بخشی از این منطقه باستانی نقش ارتباطی دیروزخود را بین  شمال وجنوب کشورهنوز ایفا می کند.

پلدختر دارای دو نوع اقلیم آب وهوایی است که در کوهستانهای این سرزمین مشهود است یکی گرم وخشک در کوه های جنوبی آن ودیگری سردسیری در کوهستانهای شمالی  این شهرستان .

در مناطق جنوبی که به سمت شهرستان اندیمشک ودامنه های کبیر کوه کشانده شده است کوهستانها بهارگرمسیری زودرسی را به کام در می کشند.

این کوهستانهای گرمسیری با بهار زودرس وتن پوش سبزرنگشان از اوایل پاییز میزبان ایلات گله پروروعشایرکوچ رویی هستند که از مناطق ییلاقی لرستان همچون دیرباز دردامنه های این کوهها ومراتع سرسبز آن مال می اندازند.

به فصل بهار وایام نوروز وبر حاشیه رودخانه هاوبرروی کوه وکمر وتپه ماهورهای مخملین  گلهای بابونه وشقایقهای سرخ زاگرسی نقش نگاره های مینیاتورهای ایرانی را در چشم ها زنده می کند.

کوهستانهای ییلاقی پلدختر که درفرهنگ مردم به میانکوه های پلدختر یا بالاگریوه شهره اند دارای آب وهوایی سردسیری وییلاقی  هستند .

از نفطه نظر مردمشناسی پلدختر دارای فرهنگ غنی ازهویت قوم لر وبومیت مختص خود به نام بالاگریوه ای می باشد .

ادبیات بومی ونشانه های مردمشناسانه پلدختر وهمینطورموسیقی این مردم روی محور گویش لری بالاگریوه ایی می چرخد.

میرنوروز شاعر مشهور لرستانی از این منطقه برخاسته است وابیات او روی زبان خوانندگان به نام لرستانی واز جمله خواننده اهل پلدختر شادروان "جمعه کایدی" ترنم می شده است.

جاذبه های گردشگری پلدختر از این قرار هستند:

تالاب های 11 گانه پلدختر: این تالابها با 45 هکتار وسعت از شهرت بالایی برخوردارندواز جاذبه های گردشگری مشهور لرستان هم محسوب می شوند.

این تالابها دارای آب وهوای گرمسیری هستندواز زیبایی گیرایی در کوهستانهای زنجیره ایی چویل برخوردارند

البته تالاب موسوم به گوری بلمک در سالیان گذشته توسط عوامل انسانی نابود شد وبستر آن مبدل به مزارع گردیدوتالاب گوری زردآبه نیز توسط عوامل انسانی وهمینطور آسیبهای برآمده از خشکسالی های اخیر دچار خشکیدگی کامل شد.

ولی بقیه تالابها به نامهای تالابهای تنگ فنی ، ولیعصر، و..به حیات خود ادامه می دهند .

غار کلمان کره: غارکلمان کره که از آن به عنوان ششمین گنجینه جهان نیزیاد می شوددر 15 کیلومتری شمال غرب شهر پلدخترقرار دارد.

این غارباستانی که وجه تسمیه آن از دو کلمه کلمان به معنای ماوای کل یا مسکن کل (بزکوهی) و کربه معنای درخت انجبرگرفته شده است در کوهستانهای گرمسیری پلدختر وقلب مهله کوه قراردارد که علاوه برارزش طبیعی ومنحصربه فرد آن دارای جایگاه شکوهمندی ازنقطه نظر باستانشناسی نیز می باشد.

ارتفاع آن از سطح دشت حدود 650 متر ومساحت فضاهای شناخته شده آن حدود 4300مترمربع است وطول آن نیز700 مترمی باشد ؛این غارازچهارتالاربزرگ ورفیع وهمچنین دهلیزها وراهروهای ورودی تشکیل شده است.

