به گزارش خبرگزاری برنا از بیرجند، فعالان این عرصه در خراسان جنوبی هم در گذشته با تولید پارچه های مختلفی مانند کرباس، ابریشم، مله و کرک، پوشاک مورد نیاز را تهیه می کردند. که البته این روزها جز بافت کرباس و بیشتر هم به شکل حوله اثری از آن دست بافته ها وجود ندارد و موید آن هم اطلاعات کم و آشنا نبودن جوانان با فرهنگ تهیه پارچه و پوشاک خراسان جنوبی است.
در یک کلام گنجینه پوشاک استان رفو می خواهد و بر همین اساس «جواد سیروسی» دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه بیرجند از حدود 3 سال پیش تحقیق و پژوهش میدانی در این زمینه را با سفر به نقاط مختلف خراسان جنوبی با هزینه شخصی شروع کرد که دستاورد آن امروز در نمایشگاه لباس و منسوجات در مجموعه جهانی باغ موزه اکبریه بیرجند، در معرض دید علاقه مندان است.
وی از حدود 8 سال قبل به عنوان راهنما وکارشناس موزه در مجموعه جهانی باغ اکبریه بیرجند مشغول به کار شده و مشاهده پارچه مله انگیزه لازم برای تحقیق و پژوهش در این زمینه را در او ایجاد کرده است.
جواد سیروسی تصریح کرد: با مشاهده پارچه مله در یکی از موزه های بیرجند سوال های زیادی درباره وجه تسمیه، چگونگی تولید و رنگ خاکی آن در ذهنم به وجود آمد و پس از تحقیق و جستجو متوجه شدم این پارچه در خوسف تولید می شده و به دلیل اینکه در گذشته برای خواندن نماز از آن استفاده می شد، بین مردم پارچه ای مقدس بود و معتقد بودند نمازخواندن روی آن ثواب زیادی دارد.
پژوهشگر و کارشناس موزه باغ اکبریه بیرجند با بیان اینکه این پارچه پس از کار سخت و دشوار فرآوری پنبه تهیه می شد، افزود: وقتی با رموز ناشناخته این پارچه آشنا شدم با توجه به علاقه ای که به پوشیدن لباس های سنتی داشتم، درصدد برآمدم به شیوه قدیم لباسی برای خودم تهیه کنم اما این کار هم قانعم نکرد و دنبال خرید لباس های سنتی دیگر رفتم.
سیروسی ادامه داد: با شناخت وسعت و گستردگی تولیدات پارچه های سنتی منطقه متوجه شدم، خراسان جنوبی درگذشته مرکز بزرگ تولید منسوجات بوده و پارچه های منحصر به فرد و خاصی در آن تولید می شده ک پارچه مله تنها یکی از آن ها بوده است.
وی در زمینه احیای پارچه مله تصریح کرد: طول الیاف پنبه مربوط به این پارچه کوتاه بوده و فرآوری خاصی دارد و در محیط جغرافیایی خاص رشد می کند و به دلیل به صرفه نبودن کاشت این نوع پنبه در منطقه خوسف انجام نمی شود.
پژوهشگر و کارشناس موزه باغ اکبریه بیرجند ادامه داد: با این وجود میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای کاشت این پنبه اقدام کرد، اما به دلیل مناسب نبودن پنبه دانه نتیجه مثبتی در برنداشت.
سیروسی افزود: برای کاشت این پنبه دانه به حمایت جهاد کشاورزی و دیگر بخش های مربوط نیاز است تا اعتبار اولیه برای کاشت این نوع پنبه تامین و این محصول منحصر به فرد خراسان جنوبی بار دیگر تولید شود.
وی برک را یکی دیگر از دست بافته های منطقه معرفی کرد و گفت: این که در متون قدیم به برک بشرویه و شهر مود اشاره شده است و برک از پشم بز و شتر تهیه می شود و با وجود اینکه پارچه ای گرم است فرآوری آن خیلی دشوار و محصولات تولید شده از آن بسیار مقاوم و با دوام است.
پژوهشگر و کارشناس موزه باغ اکبریه بیرجند تصریح کرد: به دلیل اینکه از اواخر دوره قاجار بافت برک در بشرویه منسوخ شد، تاکنون نتوانسته ام نمونه ای از آن را پیدا کنم، اما برک بافی مود تا 30 سال قبل رواج داشته و با مشارکت میراث فرهنگی و سرمایه گذاری شرکت تعاونی الزهرا (س) مود اقداماتی برای احیای آن انجام شد اما برای احیای کامل این پارچه باید تولید انبوه برک با کاربری های روز شروع شود.
سیروسی ادامه داد: تمام مراحل کار برک بافی از صفر تا 100 انجام شده و با خرید برک (پشم بز و شتر) ، پارچه مورد نظر در سه مرحله جداسازی مو از کرک، حلاجی و ریسندگی و بافندگی تولید شده و بعد از آن با بهره گیری از این پارچه، کت سنتی مود با طرح و مد جدید تهیه شد.
وی به تولید پارچه های ابریشمی اشاره کرد و گفت: اینکه درگذشته خراسان جنوبی یکی از مراکز بزرگ بافت این نوع پارچه بود، شهرستان درمیان و روستاهای اطراف آن مانند فورگ، روستاهای خراشاد و نوفرست و سرایان از مراکز پرورش پیله ابریشم بوده است.
پژوهشگر و کارشناس موزه باغ اکبریه بیرجند تصریح کرد: نمونه هایی از پارچه ابریشمی بیرجند و سرایان را هم به دست آورده است.
سیروسی با اشاره به اینکه ابریشم این منطقه از لطافت و ظرافت خاصی برخوردار بوده است، افزود: به شکل ابریشم درجه یک و ابریشم گچی با استفاده از پیله های ناخالص ابریشم و دوک تولید می شده است و فرآوری آن نیاز به هزینه زیادی داشت و درگذشته لباس های اشرافی با این پارچه تهیه می شده است.
وی کرباس را به عنوان یکی دیگر از پارچه های قدیمی ایران و جهان نام برد و گفت: با استفاده از پنبه وکتان بافته می شده است و در بیرجند و دیگر شهرهای خراسان جنوبی این پارچه با طرح های متنوع، متفاوت و با کاربردهای لباس، کیسه و چادرشب تولید می شده است.
پژوهشگر و کارشناس موزه باغ اکبریه بیرجند لباس بیشتر مردم در گذشته از کرباس بود که در اصطلاح محلی آن را پوشاک دوچهو می نامیدند.
سیروسی با بیان اینکه پژوهش در این موارد در 9 شهرستان خراسان جنوبی به طور کامل انجام شده است، گفت: تاکنون حدود 10 میلیون تومان برای این کار هزینه کرده، اما در مجموع 70 درصد از پارچه های تولید خراسان جنوبی، طرح ها و لباس های منطقه را در اختیار دارم.
وی ادامه داد: جمع آوری این مجموعه لباس هزینه زیادی می خواهد برای مثال تهیه لباس ابریشمی اشرافی یک میلیون تومان هزینه دارد و درمجموع به حدود 20میلیون تومان دیگر برای تکمیل مجموعه پوشاک منطقه نیاز است.
سیروسی در پایان با بیان اینکه درحال حاضر این گنجینه با ارزش در دو اتاق مجموعه جهانی باغ و عمارت اکبریه بیرجند به نمایش گذاشته شده است، گفت: با ایجاد موزه لباس امکان بازدید علاقه مندان فراهم می شود که این کار به همکاری بخش های دیگر مانند فنی و حرفه ای و دانشکده هنر بسیار نیاز است.
گزارش از حسین قربانی
انتهای پیام/