آقای صالحی چندی پیش گفتند که تفاهمات میان ایران و امریکا در خصوص فروش آب سنگین به این کشور تا چند هفته دیگر عملی خواهد شد. هم‌اینک این موضوع در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
مسیر مذاکرات برای فروش آب سنگین جمهوری اسلامی ایران به امریکا در همان مسیری است که آقای صالحی گفته‌اند. ما در این رابطه در حال مذاکره هستیم. در این مذاکرات موضوعاتی مطرح است که ابتدا باید روشن شوند. خوشبختانه آن مسائل در حال نهایی شدن هستند و من فکر می‌کنم پس از جمع‌بندی نهایی و رسیدن به توافق در خصوص آن مسائل بتوانیم به زودی نتایج را اعلام کنیم و این معامله صورت بگیرد.
موضوعاتی که هم‌اکنون در خصوص آنها در رایزنی با امریکایی‌ها هستید، چه مسائلی هستند؟
با وجود اینکه تضمین‌هایی را از دولت امریکا برای فروش آب سنگین و دریافت پول آن از طرق مختلف دریافت کرده بودیم اما پس از دستبرد به اموال ایران و حکم دیوان عالی امریکا مبنی بر مصادره حدود دو میلیارد دلار از اموال ایران، متوجه شدیم که می‌تواند اقداماتی علیه ایران یعنی مصادره محموله آب سنگین و عدم دریافت پول آن از سوی برخی نهادهای امریکایی و به ویژه قوه قضاییه این کشور صورت بگیرد که طبعا این مسائل در اختیار و کنترل دولت امریکا نیست. به همین خاطر ما در مذاکرات با طرف امریکایی گفته‌ایم با وجود آنکه شما تضمین‌هایی به ما داده‌اید و این تضمین‌ها هم قوی هستند اما آنها برای ما کافی نیست و چه بسا دستگاه قضایی‌تان تصمیمی بگیرد که از اختیار دولت شما خارج باشد. بر این اساس، به آنها گفته‌ایم که ما یکسری تضمین‌های عینی، شفاف و مشخص می‌خواهیم و تضمین‌ها نباید در قالب ضمانت‌های قراردادی باشد. ما گفته‌ایم که ابتدا بهای کالای‌مان را دریافت می‌کنیم و سپس آن را در اختیارتان قرار می‌دهیم. این موضوع اصلی‌ترین مساله در رایزنی‌ها با دولت امریکا بوده است. البته دو موضوع دیگری هم هستند که موضوعاتی جزیی‌تر و کم‌اهمیت‌تر هستند و به این اعتبار می‌توانم بگویم که مهم‌ترین موضوع دریافت وجوه محموله قبل از دریافت آن است.
برای دریافت وجه محموله آب سنگین، آیا در خصوص نوع ارز آن توافقی قرار گرفته است؟
همه اشکال ممکن مورد بررسی قرار گرفته است. ما می‌خواهیم این معامله به مطمئن‌ترین شکل ممکن صورت بگیرد. با این حال، اینکه این معامله با چه ارزی و با چه جزییاتی مبادله شوند، مسائلی هستند که هم‌اکنون ما در حال رایزنی درباره آنها هستیم و هنوز نهایی نشده است.
پیش‌تر گفته بودید که تعهداتی را از طرف مقابل درخواست کرده‌اید که آنها محقق شده‌اند. آن درخواست‌ها چه بوده‌اند؟
در آن زمان هم مهم‌ترین مساله درخواست ما برای دریافت تعهد و ضمانت‌هایی جهت دریافت وجوه این معامله بود. اصل موضوع در این رابطه پذیرفته شده اما هنوز در خصوص جزییات نتوانسته‌ایم به توافق نهایی برسیم.
مبلغ این معامله همان رقمی است که وال‌استریت ژورنال بیان کرد؟
مبلغ در همان حدود است و البته آن مبلغ دقیق نیست.
می‌توانید آن را بیان کنید؟
بیان آن هنوز ممکن نیست و از طرفی هنوز در این خصوص در حال رایزنی هستیم.
با توجه به وضعیت پیش آمده در هفته‌های گذشته، آیا امکان لغو این معامله وجود دارد؟
بنای ما بر این نیست که در خصوص مسائلی که مذاکره می‌کنیم، آن را لغو نکنیم مگر آنکه طرف مقابل کاری را بکند یا اتفاقی بیفتد که خارج از عهده ما باشد.
