ورزش شنا طرفداران زیادی دارد و اغلب مردم از بودن در آب و شنا کردن به صورت حرفه‌ای و تفریحی لذت می‌برند. در اسلام تاکید زیادی به آموزش شنا به فرزندان شده و امروز هم خوش‌بختانه به دلایل مختلف، فراگیری شنا برای بسیاری از خانواده‌ها مهم شده و برخی مدارس ابتدایی آموزش شنا را جزو برنامه‌های ورزش دانش‌آموزان قرار داده‌اند.
شنا همان‌قدر که آرامش‌بخش و لذت‌بخش است، در صورت کوچک‌ترین بی‌احتیاطی و ناآشنایی می‌تواند خطرآفرین و حتی موجب از دست دادن سلامت و جان افراد شود. برای جلوگیری از حوادث احتمالی در هنگام شنا برخی افراد شغل حساس و پرمسئولیت نجات‌غریقی را انتخاب می‌کنند که به‌خاطر هدف اصلی آن که نجات جان افراد است، بسیار مهم و باارزش است. اما آیا ناجیان غریق با وجود مسئولیت و زحمت فراوانی که برای شغل‌شان متحمل می‌شوند، از حقوق و حمایت‌های لازم برخوردار هستند؟ مشکل اصلی ناجیان غریق استان چیست؟ در حال حاضر چه تعداد ناجی غریق در استان در حال فعالیت هستند و چند نفر آن‌ها بیمه شده‌اند؟ آیا دانش و مهارت‌های روز به ناجیان غریق آموزش داده می‌شود و جایگاه نجات‌غریق کرمان در کشور چگونه است؟
برای پاسخ به این سوال‌ها با رییس هیات نجات‌غریق استان گفتگو کردیم. «محمدجواد پذیرفته» که اکنون به‌عنوان ریاست هیات نجات‌غریق استان در حال فعالیت است، ورزش شنا را از سن هفت سالگی آغاز کرده؛ 42 سال در عرصه‌ی شنا و واترپلو درخشیده و برای شهر و کشورمان افتخارآفرینی کرده است.
ابتدا اشاره‌ای به سوابق ورزشی خود بفرمایید.
از سال 1353 شنا را یاد گرفتم و سال 54 برای اولین بار در مسابقات قهرمانی کشوری که به‌صورت المپیکی برگزار می‌شد، شرکت کردم. در آن زمان هفت ساله بودم؛ در مسابقات شنا و شیرجه شرکت کردم و بعد از آن از سال 60 به بعد در عرصه‌ی واترپلو هم حضور یافتم و از سال 64 به عضویت تیم ملی واترپلو درآمدم. تا سال 81 در خدمت تیم ملی واترپلو بودم و عضویت تیم ملی شیرجه را نیز داشتم. به اردوی تیم ملی شنا دعوت شدم. به مدت 15 سال در خدمت تیم ملی واترپلو در مسابقات آسیایی و جهانی شرکت کردم و مقام آوردم. از سال 54 تا امروز در عرصه‌ی شنا، شیرجه و واترپلو برای شهر کرمان فعالیت کردم و در رشته‌های نجات‌غریق، شنای آزاد و شنای دریایی عناوین مختلف کشوری، آسیایی و جهانی را کسب کردم. در حال حاضر به‌عنوان رییس هیات نجات‌غریق استان و مسوول کمیته‌ی امور استان‌های فدراسیون شنا فعالیت می‌کنم. سال‌ها عضو کمیته‌ی فنی فدراسیون شنا و مدیرفنی تیم ملی بودم و افتخار همراهی تیم ملی جوانان به‌عنوان مدیرفنی و کسب عنوان قهرمانی در مسابقات آسیایی توسط این تیم را داشتم.
در حال حاضر چه تعداد ناجی غریق در سطح استان در حال فعالیت هستند و چه تعداد از این افراد بیمه شده‌اند؟
در حال حاضر در کل استان 32 استخر فعال وجود دارد. در کل استان بیش از هزار نفر ناجی غریق داریم که تعداد ناجی‌های غریق فعال‌مان که مجوز فعالیت در سال جدید را هم دارند و به‌صورت پاره‌وقت و تمام‌وقت در حال فعالیت هستند 280 نفر است. تعداد بیمه‌شدگان هم در حال حاضر 80 نفر است که بیمه‌ی ورزشی دارند.
