به گزارش خبرنگار محیط زیست خبرگزاری برنا، با نزدیک شدن به فصل سرما کم کم باید آمادگی رو در رویی با پدیده وارونگی دما را داشته باشیم. وقوع وارونگی دما به خودی خود یک پدیده کاملا طبیعی است و هیچ خطری را متوجه انسان و جانداران نمی‌کند اما امروزه و به خصوص در شهرهای بزرگ و صنعتی رخ دادن این پدیده موجب تراکم و افزایش آلودگی می‌گردد علت این قضیه هم روشن است در شرایط عادی همواره هوای سرد لایه‌های بالا به علت سنگینی به سمت پایین حرکت می‌کند و هوای گرم مجاور زمین به علت سبکی به سمت بالا می‌رود یعنی در شرایط عادی همواره یک نوع جابه‌جایی عمودی هوا وجود دارد بنابراین آلاینده‌هایی که از طرق مختلف وارد هوا می‌گردند در همان هوای مجاور زمین باقی نمی‌مانند بلکه از طریق جابه‌جا شدن صعودی هوا می‌روند در لایه‌های مختلف جو پراکنده می‌شوند اما وقتی وارونگی دما رخ می‌دهد آلاینده‌ها وارد هوای سرد سنگین مجاور زمین می‌گردند و چونکه جابه‌جایی هوا وجود ندارد میزان این آلاینده‌ها در هوای ساکن و راکد مجاور زمین به حداکثر ممکن می‌رسد و بدین ترتیب وارونگی موجب افزایش شدید آلاینده‌ها در آن بخش از اتمسفر می‌شود.
این پدیده با پیشرفت صنعت و تکنولوژی مشکلات زیادی را به شهر ها و کلان شهر ها تحمیل کرده است؛ به طوری که در فصل سرما، وقوع این پدیده منجر به تعطیلی مدارس و اداره ها می‌شود.
قائم مقام ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران درباره این پدیده و مشکلات ناشی از آن به برنا گفت: پدیده وارونگی دما بیشتر در کلان شهر ها و شهرهای صنعتی رخ می‌دهد و تهران هم در این دسته قرار دارد. تهران شبیه یک کاسه است که مرکز آن گود و اطراف آن ارتفاع دارد و زمانی که پدیده وارونگی دما رخ می‌دهد، آلودگی هوای تهران تشدید می‌شود.
جعفری ورامینی افزود: در فصل سرما وزش باد کاهش می‌یابد و زمانی که گردش هوا به وسیله باد انجام نگیرد آلودگی تشدید شده و باعث تعطیلی مدارس و اداره ها می‌شود. او تصریح کرد: برای مقابله با این پدیده، مناطقی که در معرض وارونگی دما قرار دارند باید از منابع آلودگی خالی شود؛ یعنی آلودگی ناشی از وسایل نقلیه موتوری و کارخانه ها.
قائم مقام ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران اظهار کرد: 70درصد آلودگی هوا تهران ناشی از استفاده شهروندان از وسایل نقلیه موتوری است. درسال 1379 برنامه ای برای مقابله با آلودگی هوا در شهر تهران طراحی و در دولت تصویب شد که بر اساس اقتضائات آن زمان و شرایط تهران محورهای مختلف داشت و این برنامه آغاز و عملیاتی شد و دستاورد هم داشت. از آنجا که عمده آلودگی هوا تهران به دلیل وسایل نقلیه موتوری است، تمرکز این برنامه بر روی بهبود و به استاندارد رساندن وسایل نقلیه بوده است.
او افزود: بهبود کیفیت هوای تهران طبق برنامه قرار بود در 10 سال اتفاق بیفتد اما به دلیل نبود مدیریت یکپارچه در این زمینه این مهم تا کنون محقق نشده است. در موضوع مقابله با وارونگی دما هماهنگی میان سازمان های مربوط وجود ندارد و اعتبارات مناسب به این موضوع داده نمی‌شود و نتیجه این پاز آن می‌شود که پس از 10 سال این مشکل همچنان برطرف نشده است.
جعفری ورامینی درباره مثمر ثمر بودن برنامه هایی که تا کنون در زمینه مقابله با پدیده وارونگی دما اجرا شده است گفت: تمامی برنامه هایی که اجرا شده است، برنامه های کوتاه مدت بوده و نقش مسکن را برای این مشکل ایفا می‌کنند. بیشتر برنامه های اجرا شده در زمینه وارونگی دما جنبه اطلاع رسانی داشته و افتتاح برنامه های وارونگی دما همگی نمادین بوده است و برنامه های نمادین نمی‌توانند تاثیری در بهبود آلودگی هوا داشته باشند.
