برنا لرستان :در خبر های سازمان جهانی ملل آمده که عده ای از دولت ها ی عضو اعلامیه ای را امضا کرده اند که اکو توریسم به عنوان زمینه ای برای مبارزه با فقر و حفظ محیط زیست توجه اساسی شده است ،تردیدی نیست که اکوتوریسم نه تنها زمینه ای نامبرده شده دارای اثر بخشی پایدار و دراز مدت است بلکه می تواند نفشی بی بدیل در اشتغال جوانان کشور ما که دچار مشکلات اقتصادی و بیکاری هستند ایفا نماید.
اکو توریسم چیست :که لغت به کمک سازمان میراث فرهنگی کشور آن را معادل طبیعت گردی تعبیر کرده استاز نظر ریشه لغوی بر گرفته از ریشه یونانی به معنی آمیزه ای از مفاهیم محیط زیست و زیستگاه و به معنای گردشگری یا و گردی استEco tourism
تعریف اکوتوریسم از منظر انجمن جهانی اکوتوریسم در سال 1991م.:
اکوتوریسم سفری است مسؤولانه به مناطق طبیعی، که موجب حفظ محیط زیست و بهبود زندگی مردم محلی گردد.
چند سال بعد در 1996 م. اتحادیه‌ی جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی با بسط تعریف بالا، اکوتوریسم را چنین تعریف کرد:
اکوتوریسم یک سفر و بازدید زیست محیطی مسؤولانه از مناطق طبیعی بکر است که به منظور لذت بردن از طبیعت و درک مواهب آن و ویژگیهای فرهنگی مرتبط با آن انجام می شود، به طوری که باعث ترویج حفاظت گردد و اثرات منفی بسیار کمی از جانب بازدید کنندگان بر محیط به جای گذارد و شرایطی را برای اشتغال و بهره مندی اقتصادی و اجتماعی مردم محلی(بومی) فراهم کند.
اکوتوریستها(بوم‌گردان) کیستند:
اکوتوریستها افرادی هستند که از مرحله علاقه ساده به طبیعت فراتررفته و پا در عرصه شناخت رازها و زیبایی‌های عمیق آن می‌گذارند.
یک اکوتوریست، خود را نسبت به مراقبت از طبیعت و احترام به فرهنگ بومی مسؤول می‌داند و به این مسئولیت پای‌بند است.
بنابراین هر کس که به هر طریقی به طبیعت سفر می کند، الزامآ یک اکو توریست به حساب نمی‌آید.
جایگاه اکوتوریسم در بازار توریسم(گردشگری):
از مقایسه‌ی ابعاد گردشگری درشاخه‌ی اکوتوریسم با سایر زمینه‌های گردشگری، درمی‌یابیم در حالی که سایر شاخه‌ها به توریسم انبوه، شرکتها، آژانس‌ها و هتل‌های بزرگ می‌اندیشند، فعالان شاخه اکو توریسم(بوم‌گردی) به ندرت با گروه‌هایی بیش از 30 نفر برای هر برنامه سرو کار دارند و نیز از طریق شرکتهای کوچک و استفاده از راهنمایان محلی و امکانات محدود در محیطهای طبیعی فعالیت می کند.
بنابراین یکی از مهمترین اصول برای اکوتوریسم و اکو توریست‌ها این است که:
«رد پا» باید تنها اثری باشد که از اکوتوریسم در طبیعت به جا گذاشته می شود و عکس‌ها و خاطرات سفر نیز تنها یادگاری‌هایی باشند که از طبیعت نزد اکو توریست‌ها(بوم‌گردان) باقی می‌ماند.
بهتر است شما به عنوان یک اکو توریست اندکی از نمونه‌های قوانین اخلاقی این صنعت را بدانید:
• به حساسیت های فرهنگی احترام بگذارید.
• در تور، حداقل میزان زباله و ضایعات زیست محیطی را تولید کنید.
• محیط طبیعی مورد بازدید خود را تمیزتر از زمان آغاز، ترک کنید.
• آرامش حیات وحش را بر هم نزنید.
• از محصولاتی که از حیوانات و گیاهان در خطر انقراض تهیه می شوند خریداری نکنید.