پس از مساله فروش آب سنگین به امریکا خبرهایی از درخواست روس‌ها برای خرید آب سنگین منتشر شد. آخرین رایزنی‌ها با روس‌ها در این رابطه به کجا رسیده است؟
آنچه در این رابطه مهم است، درخواست رسمی روس‌ها برای خرید آب سنگین از ایران است. در این رابطه در سفری که چندی پیش من به روسیه داشتم، در دیدارهایی که با آقایان سرگئی کرینکو، رییس شرکت روس اتم و نیکلاس اسپاسکی همتای خود داشتم، هر دو مقام نسبت به خرید آب سنگین ایران ابراز علاقه‌مندی کردند. ما هم برای فروش آب سنگین به روسیه و انجام این معامله اعلام آمادگی کردیم و به همین منظور هیات‌هایی برای انجام مذاکره از سوی هر دو طرف مشخص شده‌اند تا براساس رایزنی‌های آنها با یکدیگر پیش‌نویس قرارداد تهیه شود.
آیا تاکنون در خصوص جزییات این معامله احتمالی و مبلغ مدنظر ایران و روسیه صحبتی شده است؟
مذکرات ابتدایی برای انجام این معامله و جزییات تازه شروع شده است. وضعیت‌های مختلف و بسته‌های گوناگون در شرایط کنونی در حال بررسی هستند. میزان و مبلغ این معامله بستگی به شرایط مختلفی از جمله میزان درخواستی آنها، نحوه بسته‌بندی، کیفیت آب سنگین و زمان تحویل این محموله دارد. این مسائل از موضوعات مذاکراتی هستند.
چندی پیش مطرح شد که اروپا برای خرید ٢٠ تن آب سنگین ایران ابراز علاقه‌مندی کرده است. آیا رایزنی برای فروش به آنها آغاز شده است؟
ما با چند کشور و شرکت اروپایی در این خصوص در ارتباط هستیم و رایزنی در حال انجام است. در این راستا، آنها مقادیر مختلفی را از ما درخواست کرده‌اند، هم مقادیر زیاد و هم مقادیر کمتر. نوع و کیفیت درخواستی آنها نیز متفاوت هستند. با این حال، آن مسائل از جمله دستورالعمل‌های مذاکراتی هستند و هنوز ما در حال رایزنی با آنها هستیم. این نوع معاملات نیز زمانبر و دشوار هستند و از جنبه‌های مختلف تجاری، حقوقی، فنی و... برخوردار هستند. یک مساله هم می‌تواند بر مسائل دیگر تاثیر بگذارد. به طور مثال، مساله نحوه بسته‌بندی بر نوع قیمت هم تاثیر می‌گذارد. مثلا اگر آنها درخواست کنند که آب سنگین در بسته‌های ١٠ گرمی بسته‌بندی شوند، بهای این بسته‌بندی از میزان آب سنگین هم گران‌تر خواهد بود.
در سفر فدریکا موگرینی در اوایل امسال به تهران، صحبت‌هایی درخصوص تدوین سند همکاری‌های جامع هسته‌ای با اتحادیه اروپا منتشر شد و در این راستا، رایزنی‌هایی هم صورت گرفت. هم‌اکنون آن مساله در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
از جمله افرادی که خانم موگرینی را در سفر به تهران همراهی می‌کردند، کمیسیونر اتحادیه اروپایی در امور انرژی بود. در این راستا، در مذاکرات با خانم موگرینی و نیز دیدار کمیسیونر انرژی اتحادیه اروپایی که بنده هم حضور داشتم و رایزنی‌هایی موثری در تهران در آن مقطع انجام شد. در نهایت نیز بیانیه‌ای در خصوص همکاری‌های ایران و اتحادیه اروپایی در رابطه با همکاری در زمینه‌های هسته‌ای منتشر شد. در این مدت نیز هیات‌هایی از جمهوری اسلامی ایران به اروپا رفته‌اند و هیات‌هایی از آنها به تهران آمده‌اند. همکاری‌های خوبی در خصوص ایمنی هسته‌ای و گداخت مطرح شده و قرار است ایران و اروپا در این رابطه با یکدیگر همکاری‌هایی را آغاز کنند. همچنین در این خصوص پیش‌نویس‌هایی در حال تهیه شدن هستند تا پس از توافق نهایی، آن اسناد مورد امضا قرار گیرند. من فکر می‌کنم روند تحولات خوب است و با در نظر گرفتن فاصله زمانی حضور خانم موگرینی در تهران تا امروز، شتاب همکاری را می‌توان خوب و مثبت ارزیابی کرد. در مجموع می‌توانم بگویم که همکاری‌های طرفین در مسیر خواست مدنظر مقامات ایران و اتحادیه اروپایی در جریان است.