چرا از میان 280 نفر ناجی غریق فعال فقط 80 نفر بیمه شده‌اند؟
سایر افراد یا در رشته‌های ورزشی دیگر فعال هستند و در همان رشته‌ها بیمه شده‌اند، یا ازسوی ارگان خاصی بیمه هستند. ما برای بیمه کردن ناجیان غریق هیچ مشکلی نداریم.
آیا دوره‌های آموزشی خاصی برای ناجیان غریق در راستای به‌روز کردن مهارت‌های آن‌ها برگزار می‌کنید؟
طبق دستورالعمل فدراسیون نجات‌غریق، ما هر ساله در ابتدای شروع سال در ماه‌های فروردین، اردیبهشت و خرداد، دوره‌هایی برگزار می‌کنیم که در آن‌ها ناجیان غریق از نظر آمادگی فیزیکی و علمی و سرعت عمل آموزش می‌بینند و تمرین می‌کنند. در این دوره‌ها جدیدترین متدها به ناجیان غریق آموزش داده می‌شود و مجوز لازم برای فعالیت در آن سال به‌عنوان نجات‌غریق را دریافت می‌کنند. برنامه‌هایی هم در طول سال داریم؛ هر ماه به چند استخر سر می‌زنیم و اقدامات امداد و حیات‌بخشی توسط ناجیان غریق‌مان را به‌طور عملی بررسی می‌کنیم.
برای ناجی غریق شدن چه شرایطی لازم است؟
متقاضیان باید ابتدا در کلاس‌های آموزشی نجات‌غریق شرکت کنند. حتی کسانی که شنا بلد نیستند هم می‌توانند از صفر شروع کنند و آموزش ببینند تا به مرحله‌ی نجات‌غریقی برسند. برخی استخرها مبالغ هنگفتی برای آموزش نجات‌غریقی دریافت می‌کردند، ما در هیات نجات‌غریق دوره‌های کامل آموزش نجات‌غریقی را با هزینه‌ی اندک 150 هزار تومان برای علاقه‌مندان برگزار می‌کنیم.
افراد علاقه‌مند می‌توانند از سن 17 سالگی برای نجات‌غریقی امتحان دهند. سنین 16 تا 18 سال به‌عنوان کمک‌منجی معرفی می‌شوند؛ از سن 18 سال به بالا می‌توانند به سطح نجات‌غریق درجه دو برسند و افراد دارای 18 سال به بالا با داشتن پنج سال سابقه‌ی نجات‌غریقی می‌توانند امتحان دهند و ناجی غریق درجه یک شوند؛ پس از آن هم می‌توانند برای مدرسی نجات‌غریقی درجه دو، یک و بین‌المللی اقدام کنند.
برای این‌که جامعه نسبت به اهمیت حرفه‌ی نجات‌غریقی آگاهی پیدا کنند، حتی برای گروه‌های سنی زیر 12 سال دوره‌ی پیش‌مقدماتی نجات‌غریق را برگزار می‌کنیم و شرکت‌کنندگان با شناهای مربوط به نجات‌غریقی آشنا شوند؛ هم‌چنین به امداد و نجات به وسیله‌ی اشیا و شناهای مربوط به نجات‌غریق مسلط می‌شوند.
مشکل اصلی ناجیان غریق استان چیست؟
نجات‌غریقی شغل بسیار پرمسئولیت و سختی است و به همین دلیل ازسوی وزارت کار و امور اجتماعی جزو مشاغل سخت به حساب می‌آید؛ اما متاسفانه در مجموعه‌های آبی ما توجه شایسته‌ای به ناجیان غریق نمی‌شود. ناجی غریق را در حد کارگری می‌دانند که کارگری می‌کند. در حالی‌که در کشورهای پیشرفته منجی غریق از نظر اجتماعی جایگاه خوبی دارد. همان‌طور که در جامعه به کار پزشکان به‌خاطر تلاش برای درمان و سلامتی افراد، اهمیت ویژه‌ای داده می‌شود، باید بدانیم که کار ناجی غریق هم حفظ جان افراد از مرگ حتمی است و بنابراین بسیار بااهمیت و باارزش است.