• با خرید محصولات بومی به اقتصاد محلی کمک کنید.
• باورها و اعتقادات سنتی و مردمی منطقه را بشناسید و به آنها بی‌احترامی نکنید.
• از چیدن گل در طبیعت خودداری کرده و در عوض با عکاسی از آن لذت ببرید.
• از مکانهای خصوصی و مردمان محلی و عشایر (بخصوص زنها و کودکان) بدون اجازه عکاسی نکنید.
• به اماکن مقدس احترام بگذارید.
• هرگز قولی را به عشایر و مردمان روستایی ندهید که نتوانید عمل کنید.
صدور ویزا برای دریاچه گهر
در خبر های سازمان جهانی ملل آمده که عده ای از دولت ها ی عضو اعلامیه ای را امضا کرده اند که اکو توریسم به عنوان زمینه ای برای مبارزه با فقر و حفظ محیط زیست توجه اساسی شده است ،تردیدی نیست که اکوتوریسم نه تنها زمینه ای نامبرده شده دارای اثر بخشی پایدار و دراز مدت است بلکه می تواند نفشی بی بدیل در اشتغال جوانان کشور ما که دچار مشکلات اقتصادی و بیکاری هستند ایفا نماید
یکی از اهداف سازمان حفاظت محیط زیست توسعه پایدار است ،حال با توجهبه ظرفیتهای اکو توریسمی طبیعت لرستان به خصوص دریاچه گهر هر چه زودتر لازم است که کار های مقدماتی صدور ویزای دریاچه گهر توسط استاندار محترم استان که دغدقه های اشتغال و همچنین جذب سرمایه دارند را با کمک محیط زیست لرستان و سازمان صنایع گردشگری و همچنین آژانسهاس گردشگری ملی و محلی تهیه و عملی نمایند تا هم محیط ریست با ورود گردشگر حرفه ای که توضیح می دهیم و هم جذب سرمایه و در کل یکی از نمادهای توسعه پایدار کشور که مورد توچه رهبر عزیزمان و همچنین دولت تدبیر و امید می باشد عملی گردد.
گردشگر حرفه ای:به گردشگری حرفه ای طبیعت گردی می گویند که هنگام ورود به طبیعت فقط جهت لذت بردن نه بهره بردن و تخریب مناظر طبیعی وارد میگردد ،یعنی با خود در این زیست بومها هیچ گونه مواد شوینده شیمایی حمل نمی کند ،هیچ گونه وسیله همانند اره یا تبر با خود ندارد ودر کل همانند بخشی از همان زیست بوم است که طبیعت را بکر میبیند و ازآن لذت می برد البته عکاسی که از جاذبه های طبیعت گردی حرفه ای است که می تواند خاطره خوش آن را ثبت نماید
همچنین ماهیگری حرفه ای که چند سالی است در برنامه های جهانی برگزار میشود یعنی ماهگیران حرفه ای با قلاب های خود ماهیان را صید و بعد دوباره رها سبازی میکنند که با توجه به ظرفیت دریاچه گهر و همچنین امکاناتی که محیط زیست لرستان در دریاچه گهر فراهم نموده امکان چنین مسا بقه ای وجوددارد،امید است هر چه زودتر با توجه دولت و مسئولین استانی این ایده عملی گردد
دریاچه گهر
دریاچه گهر بزرگ (کله گهر) زیباترین دریاچه کوهستانی ایران به شمار می رود.
