به گزارش برنا از اصفهان، مردم اغلب به "علائم اعتیاد" می گویند "اعتیاد". در صورتی که اعتیاد یک بیماری پنهان است .
در بخشی از تعریف علمی اعتیاد آمده است که اعتیاد یک بیماری مزمن مغزی است که خصوصیت پیشروندگی و عود کنندگی دارد.
این بدان معناست که علائم بیماری اعتیاد به صورت مزمن،یعنی تدریجی،ذره ذره ودر بستر زمان بروز می کند ومسلما" علائم جدی وظاهری وقابل روئیت، بلافاصله پس از آغاز مصرف مواد بروز نمی نمایند.
بلکه علائم وعوارض با توجه به گذشت مراحل مختلف بیماری اعتیاد به اشکال مختلف خود را بروز می دهند. مسئله بسیار مهم وخطای اجتماعی که امروز در جامعه با آن مواجهیم این است که به دلیل عدم شناخت کافی وعلمی از بیماری اعتیاد وفرایند شکل گیری آن، مردم اغلب به "علائم اعتیاد" می گویند "اعتیاد".
منظور این که واژه "معتاد" به اشتباه فقط به کسی اطلاق می گردد که دارای علائمی چون تیرگی رنگ،خمیدگی،چرت زدن،دندان های خراب وزردشده،بداخلاقی وبی ادبی،ظاهر ژولیده وکثیف و به طور کل علائم سنتی معتادان موادمخدر را اگر مشاهده کنند به آن شخص معتاد می گویندواین در حالی است که این علائم پس از ماه ها ویاسال ها مصرف مواد مخدر توسط فرد، امروز بروز نموده اند .
طبق یافته های علمی، بیماری اعتیاد از بدو اولین بار مصرف یک ماده اعتیاد آور در مغز فردشکل می گیرد وبا گذشت زمان وادامه مصرف وافزایش دز مصرفی مواد وپیشروندگی تخریب ها وصدمات مصرف، علائم وعوارض مرحله به مرحله قابل مشاهده می شوند.
شاید بخاطر همین اشتباه است که واژه جهل آمیزی به عنوان"مصرف تفننی"یا "مصرف تفریحی مواد" امروز باعث نابودی وکشیده شدن جوانان جامعه به ورطه اعتیاد شده است.
زیرا این افراد این تصور را دارند که می توانند مواد اعتیاد آور(شامل دخانیات،مواد مخدر،مواد روانگردان ومواد محرک و..) را به صورت تفریحی وتفننی مصرف نمایند،ولی دچار اعتیاد نشوند به این دلیل که پس از یک مدت کوتاه مصرف چون علائم ظاهری وشدیدی را نمی بینند به این تفکر غلط می رسند که آنها هیچ وقت معتاد نمی شوند.
به همین منظور در مطلب زیر سعی شده ضمن تعریف مراحل مختلف شکل گیری بیماری اعتیاد، برخی ازعلائم ونشانه های هر مرحله رانیز اشاره نماییم.
البته باید توجه داشت که مشاهده یک یا چند مورد از علائم زیر به تنهایی نمی تواند دلیل قطعی برمعتاد بودن یک فرد باشد.
به خصوص که برخی از علائم در مراحل ابتدایی شبیه به علائم بیماری های دیگری مانند بیماری های روانی وعصبی است.
ولی به خانواده ها کمک می نماید که بروز هر گونه تغییر در مسائل جسمی،روانی وسبک زندگی اعضاء را مشاهده وجدی بگیرند زیرا بیماری اعتیاد بسیار نرم وآهسته وبدون هیچ علائم خاص قابل مشاهده ای خزنده ومخفی افراد را در کام خود می بلعد به نحوی که به گفته اکثر معتادان حتی خود آنها نیز متوجه نشده اند که چگونه وچطور معتاد شده اند.
روشهای شناسایی معتادان به مواد مخدر( علائم ومشخصات)
1) شناسایی به وسیله آزمایش مایعات بدن(ویا گاهی ناخن ومو)که در آزمایشگاه هاانجام می شود.
2) شناسایی با استفاده از تغییرات به وجود آمده در فرد. آنچه مسلم است تغییرات به وجود آمده در فرد به میزان پیشرفت اعتیاد وی بستگی دارد وشناسایی فرد از روی تغییرات در مراحل مختلف اعتیاد متفاوت است.
این مراحل را می توان به صورت زیر دسته بندی کنیم:
الف) مراحل ابتدایی اعتیاد
ب)مراحل نسبتاپیشرفته اعتیاد
ج)مراحل پیشرفته اعتیاد
الف) مشخصات معتاد در مراحل ابتدایی
به طور معمول تغییرات به وجود آمده در فرد معتاد در مراحل ابتدایی از دید خانواده هاپنهان می ماند(تحقیقات نشان داده که امکان دارد خانواده ها 3تا5 سال متوجه اعتیاد یکی از اعضاء خود نشوند،اما مصرف مواد مخدر حتی در مراحل اولیه نیز علایمی دارد:
1) خودداری از برخورد مستقیم با اعضاء خانواده.
