به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا، «معلول، ناتوان، کم‌توان» هر سه کلمه یک معنی را می‌دهد؛ «نقص» در وجود یک انسان. تعدادی از افرادی که در کنار ما و همراه ما زندگی می‌کنند بر اثر اتفاق یا به شکل مادرزادی ناقص هستند و توانایی انجام و استفاده از همه امکانات شهر را ندارند. در بستر جایگاه شهری توجه به این افراد کمتر مدنظر قرار گرفته شده است، به‌عنوان مثال وارد مترو می‌شویم و هیچ واگنی مختص افراد ناتوان نیست یا این‌که پیاده‌روهای شهری برای افراد ناتوان مناسب‌سازی نشده است. بسیاری از مکان‌های عمومی در ایران برای افراد دارای معلولیت قابل دسترسی نیست. مدتی است که جمعی از داوطلبان حول پروژه‌ای به نام «بام» سعی می‌کنند مکان‌های مناسب‌سازی‌شده برای افراد دارای معلولیت را پیدا و معرفی کنند. براساس این پروژه، وب‌سایتی برای معرفی مکان‌های مناسب معلولان طراحی شده است تا افرادی که به هر دلیلی ناتوان یا کم‌توان هستند، بتوانند با استفاده از اطلاعاتی که در این سایت گذاشته شده است، مناسب‌ترین مکان مدنظر خود را بنا بر نیازهای یک معلول یا نیازمند انتخاب کنند. مانی رضوی‌زاده، کسی است که این پروژه را برای برطرف کردن نیازهای افراد ناتوان و کم‌توان طراحی کرده است. او ٢٠سال از زندگی‌اش را بر اثر یک سانحه با معلولیت گذرانده است. ١٤ ساله بود که از طرف مدرسه به اردو می‌رود و طی یک اتفاق ساده از بالای پارک جمشیدیه سقوط می‌کند و برای همیشه پاهایش را از دست می‌دهد. «آسیب نخاعی» یک طراح وب، بهانه‌ای می‌شود تا پروژه «بام» با هدف مناسب‌سازی شهر برای افراد ناتوان و کم‌توان راه‌اندازی شود؛ کمی بیشتر بدانیم.
آقای رضوی‌زاده؛ ایده طراحی بانک اطلاعات مناسب‌سازی (بام) چطور به ذهن شما رسید و فرآیند محقق شدن اهدافی که در این پروژه در نظر داشتید، چطور انجام شد؟
این سوال را از سه وجه می‌توان پاسخ داد؛ نخست این‌که یک نیاز شخصی باعث شد تا احساس نیاز به این چنین طرحی در من به وجود آید. حدود ٢٠سال است که دارای معلولیت هستم و از ویلچر استفاده می‌کنم؛ به‌عنوان مثال این نیاز شخصی زمانی بروز می‌کند که قصد دارم به همراه خانواده به پارک یا رستورانی بروم و نمی‌دانم چه مکان‌هایی مناسب‌تر است و من با پله مواجه نخواهم شد. نکته بعدی معرفی غیررسمی مکان‌های مناسب برای افراد ناتوان و کم‌توان بوده که تاکنون انجام می‌شده است، به این شکل که هر فردی با شرایط شبیه به من مکان‌هایی را می‌شناسد و به شکل شفاهی می‌گوید مثلا این‌جا خوب است، پله ندارد، آسانسور مناسبی دارد و دیگر شرایط. در حقیقت این ایده را من با دوستانم همچون خانم تنهایی و آقای سلیمانی که از ابتدای طرح همراه من بودند، مطرح کردم و سعی کردیم با کمی چکش‌کاری و حلاجی طرح، به شکل کاملا حرفه‌ای مکان‌ها را براساس ضوابط مناسب‌سازی و الزامی معرفی کنیم که از یک‌سری فیلترها هم رد شده باشد. همچنین ما به‌جز مسائل مربوط به معلولان، مخاطب را گسترده‌تر فرض کردیم، به‌گونه‌ای که جامعه هدف ما را افراد سالمند هم تشکیل داده که می‌تواند از این امکانات بهره ببرد؛ به‌عنوان مثال اگر فردی بخواهد با مادربزرگش به مکانی برود و امکانات مکان مورد نظر برایش مهم باشد، می‌تواند با استفاده از اطلاعات این سایت بهترین مکان را انتخاب کند. همچنین فردی که به‌طور موقت دچار شکستگی پا می‌شود و پایش مدتی در گچ می‌ماند، می‌تواند برای انجام کارهای روزمره‌اش با استفاده از اطلاعات این طرح، مناسب‌ترین مکان‌ها را انتخاب کند. درنهایت نکته آخر این‌که طبق بررسی‌ها روی طرح بنا به نیاز شخصی و نیاز اطرافیان، نمونه مشابه این طرح با این وسعت و به‌عنوان یک بانک اطلاعات قبلا در ایران انجام نشده است، اما تحقیقاتی که در سایر کشورها همچون آلمان، ایرلند، آمریکا و ژاپن انجام شده است، بیانگر به‌روز و کاربردی بودن این طرح برای افراد ناتوان در سراسر جهان بوده است. همه این موارد ما را برای ادامه این راه مصمم‌تر کرد.