در دامنه اشترانکوه، دریاچه های دائمی و شیرین گهر بالا و گهر پایین گسترده شده اند. این دریاچه از ذوب برف های اشترانکوه و انباشت آب آن در پشت سد طبیعی ایجاد شده است. فراوانی نسبی آب های ورودی به این دریاچه باعث می شود سرریز آب آن به دریاچه پایینی (بزرگ) بریزد. این دریاچه همانند آبگیر بزرگیر و است که از چشمه ها وآبشارها و سرابها سیراب و در تابستان و زمستان راکد می ماند وبیشتر سطح دریاچه زمستان کاملا یخ می بندد و چشم انداز زیبا و خاصی را به گهر میبخشد. دریاچه گهر در مرکز منطقه حفاظت شده اشترانکوه در بخش انتهایی تنگ تاپله قرار گرفته است. تنگ تاپله دره ای است در جهت شمال شرقی(جنوب شرقی) که اطراف آن را کوههای اشترانکوه فراگرفته است. زیبایی خیره کننده و چشم اندازهای بدیع دریاچه سبب شده هر ساله با وجود سختی راه، انبوهی از مردم لرستان، استانهای اطراف و دیگر نقاط کشور، با پای پیاده یا سواره به دیدن دریاچه و زیبایی های آن بروند و چند روزی از اوقات فراغت خود را در آنجا سپری کنند. این دریاچه در نزد کشورهای خارجی بنام دریاچه ایران مشهور است.
تشکیل دریاچه گهر (زمین لغزه کهن اشترانکوه) :
دریاچه گهر (٢٩ کیلومتری جنوب خاور دورود) به احتمال زیاد در اثر وقوع یک زمین‌لرزه به بزرگای زیاد بوجود آمده است. درواقع، این دریاچه به واسطه بسته شدن دره توسط یک سنگ ریزش عظیم تشکیل گردیده است. دریاچه کوهستانی گهر که بر روی گسل اصلی امروزی زاگرس (بخش دورود) قرار دارد، بر پهنه رومرکزی زمین‌لرزه فاجعه بار دره سیلاخور در تاریخ ٣/١١/١٢٨٧ هـ.ش با بزرگای ٤/٧=Ms منطبق است. بنابراین این دریاچه احتمالاً در اثر جنبش گسل دورود و رویداد یک زمین لغزش-سنگ ریزش تشکیل گردیده است.
مشخصات دریاچه ها :
دریاچه گهر بزرگ ( کله گهر ): در منطقه حفاظت شده اشترانکوه و در ارتفاع ٢٤٠٠ متری از سطح دریا قرار گرفته است. حداکثر عمق دریاچه به ٢٨ متر و مساحت سطح آبی آن به حدود ١٠٠ هکتار می رسد. طول دریاچه اصلی گهر را١٥٠٠ متر و عرض متوسط آن را بین ٥٠٠ تا ٨٠٠ متر برآورد کرده اند.
دریاچه گهر کوچک ( کره گهر ): ارتفاع آن از سطح دریا ٢٤٥٠ متر می باشد و مساحت تقریبی آن حدود ٧ هکتار است. طول آن ٥٠٠ متر و عرض آن حدود ١٥٠ متر است. حداکثر عمق آن نیز در حدود ٤ متر می باشد
پوشش گیاهی منطقه :
٦٨ گونه انحصاری گیاهی در منطقه حفاظت شده اشترانکوه در استان لرستان وجود دارد. در جریان اجرای طرح شناسایی و برررسی تنوع زیستی و عرصه‌های طبیعی مناطق حفاظت شده استان لرستان، کارشناسان، بیش از ٦٠٠ گونه گیاهی در منطقه حفاظت شده اشترانکوه شناسایی کردند. در حدود ٥٣ گونه درخت و درختچه نیز در این منطقه حفاظت شده شناسایی شده‌اند که برخی از آنها از خواص دارویی و طبی نیز برخوردارند. پوشش گیاهی آن بیشتر ازگونه های زرشک، شیرخشت، سیب وحشی، گردو، بید، دافته، شنگ، ارژن، انجیر، گون، گز، بادام وحشی و در قسمت بالا دست دریاچه بزرگ و دریاچه کوچک درختهای اورس، ارجن و بید پراکنده است.
جانوران منطقه :
حوضه استحفاظی و حفاظت شده شهرستان‌های دورود، ازنا و الیگودرز استان لرستان (اشترانکوه) شامل ٩٨ هزار و ٢٥٠ هکتار وسعت می باشد. اشترانکوه یکی از مناطق منحصر به فرد استان لرستان است که به لحاظ برخورداری از شرایط ویژه اکولوژیکی و توپوگرافی زیستگاه مناسب و مستعدی برای رشد و تکثیر وحوش به‌ویژه پستانداران بزرگ است و به همین دلیل از دیرباز به عنوان یک شکارگاه ممتاز، مورد توجه عشایر و اعیان و اشراف بوده است.