این غارباستانی در سال 1368 توسط شکارچیان بومی کشف گردیدوآثار وکشفیات فراوانی از آن ومتعلق به تمدنهای گوناگون همچون نوعیلامی وهخامنشی واقوام دیگر کوهستان همچون سمتی ها به دست آمد.

با توجه به موقعیت نزدیک واتصالی کوهستانهای جنوبی لرستان یا پلدخترامروز نسبت به جلگه خوزستان ودشت باستانی شوش به عنوان پایتخت امپراتوری هخامنشی اهمیت مطالعه این غارباستانی وپژوهش برروی کشفیات آن بیشتر می شود. هرچند بسیاری از این آثار توسط افراد محلی وقاچاقچیان عتیقه به غارت برده شد.

این غار به اصالت باستانی منطقه پلدختر والبته استان لرستان رنگی درخشانتر دادوبر عظمت تاریخی مردم لرستان افزودواین شهرستان را به شهرت رساند.

غارکوگان:درمنطقه چمشک واقع درمیانکوه های ییلاقی شهرستان پلدخترقراردارد ازاین غارباستانی به عنوان یکی ازمعابد مهری یا میتراییسم با یک معماری صخره ایی وشکوهمندیاد می کنند.

مطالعات ویافته های باستانشناسی ارزش تاریخی این غار باستانی را به عصراشکانیان وآیین میتراییسم وپرستش مهر می رساند.

آبشارهای پلدختر: آبشار افرینه که در فاصله 40 کیلومتری پلدختر قرار داردودارای آب وهوای گرمسیری استودر فصل زمستان معتدل ودر فصل تابستان گرم می باشد.

آبشارفصلی آب تاف که در شمال شهر پلدختر ودر دره ایی موسوم به آب تاف قرار دارد ودر فصول بارندگی  ودربهاران آبشاری دیدنی وجذاب است .

پلهای باستانی پلدختر: که این پلها نشان دهنده نقش ارتباطی وکلیدی این منطقه در اتصال پایتختهای امپراتوری (شوش، هگمتانه ، بابل ) بوده است.

پل کرو دت : این پل باستانی ببا طولی معادل 270 متردر مسیرجاده خرم آباد به اندیمشک برروی رودخانه کشکان وبردهانه تنگه معروف تاف  قرار دارد ودراصل دروازه ورودی پلدختر و سمبل این شهرستان است وبنابه شواهد به عهد ساسانیان می رسد ولی ظاهرابرروی  بقایای یک پل در زمان هخامنشیان نیزساخته شده است. این پل در گویش محلی به نام "کرودت "یعنی پل پسر ودخترمشهور است .

پل گاومیشان: که در 30 کیلومتری شهرستان پلدختر ومرز دره شهر وپلدختر قرار دارداین پل برروی رودخانه سرکش ومعروف سیمره بناگردیده وقدمت آن به عهد ساسانی  می رسد. ظاهرا این پل نقش اتصالی را به طرف بابل یا تیسفون ایفا می کرده است.طول آن نزدیک به 175 متر است وعرض آن نیز حدود 20 متر می باشد.

قلعه نصیر: قلعه ایی باستانی در دهکده ایی به همین نام که درگذشته ها مسکن نیاکان ایل جودکی  بوده است.

امام زاده شاه احمد:  که بقعه متبرکه آن درمنطقه پاعلم قرار دارد وهرسال به فصل بهار وایام نوروز میزبان جمعیت کثیری از زائرین مختلف از لرستان واستانهای همجوار است.

از دیگر جاذبه های گردگشری پلدختر می توان به مناطق تفرجی بادامک ، کاروانسرای چشمشک ، محوطه وبنای آخور رخش اشاره کرد.

به هرروی شهرستان پلدختر به خاطر موقعیت گرمسیری کوهستانهای جنوبی آن هرساله به هنگام بهار وایان نوروز میزبان گردگشگران نوروزی است.

گزارش وگردآوری : رضا جودکی نژاد