متاسفانه ناجیان غریق از نظر بیمه و حق‌الزحمه مشکل دارند. برخی استخرها وقتی می‌خواهند صرفه‌جویی کنند، اولین موردی را که کم یا حذف می‌کنند، حق‌الزحمه‌ی ناجیان غریق یا کم کردن تعداد آن‌هاست. در حالی‌که برای بهره‌وری مجموعه‌های آبی باید در هزینه‌هایی مثل آب و برق صرفه‌جویی شود. در قدیم حقوقی به اسم ساعتی و حق‌الزحمه برای ناجیان غریق نداشتیم و در حال حاضر هم در سیستم فدراسیون، حقوق ساعتی وجود ندارد؛ اما متاسفانه برخی از مدیران استخرها برای کسب درآمد بیش‌تر، حقوق ناجیان غریق را به‌صورت ساعتی محاسبه می‌کنند. در حالی‌که حقوق ناجیان باید به‌صورت ثابت و مانند کارمندان محاسبه شود. ما این مشکل را با استخرها داریم. با وجود مشکلات و سختی‌های کار، کلری که در آب وجود دارد و این مساله که حضور طولانی‌مدت در محیط استخر ممکن است موجب ابتلا به بیماری‌هایی برای ناجیان غریق شود، پرداخت حقوق حق‌الزحمه‌ای به آن‌ها اصلا منصفانه نیست. برخی از استخرها در این زمینه با ما همکاری دارند و در حال اصلاح وضع پرداخت‌ها هستند و ما پیگیر اصلاح و قانونمند شدن وضعیت پرداخت‌ها در همه‌ی استخرها هستیم.
آیا در سال‌های اخیر حادثه‌ی مهم و ناگواری در استخرهای استان رخ داده است؟
متاسفانه بله؛ شش سال پیش دو حادثه در شهرستان‌های راور و زرند رخ داد که یک حادثه منجر به فوت و یک حادثه موجب فلج شدن شناگر شد. حادثه‌ای هم در سال گذشته در سیرجان رخ داد که منجر به فوت شد.
علت وقوع این حوادث را چه می‌دانید؟
مهم‌ترین عامل، صرفه‌جویی مدیران استخر در به‌کارگیری نیروهای ناجی غریق. در هر سه استخری که شاهد وقوع حوادث تلخ در آن‌ها بودیم، ناجی غریق به تعداد استاندارد حضور نداشته است تا در صورت وقوع حادثه بتوانند به همه‌جای استخر با سرعت عمل مطلوب خدمات‌رسانی کنند. طبق دستورالعمل و استاندارد فدراسیون در یک استخر 25 مترمربعی باید سه ناجی غریق حضور داشته باشند. برخی استخرها برای کم کردن هزینه‌های خود تعداد ناجیان را کم کرده‌اند که این کار خطا می‌تواند بسیار مشکل‌ساز و خطرآفرین شود.
طرح ملی مدرسه‌ی نجات‌غریق در استان کرمان هم اجرا شده است؟
بله؛ اولین دوره‌اش را در سال گذشته برای سن زیر 17 سال برگزار کردیم. برای سال‌جاری هم در دهه‌ی کرامت برنامه‌ی ویژه ای داریم. بچه هایی که از مدارس شنا کسب مهارت می‌کنند، می‌توانند وارد مدرسه‌ی نجات‌غریق هم بشوند.