«وب‌سایتی برای معرفی مکان‌های مناسب معلولان»؛ بیشتر درباره این طرح توضیح دهید. آیا این پروژه فقط با هدف مکان‌یابی برای افراد ناتوان طراحی شده است؟
در این مرحله، بله؛ درحال حاضر کارکرد اصلی پروژه روی مکان‌یابی متمرکز خواهد بود، اما به‌عنوان نتایج جانبی، انتظار داریم که بعد از معرفی اماکن شناسایی‌شده، بتوانیم روی بحث‌های ترویجی، آموزشی و فرهنگ‌سازی موضوعات مربوط به ناتوانان هم کار کنیم. درحقیقت زمینه‌های مهم فعالیت انجمن «باور» که مجری اصلی این پروژه بوده و از بدو تاسیسش حدود ١٠سال پیش محور فعالیت‌هایش هم قرار داده، موضوعات مربوط به فرهنگ‌سازی است. از سویی هم پیگیری مباحث مربوط به مناسب‌سازی که یکی از آنها حقوق شناخته شده یا حقوق شهروندی افراد دارای معلولیت بوده را از طریق نهادهای مسئول و نظارتی انجام داده است.
این پروژه به‌طور مشخص در آینده بناست چه اقداماتی انجام دهد؟
در واقع یکی از اهداف این طرح همین است که بتواند علاوه بر معرفی مکان‌های مناسب، مکان‌هایی را که برای افراد ناتوان و کم‌توان مناسب نیستند را هم معرفی کند. در حقیقت الان در مرحله امتیازدهی هستیم و طی ارزیابی که صورت می‌گیرد به مکان‌ها امتیاز می‌دهیم. همچنین به‌زودی از وضع مکان‌های موجود گزارشی ارایه خواهد شد که بسیار هم در زمینه‌های مختلف کمک‌کننده خواهد بود؛ ازجمله این‌که می‌توان با یک تغییر کوچک، مکان مورد نظر را دسترس‌پذیر کرد؛ این مکان‌ها می‌توانند سینما یا حتی رستوران باشد؛ به‌عنوان مثال می‌توان با ایجاد یک‌سری تغییرات و حتی یک مشاوره کوچک، یک سینما را تبدیل به فضایی کرد که همه افراد کم‌توان و ناتوان بتوانند از آن استفاده کنند. مسلما موضوع مشاوره و تشویق به امر «مناسب‌سازی» ازجمله برنامه‌های ما خواهد بود.
آیا این طرح فقط برای تهران تهیه شده است یا به شکل سراسری در کل کشور اجرا خواهد شد؟
خیر، فاز اول را از تهران شروع کردیم؛ به این دلیل که ساکن تهران هستیم و اگر در شهر دیگری بودیم قطعا از آنجا طرح را راه‌اندازی می‌کردیم. اما توسعه این طرح به دیگر شهرها در طرح دیده شده و با دوستان و دیگر انجمن‌ها در شهرهای دیگر تماس‌های اولیه و صحبت‌هایی انجام شده تا مراحل شناسایی مکان‌ها صورت گیرد. همین الان اگر نگاهی به سایت بیندازید، فرم ثبت‌نام را در هفته‌ای که گذشت به‌گونه‌ای تغییر دادیم که افراد از دیگر استان‌ها هم بتوانند ثبت‌نام کنند.
