علی نجفی‌توانا کارشناس مسائل حقوقی در گفت و گو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا درباره تحلیل نامه عذرخواهی سعید مرتضوی، دادستان اسبق تهران گفت: اثرات اقدام سعید مرتضوی، قطع نظر از انگیزه و اهداف می‌تواند از چند جهت مورد تحلیل، بررسی و نتیجه گیری قرار گیرد. از یک طرف می‌توان این اظهارات را اقرار به وقوع حادثه و نقش مرتضوی چه به شکل عمد و چه به شکل غیر عمد دید. در واقع وقتی ایشان از برآیند حادثه اظهار تاسف و از خانواده مقتولین طلب پوزش می‌کند، به این معنی است که اگر نه در کل جریان، اما در نتیجه حادثه به نوعی خودر ا مسئول می‌داند.
وی ادامه داد: به هرحال این شهامت و شجاعت در اقرار به عذرخواهی جدا از اینکه برای تعدیل اوضاع و یا برای تلطیف شرایط و یا تخفیف آلام خانواده‌های آن مرحومان اقدام درستی بوده که امید است در فرهنگ مدیران ما نهادینه شود و بعد از انتصاب اتهام، در صورت قصور قبول کرده و اقدام به عذرخواهی عمومی کنند. کاری که امروز در سراسر دنیا توسط سران حکومتی امری جاافتاده است. این اقدام قطعا چیزی از شخصیت و حیثیت آنها کم نمی‌کند بلکه نشانه شجاعت در قبول اشتباهات است. بنابراین آقای مرتضوی با این اظهارت خواه بخواهد واکنش اجتماعی و سرزنش های عموم مردم را کم کند، از باب سیاست و مصلحت و یا حتی از باب ندامت و پشیمانی عمل قابل تحسینی انجام داده است.
نجفی توانا با بیان اینکه "این عذرخواهی دیرهنگام بود" افزود: ما در کشور بین دو دهه اخیر اختیاراتی به افرادی دادیم که خودمان نیز نتوانسته ایم در جایی که نیاز بوده آنها را کنترل کنیم. این نظارت باید سال‌ها قبل، در زمان اختیارات آقای مرتضوی اعمال می‌شد. به هر کیفیت ایشان نیز مانند هر انسان دیگری وقتی قدرتی بیش از جایگاه قانونی به وی داده شود، دست به کارهایی می‌زند که گاهی به جای اینکه او بر حوادث مدیریت کند، حوادث بر او مدیریت می‌کند. بنابراین چون در آن زمان نظارت کافی بر آقای مرتضوی اعمال نشد، سرانجام شاهد حوادث تلخ کهریزک بودیم. تصور این بود که شاید بتوان با توصل به معازیر قانونی از بار مسئولیت شانه خالی کند و به نوعی با ارائه مستندات از این موضوع برائت حاصل کند اما زمانی که دید اراده ای بسیار از سوی مقام معظم رهبری، مقامات قضایی و مردم پیگیر شفاف سازی حوادث هستند، با توجه به هوش قضایی خود در نهایت به طور غیر مستقیم و تلویحی قبول مسئولیت و سعی به عذرخواهی می‌کند.
این کارشناس حقوقی ادامه داد: از دیگر برایند این اظهارات اثری است که می‌تواند در مسئولیت کیفری مرتضوی باشد.این اظهار ندامت، در صورتی که دادستان اسبق تهران نتواند دلیلی بر برائت خود ارائه دهد، چون دیرهنگام بوده و پس از انعقاد جلسات متعدد قضایی انجام شده ممکن است اقرار برای ارتکاب جرم تلقی شود و موجب احراز مجرمیت وی را تقویت و در نهایت موجب مجازات شود.
این کارشناس حقوقی با اشاره بر این که نامه مرتضوی یک نتیجه مثبت در سطح اجتماع داشت، گفت: نتیجه آخری که از نامه آقای مرتضوی می‌توان گرفت به مسئولینی باز می‌گردد که در جایگاه قدرت و اختیار دارند ولی آینده نگر نیستند. در واقع این پیام در اصل به مسئولینی بازمی‌گردد که بدون لحاظ مسئولیت اقدامات خود، با قدرت نمایی دست به هر تصمیمی اعم از مالی فرهنگی، قضایی و...می‌زنند و این یک نتیجه مثبت کلی برای جامعه است.
نجفی توانا با اشاره به شهید خواندن سه متوفای این حادثه از سوی مرتضوی گفت: این شهادت چه عمد و چه غیر عمد تلقی شود، در میزان مجازات تفاوتی ندارد و بر طبق قوانین حدی مجازات اعمال می‌شود. اما مطلبی در خصوص مجازات آقای مرتضوی جالب توجه است، اینکه آقای مرتضوی تحصیلات حقوقی دارد و به قانون مجازات اسلامی به طور کامل مشرف است. بنابراین به طور کامل نسبت به مسئولیت ناشی از اظهارات خود آگاه است. واقعیت این است که وقتی بحث شهادت مطرح می‌شود اگر مرتضوی خود را مسئول بداند، پس مسئول شهادت است و افرادی که فرزندان این ملت را شهید کرده اند، دوست کشور نیستند. ولی اگر مرتضوی خود را از این اقدامات مبری کند، باید روشن شود که چه کسانی دست به این اقدامات زده اند، زیرا بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری دادستان نظارت عالی بر نیروی انتظامی و بر ضابطین عام و خاص دارد، لذا مسئولیت ایشان روشن است.
نجفی توانا در خاتمه در خصوص تلقی غیر عمد بودن حادثه، گفت : حادثه کهریزک از نوع تسبیب و غیرعمد بودن توسط فاعلین، ما را متوجه مسئولیت مقام والا مرتبه آن دوره یعنی دادستان، می‌کند! باید توجه شود که مرتضوی خود به عنوان مباشر قتل نبوده است ولی در نوع مجرمیت به عنوان سبب اقوی از مباشر تلقی می‌شود. البته نقش افراد باید در آمریت و ماموریت مشخص شود. اگر آقای مرتضوی دستور مستقیم داشته باشد آمر قانونی و به عنوان سبب قتل اقوی از مباشر تلقی می‌شود و اگر با بی دقتی باعث رخ دادن این فجایع بوده باشد، مسئولیت ایشان در قانون تعزیرات قابل توجه است. آنچه مسلم است افرادی در پس این اقدامات کشته شده اند و خون آنها نباید پایمال شود.