نظارت هیات نجات‌غریق استان بر وضعیت استخرها و ناجیان غریق از چه طریقی انجام می‌شود؟
کمیته‌ی بازرسی مرکب از همکاران ما در اداره‌کل ورزش و جوانان، هیات شنا، اداره‌ی اماکن، اداره‌ی بهداشت و هیات نجات‌غریق استان به استخرها سرکشی می‌کنند و بر حضور ناجیان غریق در ساعات کاری‌شان در استخر نظارت دارند. ماهی یک یا دو بار از استخرها بازدید می‌کنیم.
جایگاه هیات نجات‌غریق استان را در کشور چطور ارزیابی می‌کنید و برای ارتقای جایگاه هیات نجات‌غریق استان به چه مواردی نیاز دارید؟
با توجه به رسیدگی و نظارتی که صورت می‌گیرد و افزایش تعامل با استخرها، وضعیت هیات نجات‌غریق استان به گفته‌ی همکارانم خیلی بهتر از قبل شده است. خوش‌بختانه جایگاه خوبی در فدراسیون داریم و فدراسیون نجات‌غریق کشور در این زمینه کمک زیادی به ما کرده است و در حال تلاش برای ارتقای جایگاه‌مان هستیم. ازجمله مواردی که نیاز داریم این است که بتوانیم در استخرها آدمک و وسایل آموزش احیای قلبی و تنفسی را داشته باشیم که ناجیان غریق بتوانند حداقل هفته‌ای یک‌بار در استخرها کار حیات‌بخشی و تنفس مصنوعی را تمرین و تکرار کنند تا در صورت وقوع حادثه سرعت عمل‌شان بالا برود. با تعامل و تفاهم‌نامه‌ای که با جمعیت هلال احمر و مرکز اورژانس استان داشتیم، از فضا و امکانات این نهادها برای ارتقای مهارت‌های ناجیان کمک خواهیم گرفت؛ اما اگر این امکانات در خود استخرها فراهم شود بهتر و مفیدتر است.
چه برنامه هایی برای ارتقای وضعیت ناجیان غریق استان دارید؟
در این خصوص برنامه‌های تمرینی داریم. استخرها را ملزم کرده‌ایم که حداقل دو هفته‌ای یک‌بار با حضور سرمنجی که از ناجیان باسابقه است، در استخرها مانور احیا و امداد و نجات انجام شود؛ ورزشکاران این رشته روزانه 500 تا هزار متر تمرین شنا داشته باشند که به‌صورت نامحسوس کنترل و بازدید سرزده می‌شود؛ کدگیری و بازدید انجام می‌شود تا توانایی ناجیان غریق استخرها همیشه در حد ایده‌آل باشد.
کلام آخر شما به‌عنوان کسی که سال‌ها در عرصه‌ی شنا برای شهر کرمان و کشور افتخارآفرینی کرده‌اید، چیست؟
با توجه به سوابقی که در تیم ملی شیرجه و واترپلوی کشور داشتم و سابقه‌ی حضور در دوره‌های مسابقات المپیک آسیایی پکن، هیروشیما، قهرمانی آسیا و بانکوک توانستم برای جام جهانی شنا کسب سهمیه کنم. همیشه موفقیت‌هایی که در عرصه‌ی فوتبال به دست می‌آید، بسیار مورد توجه مردم است. با وجود هم‌زمانی راه‌یابی تیم ملی فوتبال ایران به جام جهانی و حضور تیم ملی شنای ایران در جام جهانی شنا که من هم در این تیم بودم، موفقیت‌های عرصه‌ی شنا خیلی مطرح نشد؛ در حالی‌که این افتخاری برای شهر کرمان است که من به‌عنوان یک کرمانی توانستم در جام جهانی رشته‌ی شنا حضور داشته باشم. علاوه بر این، من سال 76 قهرمان شنای دریایی کشور شدم؛ با وجود این‌که تصور عام بر این است که افرادی که در شهرهای ساحلی زندگی می‌کنند باید در این رشته‌ی شنا موفق‌تر باشند، اما من از شهر کویری کرمان توانستم در این رشته به مقام قهرمانی دست پیدا کنم. حرف آخر من این است که ورزش شنا و ورزشکاران موفق این ورزش در کرمان باید شناخته شوند و مردم بدانند چه افتخاراتی آفریده شده است.