در پی سفر شما به مسکو، شرکت روس اتم در خصوص همکاری‌های طرفین در خصوص فردو اعلام کرد قرار است تغییراتی انجام شود. این تغییرات شامل چه موضوعاتی است؟
یکی از موضوعاتی که قرار است در فردو مورد پیگیری قرار گیرد، پروژه تولید ایزوتوپ‌های پایدار است که این کار از طریق همکاری با روسیه صورت می‌گیرد. این پروژه قرار است از طریق تغییراتی که در سانتریفیوژهای نسل اول (IR١) صورت می‌گیرد، انجام شود. در این راستا، مذاکرات زیادی برای انجام این کار صورت گرفته و چندین دور، رفت و آمد میان مسوولان و کارشناسان سازمان انرژی اتمی با همتایان آنها در شرکت روس اتم انجام شده است. اینک مذاکرات در مرحله نهایی شدن است و ما در آستانه تدوین پیش نویس برای امضای اسناد هستیم تا پروژه تولید ایزوتوپ‌های پایدار عملیاتی شود. با این حال، باید دانست که این مساله، پروسه زمانبری دارد ولی از هم‌اکنون کارهای پیشتیباتی هم در حال انجام شدن است. همانطور که مطلع هستید آقای صالحی چند روز پیش به فردو رفتند و در مراسمی کلنگ آغاز عملیات اجرایی ساختمان پشتیبانی پروژه ایزوتوپ‌های پایدار به زمین زده شد. کار در زمینه‌های مختلفی در حال انجام شدن است و از ابعاد مختلف پیش می‌رود. در عین حال تکمیل این مسیر و رسیدن به مرحله بهره‌برداری مدت زیادی طول می‌کشد. باید تاکید کنم که این کار، کار بزرگ و جدید و البته مهمی است. ایزوتوپ‌های پایداری که قرار است در فردو تولید شوند، کاربردهای مختلفی در زمینه‌های گوناگون دارند و مورد نیاز کشور هستند. این ایزوتوپ‌ها در چند کشور محدود در سطح جهان تولید می‌شوند.
ساختمان‌های پشتیبانی پروژه ایزوتوپ‌های پایدار همانند سایت فردو در زیر زمین هستند یا روی آن؟
این مسائل جزییاتی دارد که باید توسط مهندسین مورد بررسی قرار گیرد و براساس ارزیابی‌ها، بهترین حالت ممکن بررسی و تصمیم‌گیری خواهد شد.
کار بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک اکنون در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ آیا همکاری با چین و امریکا در حال انجام شدن است؟
عمده کار در این رابطه با چینی‌هاست. در این رابطه نیز مذاکرات متعدد و رفت و آمدهای مختلف و سنگینی صورت گرفته است. در این رایزنی‌ها مسائل مختلفی از جمله بحث‌های حقوقی، فنی، تجاری و... مطرح شده است. هیاتی در آینده‌ای نزدیک از ایران در این رابطه به چین خواهد رفت و هیاتی هم از چین به ایران می‌آید. جلسات سه‌جانبه‌ای هم به زودی میان ایران، چین و امریکا در این خصوص خواهیم داشت تا سه کشور در رابطه با مساله بازطراحی اراک به شکل هماهنگ با یکدیگر جلو بروند.
نشست سه‌جانبه ایران و امریکا و چین چه زمانی برگزار می‌شود؟
تاریخ این نشست ظرف هفته‌های آینده خواهد بود.
در کجا برگزار می‌شود؟
احتمالا نخستین جلسه از این نشست در وین باشد.