این امر موجب شد تا رشته کوه اشترانکوه و دره نی‌گاه با نام قرق اختصاصی تیان (تیون) در سال ١٣٤٠ به عنوان منطقه شکار ممنوع و در سال ١٣٤٩ با افزودن ارتفاعات متعدد دیگر، (از جمله سفیدکوه بزرگ و کوچک) به محدوده آن، منطقه قرق تیان با عنوان منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه شناخته شود. وجه تسمیه این نام وجود نیم دایره چال‌ها و معابر خط‌الراءس بین ٤ قلل منطقه است که افراد محلی آن را به کوهان و گردن شتر شباهت داده‌اند.
در سال ١٣٥٧ با ایجاد تغییراتی در حد و حدود منطقه، کوههای سفید کوه بزرگ و کوچک با مساحت ٢٤ هزار هکتار از منطقه اشترانکوه منفک و به صورت مجزا به نام پناهگاه حیات وحش سفیدکوه ازنا قرق و شناخته شد و مابقی امروزه از ارزشمندترین مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست کشور محسوب میشود.
پستاندارانی چون کل و بز، آهو، قوچ، خرگوش، شغال، روباه، گراز، گرگ، پلنگ، خرس قهوه‌ای و گربه وحشی را می توان از مهمترین گونه‌های شناسایی شده اشترانکوه به حساب آورد. گونه‌های پرندگان این منطقه حفاظت شده ١٩٥ مورد است که مهمترین آنها می توان به کبک دری، تیهو، شاهین اشاره کرد. همچنین ٣٠ گونه از خزندگان و پنج گونه دوزیست نیز در این منطقه شناسایی شدند. انوع مارها چون افعی یا گرزه مار نیز در این منطقه زندگی میکنند.
ماهی ها :
از مهمترین ماهیهای این دریاچه میتوان به قزآلای رنگین کمان و قزل آلای خال قرمز اشاره کرد.
١- قزل آلای خال قرمز (Brown Trout)
٢- قزل آلای رنگین کمان (Rainbow Trout)
٣- زردپر (Barbe Fish)
دریاچه گهر ( نگین اشتر انکوه )
دریاچه گهر از زیباترین دریاچه های کوهستانی إیران است که در ١٢١ کیلو متری شرق استان لرستان به مرکزیت خرم آباد ودر ٣٥ کیلومتری جنوب شرقی شهر در ود واقع گردیده است این دریاچه همچون نگینی در مرکز منطقه حفاظت شده اشتر انکوه با مختصات جغرافیایی N٣٣,٣١٢٩٧ E٤٩.٢٧٦٣٣ : ٤٩ درجه و ١٦ دقیقه تا ٩ درجه و ١٧ دقیقه طول شرقی و تا ٣٣ درجه و ١٨ دقیقه عرض شمالی در ارنفاع ٢٣٥٠ متری از سطح در یای آزاد قرار گرفته است و شامل ٢ بخش بنام های گهر بزرگ ( کله گهر ) و گهر کوچک ( کره گهر ) میباشد . وسعت : دریاچه گهر بزرگ حدود ١٠٠ هکتار و عمق دریاچه بین ٤ تا ٢٨ متر و عرض آن بین ٤٠٠ تا ٨٠٠ متر و طول آن ١٥٠٠ متر میباشد میزان بارش سالانه در منطقه حدود ٩٣١ میلی متر است که بیشتر بصورت بارش برف میباشد در سالهای پر برف سطح دریاچه یخ بسته و مناظر زیبا و بدیعی را برای علاقه مندان به طبیعت و گردشگران بوجود می آورد موقعیت دریاچه گهر محصور شده در بین رشته کوههای اشترانکوه که از سمت شمال به قله ازنا در- کول شاکول-دره دایی – قله سن بران –از شمال غرب به کوه گزر سون و پریز کوه بزرگ از شمال شرق به پریز کوه کوچک – از جنوب شرق به کوه تخت کالا و در ارتفاعات دره دزد ون از جنوب به ارتفاعات اسینه ودر جنوب غربی به کوه گولک واز شرق به قله همایون و مالره محدود میشود . بسیاری از کوهنوردان