اطلاع‌رسانی برای ثبت‌نام افراد نیازمند کم‌توان و ناتوان به چه شکل انجام خواهد شد؟
اطلاع‌رسانی را هنوز شروع نکردیم تا فرآیند مقدماتی کار قطعی‌تر پیش برود؛ اما از ماه‌های آینده نیز اطلاع‌رسانی خواهد شد تا افراد از دیگر شهرستان‌‌ها هم بتوانند به ما بپیوندند و از خدمات استفاده کنند. روند اطلاع‌رسانی در درجه اول با کمک اصحاب رسانه و در ادامه هم از طریق شبکه‌های مجازی و سایت اصلی طرح صورت خواهد گرفت. برنامه اطلاع‌رسانی هم به این شرح است که در هر فازی که قرار گرفتیم، اطلاعاتش به‌طور کامل به گوش کاربران اصلی سایت برسد.
بنا به گفته شما این طرح بازخوردهایی خواهد داشت و براساس همین بازخوردها فازهای بعدی پروژه هم طراحی خواهد شد؛ کمی بیشتر از برنامه‌هایی که در دستور کار این طرح است، توضیح دهید.
این نکته را ما می‌دانیم که دسترسی به اماکن مناسب‌سازی شده برای افراد ناتوان و کم‌توان در سطح بسیار پایینی است و افرادی که شرایط شبیه به من را دارند با مشکلات بسیاری در شهر تردد می‌کنند. این واقعیت موضوعی است که خود من و دیگر افراد کم‌توان و ناتوان در شهر با آن مواجه هستیم. این طرح به لحاظ اجرایی در فاز بعدی به تکمیل نقاطی می‌پردازد که در ارزیابی اولیه طرح در شهر تهران پیش‌بینی و بازدید شده است، در ادامه هم لیست اماکن مناسب و نامناسب را گردآوری خواهیم کرد، همچنین اپلیکیشن تلفن همراه هم به‌زودی منتشر خواهد شد، درنهایت هم تعمیم پروژه به دیگر طرح‌ها و اضافه‌کردن مشارکت داوطلبان از دیگر اقداماتمان خواهد بود. بر این اساس برای بیان آماری نتایج طرح، ما سعی می‌کنیم به تکمیل ارزیابی نقاطی بپردازیم که در تهران بررسی شده است. تاکنون در فاز اول ١٢٠٠ نقطه در تهران دیده شده است که در فاز دوم طرح به ١٥٠٠ نقطه خواهد رسید و تا تکمیل نهایی بررسی‌ها نمی‌توانیم آمار دقیقی از نتایج طرح اعلام کنیم. اما براساس یک آمار احتمالی و غیرمستند بر اساس امتیازدهی ما و شاخص‌های دسترس‌پذیری حدود ١٠درصد مکان‌هایی که ما دیدیم کاملا قابل استفاده برای معلولان بوده و حدود نیمی از مکان‌هایی که دیده شده مطلقا قابل استفاده نیست؛ بعضی از مکان‌ها هم به‌طور نسبی قابل استفاده بوده است. در واقع بعد از ارزیابی کامل و دقیق شهر تهران یک گزارش آماری کاملا مستند ارایه خواهیم کرد.
این طرح با همکاری و حمایت چه نهادهایی در حال انجام است؟
در حال حاضر همکاری ما با نهادهایی نظیر وزارت کار، رفاه و امور اجتماعی است و لوگوی آنها هم در سایت قرار داده شده است. اما با وجود این ما ارتباطاتی را هم به شکل مشورتی و هم به شکل جلب حمایت برقرار کردیم که شاید هنوز به نتیجه نرسیده باشد؛ اما سعی کردیم هم نهادهای دولتی و هم نهادهای عمومی نظیر شهرداری را در نظر داشته باشیم و هم از شرکت‌های خصوصی بهره بگیریم. در حقیقت ما فکر می‌کنیم این پروژه یک پروژه کاملا اجتماعی است و شاید پروژه اجتماعی بدون حمایت بخش‌های مختلف خیلی معنا نداشته باشد و حتی نتواند به اهدافش برسد؛ رسیدن به اهدافش پیرو اطلاع‌رسانی کامل برای جامعه هدف طرح است و این هم احتمالا به دلیل گسترده نبودن طرح تا الان بوده است.
منبع: الهام علمشاهی- شهروند