آخرین رایزنی‌های صورت گرفته برای کلنگ‌زنی فاز دوم و سوم نیروگاه بوشهر به کجا رسیده است؟
در خصوص فاز دوم و سوم نیروگاه بوشهر مذاکرات مثبتی داشته‌ایم که حول محور دو، سه موضوع بوده است و عمدتا آن مسائل هم حل شده‌اند ولی تا نهایی شدن موضوع و زمان، نمی‌توان تاریخ مشخصی را بیان کرد. من امیدوار هستم این موضوع هرچه زودتر نهایی شود. پیگیری‌های بسیاری در این باره صورت گرفته و از جمله موضوعات رایزنی بنده در سفر به مسکو هم بود. به هر حال ساخت دو نیروگاه اتمی بزرگ، کار کوچکی نیست و نهایی شدن توافق برای ساخت دو نیروگاه هزار مگاواتی به طور طبیعی در دو، سه جلسه نهایی نمی‌شوند. با این وجود، تا چند هفته دیگر این مساله روشن خواهد شد و اخبار خوش به اطلاع مردم ایران خواهد رسید.
در نشست اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آقای نجفی نسبت به درز اطلاعات ایران به کشورهای خارجی هشدار دادند. شما نیز چندین‌بار در این رابطه سخن گفته بودید. آیا اتفاق جدیدی رخ داده است که مسوولان ایرانی نسبت به این مساله هشدار می‌دهند؟
ما همیشه نسبت به آژانس و اینکه بخواهد اطلاعاتی جزیی از فعالیت‌های هسته‌ای ما منتشر کند، حساس بوده‌ایم. براساس برجام وظیفه آژانس راستی‌آزمایی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران است یعنی ببیند اطلاعاتی که ایران به آژانس می‌دهد، درست است یا خیر. اینکه ببیند و تشخیص دهد اطلاعات ایران درست است، کافی است. برای مشخص کردن درستی اطلاعات از سوی ایران هم نیازی به ورود به جزییات نیست. به طور مثال اگر در فرآیند غنی‌سازی دو ماشین کرش داشته است نیاز نیست تا در خصوص کرش دو ماشین ورود کرده یا آن را در گزارش خود درج کند. اینکه آنها بخواهند کار معمول ما را گزارش کنند، درست نیست. ما گفته‌ایم که لزومی برای ورود به این‌گونه جزییات نیست. همانطور که گفتم وظیفه آژانس راستی‌آزمایی است یعنی آنکه مطمئن شود ایران کاری خلاف پروتکل الحاقی، پادمان‌های هسته‌ای و برجام انجام نمی‌دهد. براساس برجام، آژانس وظیفه دارد تنها در خصوص اطلاعات کلی فعالیت‌ها و اینکه از حدود تعیین شده عبور نکرده اظهارنظر کند مثلا بگوید غنی‌سازی ایران از سطح سه ممیز شصت و هفت درصد فراتر نرفته است و ضرورتی ندارد جزییات غنی‌سازی کمتر از سطح مورد اشاره در آبشارهای مختلف را بگوید یا مثلا ضرورتی ندارد که بگوید میزان موجودی آب سنگین ایران در فرآیند تولید در هر مرحله چقدر بوده است و با چه سطحی از غنا بوده یا مثلا در کجا نگهداری می‌شود. با این حال، هشدارهای ایران تاکنون تاثیراتی مثبت داشته است و گزارش‌های آژانس نیز خلاصه‌تر شده و دیگر آن جزییات غیرضروری کمتر دیده می‌شوند. البته ما فکر می‌کنیم که هنوز جا دارد تا این اطلاعات غیرلازم کمتر از این میزان هم بشود.
با توجه به روند اجرای شدن پروتکل الحاقی، روند بازرسی‌ها از فعالیت‌های هسته‌ای ایران چگونه بوده است؟ آیا موردی از سوی آژانس مطرح شده است که با جواب منفی ایران روبه‌رو شود؟
پس از اجرایی شدن برجام، سازمان انرژی اتمی در نامه‌ای به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه و البته موقت و تا نهایی شدن آن در مجلس اجرا می‌کند. تا به حال هم دسترسی‌های آژانس و بازرسان این سازمان بین‌المللی براساس پادمان و پروتکل الحاقی بوده است. بازرسی‌های مورد نیاز صورت گرفته و مورد و مشکل خاصی هم وجود نداشته است. آژانس نیز در گزارش اخیر خود گفته است که دسترسی‌های مورد نیاز به آنها داده شده و مورد خلافی را مشاهده نکرده است.