در تمامی فصول سال به قلل مرتفع این کوهها : از جمله قله های متنوع اشترانکوه –کولورید- کوله لایو- گل گل –سن بران – پل پازن پیر – تخت شاه – فیال سون – میرزایی- کوله جنون – همایون - صعود میکنند. پوشش گیاهی : بلوط –بید- بادام -پسته وحشی -گلابی وحشی- چنار –نارون- بلوط مازو -و دار گردو- انجیر- زبان گنجشک- سیب- زالزالک- ارژن- کنار کهور- انار- گز- و مو ی وحشی میباشد مراتع مرغوب شامل خانواده غلات و بقولات و چتریان و لاله های واژگون- گل شقایق -زنبق - و لاله وحشی تاج خروسی و اختر میباشند ومحصولاتی که از این مراتع بدست میایند عبارتند از موسیر –گز انگبین- کتیرا - و نی جلبک -آویشن علف گاو زبان- حیات وحش : منطقه حفاظت شده اشترانکوه با حیات وحش متنوع شامل حیواناتی است از قبیل – بز قوچ - آهو – کل – پلنگ – گرگ – گراز – خرس قهوه ای – کفتار – روباه - شغال - خرگوش و انواع پرندگان مانند عقاب - کبک – شاهین- تیهو – ودیگر پرندگان بومی هستنند . مار ماهی- لاک پشت- قوربا غه – ماهی قزل الای رنگین کمان و ماهی خال قرمز- در این دریاچه زیست میکنند جاذبه های دریاچه : واقع شدن دریاچه در ارتفاع ٢٣٥٠ متری از سطح دریای آزاد محصور بودن آن در میان کوهساران اشترانکوه رویش متنوع گلها و گیاهان دارویی – کوهنوردی - ماهی گیری با قلاب- شنا - قایق رانی دیدن حیات وحشی - راه پیمایی در کنار دریاچه از جمله جذابیت هایی است و خاطرات خوشی را برای هر باز دید کننده ای بیا دگار خواهد گذاشت . بهترین زمان بازدید از دریاچه از اواخر بهار و اواسط تابستان است . در کنار دریاچه گهر امکاناتی چون سرویس بهداشتی و پاسگاه نیروی انتظامی و پاسگاه محیط زیست کمپ موقت تابستانی هلال احمر با ٣٠ چادر برفراخته و اجاره دادن چادر ها وپتو ها به گردشگران مستقر میباشند . قسمتی از حاشیه دریاچه دارای سیستم روشنایی از طریق باطری های خورشیدی بوده وآب شرب نیز توسط لوله از چشمه کشیده شده استراه های دسترسی به دریاچه : از مسیر درود بطرف روستای کوچک درب آ ستانه ( امامزاده پیر والی ) و سپس چشمه خیه ( خرم ) است . از شهر درود تا چشمه خیه حدود ١٧ کیلومتر جاده آسفالته است واز چشمه خیه تا دریاچه گهر ١٨ کیلو متر مسافت مالرو است کسانی هم که مایل باشند میتوانند باچهار پایانی مثل قاطر و الاغ نیز که توسط افراد بومی جهت حمل بار ویا سواری کرایه میدهند به دریاچه بروند. بیشترین جاذبه های دریاچه حضور گله های ٣٠ الی ٤٠ نفری گراز های وحشی در ساعات ١١ شب به بعد است که از کنار رودخانه به محدوده دریاچه می ایند و از کنار و لابلای چادر های برافراخته گردشگران جهت رفع گرسنگی و خوردن مواد غذایی بجا مانده تا صبح رفت و آمد میکنند و می توان از داخل چادر و یا بالا رفتن از درختان به تماشای این گرازها پرداخت و لذت برد و به جهت احتیاط و حمله ور شدن گراز ها زیاد نباید به انها نزدیک شد و اگر هم نان ا ضافی به همراه داشته باشی میتوانی برایشان بریزی تا بخورند . نقاط ضعف : ازمحل پارکینگ اتومبیل تا در یاچه حدود ١٨ کیلومتر و به فاصله ٤ الی ٤.