برنا ایلام- گرچه راه های زیادی برای نیل به اعتماد پایدار شهروندان به مدیران شهری و افزایش مشارکت شهروندان وجود دارد، امّا قطعا مهمترین آنها رعایت بایسته ها و ایفای نقش خلاقیت از سوی شهرداری برای تامین هزینه های شهر است. شهرداری باید به این سمت حرکت کند که با به کارگیری عقلانیت و خلاقیت، تمام بار هزینه های شهر را بر دوش مردم نیاندازد و با طرح راه حلهای جدید و بدیع، همه هزینه های اجرایی شهر را از عوارض دریافتی و مستقیما از سوی مردم تامین نکند.
باید افراد خلّاق و کارآفرین در شهرداری به کار گرفته شوند که از راههای مختلف برای شهرداری ها کسب درآمد بکنند و نیازی نباشد که برای هر مشکلی به صورت مستقیم به خود مردم مراجعه شود.
برای مثال شهرداری هزینه زیادی برای حفظ و نگهداری فضای سبز در سطح شهر صرف می کند. آیا تا به حال به این اندیشیده شده است که به جای گونه های غیر مثمر، از این فضا برای کشت و کار مثمر بهره گرفته شود. مثلا به جای چمن، سبزیجات مختلف خوراکی کشت شود، یا به جای درخت های بدون میوه و تزیینی از درخت های میوه دار استفاده شود. البته این یک مثال ابتدایی است و دیگرانی باید کارشناسانه تر آن را مطرح کنند.
آب، زمین و کود مورد نیاز این درختان تفاوتی نمی کند، امّا در پایان سال از راه فروش میوه این درختان یک درآمد معتنابه نصیب شهرداری خواهد شد. با این کار نه تنها هزینه حفظ و نگهداری فضای سبز از دوش شهرداری کم می شود، بلکه برا ی شهرداری درآمدزایی نیز خواهد شد.
یکی دیگر از راه حل ها، ایجاد سامانه های انرژی های نو است. بازیافت فاضلاب شهری و تبدیل آن به بیوگاز یکی از این راه هاست. انرژی های نوین دیگری همچون انرژی خورشیدی و انرژی بادی نیز با یک سرمایه گذاری کوچک اولیه، صرفه جویی عظیمی در هزینه های شهرداری خواهند کرد. فضاهای بزرگ و بکری در اختیار شهرداری مشهد است که می توان از آنها برای تامین انرژی های نو استفاده کرد. خلاقیت هایی از این دست در عرصه های مختلف شهری وجود دارد.
همچنین باید در کاهش هزینه های جاری شهرداری نیز خلاقیت را در نظر گرفت. مثلاً استفاده از لامپهای LED به جای لامپهای رشته ای که بسیار پرمصرف هستند.
یکی دیگر از مسائل مهم در این عرصه، استفاده از نیروهای متفکر و خلاّق در حوزه هزینه ها و درآمدهای شهرداری مشهد است. این یک سوال اساسی است که شهرداری تا به حال چند بار برای کشف ایده های جدید در خصوص افزایش درآمدها و کاهش هزینه ها در مجموعه شهر مشهد فراخوان برگزار کرده است؟
اگر شهرداری از این ایده ها استقبال کرده و حتی آنها را خریداری نماید و اگر سالی حتی یکی از این ایده ها عملیاتی شود، در طی چند سال، تحولی بزرگ و سرمایه عظیمی برای شهرداری مشهد ایجاد خواهد شد.
ساده ترین راهی که پیش روی شهرداران وجود داشته، فروش یا اجاره اماکن شهرداری و خوردن از جیب شهروندان بوده است، یا اینکه به نوعی تلاش می کنند از دولت بودجه بگیرند. این درحالی است که بهترین راه ایجاد درآمدهای پایدار و ثابت در کنار اخذ عوارض در مجموعه شهری است.
در این جا ذکر نمونه ای ضروری به نظر می رسد. شهرداری فردوس به جای کاشت درختان غیر مثمر در میادین و بزرگراه ها، به کاشت درخت زیتون که میوه اش چندان برای مردم و رهگذران مطلوبیتی ندارد پرداخته است و سالانه بین ۹ تا ۱۲ تن زیتون از سطح شهر برداشت می کند. یعنی با همان آب، کود و کارگر و با تامین همان میزان فضای سبز برای شهرداری درآمدزایی شده است. حال بیاندیشیم که اگر شهرداری مشهد با چندین برابر وسعت خود نسبت به شهر فردوس دست به چنین اقدامی بزند چه عوایدی نصیب شهرداری خواهد شد؟!
اینها نمونه های کوچکی از راه های درآمدزایی در شهرداری بود. درآمدزایی هایی سالم که به طور مثال نیازی به بورس‌بازی یا دلاّل‌بازی در شهرداری نیست. مهم این رویکرد است که باید به وجود بیاید.
شهرداری باید از ساده ترین و عامیانه ترین راه تامین هزینه های شهر، یعنی گرفتن عوارض از مردم فاصله بگیرد و به سراغ عرصه های خلاقانه تری برود.
متاسفانه اولین راه حلّی که به ذهن مدیران شهری برای تامین بودجه پروژه ها می رسد، افزایش میزان عوارض دریافتی از مردم است. طرح های درآمدزا و یافتن راه حلهایی برای ایجاد درآمدهای پایدار در تامین هزینه ها باید به گونه ای پیش برود که نیازی نباشد برای هر پروژه ای مستقیماً از جیب مردم و به افزایش عوارض مراجعه کرد. و این امر با تنوع بخشیدن به درآمدهای شهری میسر است.