2) مشغول کردن خود به اموری که قبلا به آن اهمیت نمی داده: مانند خواندن کتاب یاروزنامه.
3) ظاهر شدن پیاپی جلوی آینه برای اطمینان از مرتب بودن وضع ظاهری.
4) سعی در عادی جلوه دادن رفتار.
5) اصلاح زود به زود صورت برای شاداب جلوه دادن خود.
6) گذشت از خطاهای اعضاءخانواده به خصوص در مواردی که قبلا ایراد می گرفت.
7) شست وشوی مکرر دست وصورت ودهان وحتی شست وشوی مکرر سر.
8) خارج شدن از منزل در اوقات نامناسب.
9) نوشیدن چای زیاد ومصرف سیگار (مشاهده ته سیگار در اتاق،سطل آشغال یا توالت )
10) خوش رفتاری و مهربانی کم سابقه
11) تغییر در مردمک چشم (تنگ یا گشاد شدن ) و خواب آلودگی زیاد.
12) تغییر گروه دوستان وهمسالان وانتخاب دوستان جدید
13) نیاز به پول توجیبی بیشتر
ب) مشخصات معتاد در مراحل نسبتا پیشرفته
متناسب با پیشرفت اعتیاد و آلوده شدن بیشتر فرد , به تدریج علائم جدیدی در فرد ظاهر می شود ، معتاد دیگر قادر به پنهان کاری نیست و حداقل ، ضرورتی برای این کار نمی بیند .
در این مرحله که کاملا گرفتار اعتیاد شده است ، ظاهر و رفتارش به کلی تغییر می کند ، تغییراتی که برای خانواده کاملا مشخص است.
به عنوان مثال این مرحله در مصرف تریاک ممکن است ، 5 تا 6 ماه و در مصرف هروئین، کراک وشیشه، 2 و 3 ماه پس از آغاز مصرف نمایان شود .
مهم ترین تغییرات عبارتند از :
1) لاغر شدن نسبت به ماه های قبل وکم اشتهایی.
2) کبودی اطراف چشم ، قی کردن مرتب چشم و پف همراه با چروک در اطراف چشم .
3) تغییر در رنگ پوست بدن به خصوص تبدیل رنگ چهره به زرد تیره ، سیخ شدن موها و تغییر حالت در نگاه کردن.
4) خمیدگی در پشت و تغییر واضح در راه رفتن به طوری که فرد در راه رفتن تعادل ندارد.
5) خمیازه کشیدن ، خواب آلودگی ، خشکی بیش از حد لب ها و لرزش محسوس دستها.
6) عصبانی و بد خلق شدن ، پرخاشگری و از خود راضی بودن.
7) دیر خوابیدن و دیر از خواب بیدار شدن و اهمیت ندادن به نظم و ترتیب.
8) وقفه در استحمام کردن .
9) فاصله گرفتن از خانواده و احساس غریبی کردن با آنها .
10) تغییر در لحن و گفتار (لهجه ) وکشیده ادا کردن کلمات .
11) پرحرفی و پرگویی،بیهوده گویی وتناقض گویی.
12) قطع کردن ناگهانی کلام خود ودیگران.
13) رفت وآمدهای مکرر وتماسهای مشکوک.
14) مطلق گرایی، در مورد همه مسائل،اگر کسی را علیه خود بداند اورا بدترین فرد واگر کسی را موافق ببیند اورا بهترین فرد می داند.
15) ارتکاب اعمال خلاف،ربودن اشیاء ووسایل منزل وفروش آنها برای تهیه مخارج اعتیاد.
16) آثار سوختگی روی رختخواب،فرش وانگشتان معتاد.
17) بی علاقگی نسبت به مسائل مادی ومعنوی.
ج) مشخصات معتاد در مرحله پیشرفته
در این مرحله،اعتیاد برای مردم قابل تشخیص است.بنابراین هدف،تشریح وضعیت اوبرای شناخت اطرافیان نیست بلکه منظور معرفی حالات ووضعیت معتادان پیشرفته است.
نمونه ای از مشخصات این افراد:
1) خمیده شدن قامت معتاد.
2) طرد شدن کامل از خانواده واجتماع.
3) چاپلوس ومتملق شدن.
4) نسبت دادن علت مشکلات واعتیاد خود به دیگران از جمله خانواده.
5) تمارض به بیماری های دیگر از جمله درددر قفسه سینه یا ناراحتی های قلبی وکلیوی.
6) از دست دادن تمرکز حواس وعدم تشخیص عواقب اعمال خودکه این مسئله نیز امکان هر گونه عمل خلاف حتی جرایم سنگین را افزایش می دهد.
7) افزایش دروغگویی وقسم های بی مورد.
8) خرابی لثه ودندانها.
9) سنگینی پلکها همراه با خواب آلودگی ونیمه باز بودن چشم ها توام با حرکات لرزشی پلکها.
10) رها کردن خانه وخانواده به مدت طولانی وگاهی برای همیشه.
11) عدم استقبال از هر گونه اقدام برای ترک اعتیاد به بهانه ترس از مرگ.
گردآروی توسط سروان مجید طاهری زاده کارشناس پلیس مبارزه با مواد مخدر فرماندهی انتظامی استان اصفهان