٥ ساعت در میان کوه ها و دره ها باید پیاده روی نمود ودر این مدت هیچ گونه ارتباط تلفنی ویا دسترسی به امکاناتی مثل جانپناه وسیله نقلیه امکان پذیر نمیباشد در طول مسیر هیچگونه امکانات رفاهی بهداشتی و یا جان پناه جهت محفوظ ماندن از حوادث طبیعی ( سرما گرما و برف و باران ) ویا انسانی وجود ندارد همچنین خطرحمله مسلحانه افرادی که بصورت راهزن در بعضی گردنه های منطقه مثل گردنه خدا قوت وجود دارد که از نزدیک ما شاهد این قضیه بوده ایم که طلا جات و وسایلهایی مثل موبایل و دوربین فیلم برداری و عکاسی و پول های ٢ گروهی که بصورت خانوادگی راهی دریاچه بودند را گرفتند و برویشان اسلحه کشیدند و متاسفانه این عمل باعث میشود که ضربه بزرگی به صنعت گردشگری و توریسم وارد کند در صورتی که دریاچه گهردارای شهرتی نه تنها در ایران بلکه در سطح جهانگردی هم در حال مطرح شدن هست لازم به یاد آوری میباشد که مردم آن مناطق اکثریت دارای اسحله جنگی(کلاشینکف ) با مجوز و چه بدون مجوز هستند و مسولین باید امنیت منطقه را برای گردشگرا ن امن نمایند. - بعلت عدم پوشش حفاظتی پا سگاه نیروی انتظامی مستقر در کنار دریاچه و نبودن امکانات در نیروی انتظامی مثل وسیلیه نقلیه مناسب جهت تعقیب نمودن راهزنان در واقع نیروی انتظامی مستقر در آن بیشتر جنبه نمادی دارد ودر عمل هیچ گونه کار آیی ندارد و حضور آنان مثل بقیه گردشگرانی هست که در محوطه دریاچه بسر میبرند و از آب وهوای دریاچه لذت میبرند . حال برای کارآیی و بهینه سازی اینکار میتوان از این طرح پیشنهاد ی استفاده نمود . بعنوان مثال : از هر گردشگری عبوری ، از منطقه ، پاسگاه محیط بانی،که در مبدا وجود دارد میتواند ورودیه ای گرفت وجهت امنیت گردشگرا ن هزینه کرد موتوری خریداری و از آن جهت گشت نیروهای انتظامی و پوشش دادن مسیر طولاتی جاده استفاده نمایند - هیچگونه کار فرهنگی در طول مسیر ویا در کنار دریاچه انجام نشده است جادارد در طول مسیر تابلو هایی به این مظمون(از ریختن زباله در طوال مسیر خودداری نمایید و یا حداقل زباله های خود را در زیر خاک دفن نمایید ). ویا حدا قل در طول مسیرهر ١ کیلومتر یک زباله دان نصب نمایند تا رهگذران مجبور به ریختن زباله هاب خود در مسیر راه نباشند و محیط زیست را آلوده نکنند . ویا تابلو هایی به این مضمون میتوان در کنار دریاچه نصب نمود : (جهت آرامش خود ودیگر گردشگران و آرامش حیات وحش از إیجاد سر صدا جدا خود داری نمایید ) هیچگونه امکانات و کمکهای اولیه در محدوده دریاچه وجود ندا رد چنانچه کسی دچار آسیب یا بیماری گردد باید ساعت ها آنهم با پای پیاده این مسیر را بناچار طی کند . خصوصیات مردمان لرستان : مردمانی خونگرم زحمت کش و سخت کوش و غیور ی میباشند ولی متاسفانه در فقر فرهنگی و اقتصادی بسر میبرند در صورتی که بهترین جاذبه های طبیعی وگردشگری و مناطق باستانی در این منطقه قراردارد و میتوان از طریق گردشگران و ، جذب توریسم اقتصاد این منطقه را رونق بخشید