جعفری ورامینی درباره همکاری سازماتن ها و نهاد های مختلف با یکدیگر برای حل این مشکل گفت: آلودگی هوا تهران نیازمند همکاری همه ارگان ها ها و سازمان ها است و تا زمانی این سازمان ها به مدیریت یکپارچه و وحدت کلمه در این موضوع نرسند، این مشکل برطرف نخواهد شد. البته اقداماتی به صورت جداگانه توسط وزارت خانه های مختلف انجام شده است اما کافی نیست.
او افزود: به عنوان مثال وزارت نفت درمورد سوخت مصرفی وسایل نقلیه اقدامات خوبی انجام داده است. وزارت نفت طی ابلاغیه‌ای اعلام کرد: حلال های سوختی نباید در سوخت وسایل نقلیه استفاده شود. حذف حلال های سوختی از اقدامات قابل تقدیر وزارت نفت بود. این وزارتخانه اقدامات مهم دیگری را در این زمینه باید انجام دهد که مهم‌ترین آن تامین سوخت یورو4 و یورو5 است. این موضوع کمک قابل توجهی به حل موضوع وارونگی دما خواهد کرد.
قائم مقام ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران افزود: طرح جایگزینی موتور برقی به جای موتور بنزینی باید توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت پیگیری شود که متاسفانه اقدامات مناسبی در این زمینه صورت نگرفته است. از آنجا که موتور به عنوان وسیله نقلیه ای که سبب کسب درآمد برای اقشار ضعیف جامعه به حساب می‌آید، جایگزینی موتور های برقی به جای موتور های سوختی می‌تواند نقش به سزایی در کاهش آلودگی هوا تهران ایفا کند.
او ادامه داد: آلودگی هوا، موضوع بغرنجی نیست. بسیاری از کشور های همسایه زمانی با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کردند اما با برنامه ریزی مناسب توانستند این مشکل را برطرف کنند پس آلودگی هوا مشکلی است که با مدیریت درست می‌توان آن را برطرف کرد. ما در کشور هم متخصص داریم هم تجهیزات مناسب؛ تنها با یک برنامه ریزی و مدیریت مناسب می‌توانیم مشکل آلودگی هوارا برای همیشه حل کنیم.
جعفری ورامینی درباره موثر بودن اقداماتی که تا کنون انجام شده است گفت: اقداماتی که تا کنون انجام شده است نتایج خوبی را به همراه داشته است. از مهم ترین نتایج آن می‌توان به این موضوع اشاره کرد که امروز co دیگر شاخص آلودگی نیست و ذرات معلق کوچکتر از 2/5میکرون مهم‌ترین مشکل آلودگی هوا تهران هستند. استاندارد سازی خودرو و سوخت مصرفی آن سبب شده است که امروز دیگر CO شاخص آلودگی هوا نباشد. برای برطرف شدن مشکل ذرات معلق کوچکتر از 2/5 میکرون باید استاندارد خودرو ها به یورو5 رسیده و کیفیت سوخت هم ارتقا یابد. البته این موضوع هم لازم به ذکر است که قسمت این عمده این ذرات مربوط به گرد و غباری است که در هوا وجود دارد.
قائم مقام ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران درباره اقدامات انجام شده این سازمان برای مبارزه با آلودگی هوا گفت: شهرداری تهران اقدامات موثری در این زمینه انجام داده است که از این اقدامات می‌توان به اصلاح الگوی مصرف گاز در 300 ساختمان شهرداری اشاره کرد. همچنین ما در بیش از 400 ساختمان شهرداری طرح هوشمند سازی موتورخانه هارا انجام داده ایم که این اقدامن سبب کاهش هدر رفت انرژی شده است و آلودگی کمتری به وسیله موتورخانه ها تولید می‌شود.700 آب‍گرم‌کن خورشیدی به جای آب گرم کن های برقی و دیزلی در ساختمان های شهرداری استفاده می‌شود که این موضوع هم به کاهش آلودگی هوا کمک بسیاری می‌کند.
او درپایان افزود: شهرداری تهران برای مبارزه با آلودگی هوا مسیر های دوچرخه سواری در سطح شهر تهران را به 215 کیلومتر افزایش داده است؛ همچنین با افزایش وسایل نقلیه عمومی موفق شده است 56درصد سفر های درون شهری شهروندان را با وسایل نقلیه عمومی انجام دهد.
با نزدیک شدن فصل زمستان، کلان شهرها با مشکل وارونگی دما مواجه می‌شوند که مبارزه با این پدیده نیازمند همراهی تمام مسئولین و شهروندان است. استفاده از وسایل نقلیه عمومی ساده ترین روشی است که اگر ساکنان کلان شهر ها به آن توجه کنند، بخش قابل توجهی از این مشکل برطرف خواهد شد.