حسین شیخ الاسلام مشاور وزیر امور خارجه در گفت و گو با خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری برنا به تحلیل و گفت و گو درباره تنش میان ایران و عربستان و سیاست های حاکمان سعودی در برابر کشورهای منطقه پرداخت.
علت اصلی تنش میان ایران و عربستان چیست؟
ضدیت عربستان با ایران از پیروزی انقلاب آغاز می شود. درگیری دو نظام در طریق حکومت کردن است. پیش از انقلاب، شاه ایران و عربستان جزو نوکرهای آمریکا و اسرائیل بودند، انقلاب که پیروز شد در ایران نظامی سرکار آمد که پایه آن اسلام و مردم سالاری بود که درهر دو مورد با عربستان اختلاف اساسی داریم. ملت در گذشته ارزش نداشت و شاه خود را نماینده مردم نمی دانست، اما حضرت امام (ره) تعریف دیگری از حکومت اسلام داشتند که با تعریف عربستان متفاوت است. دین آنها وهابیت است و انگلیسی ها با تفسیر خشن و خشونت گرا برای غلبه بر امپراطوری عثمانی این دین را ایجاد کردند تا بتواند همه قبایل را بسیج کنند و بر امپراطوری عثمانی پیروز شوند و سپس کشورهای اسلامی را برای خود تقسیم کنند. در تفسیر وهابیت حاکم خشن و آدم کش هرچه باشد باید حترام گذاشته شود، ولی امام خمینی (ره) فرمودند در غیاب امام معصوم حکومت با ولی فقیه عادل، با تقوا، آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبر باید اداره شود و ولی فقیه باید به قانون احترام بگذارد. در قانون اساسی ولی فقیه عادل، آگاه و تابع قانون است، اما در عربستان چنین چیزی مطرح نیست و انتخاب شاه بر مبنای وراثت است و هرکاری که شاه انجام دهد هیچ کس حق اعتراض ندارد.
در ساختار نظریه حضرت امام (ره) مردم باید اعضای خبرگان را انتخاب کنند و خبرگان بعنوان نماینده مردم، ولی فقیه را مشخص می کنند. هر موقع ولی فقیه یکی از شرایط مطرح در قانون اساسی را از دست داد، چاره اندیشی کرده و در صورت لزوم فرد دیگری را تعیین می کنند، این فرق دیگر نظام ما با عربستان است. از اول انقلاب استکبار فهمید که در ایران چه اتفاقی رخ داده و این نظام، نظام لیبرال دموکرات غرب را به چالش خواهد کشید. در ایران دنیا، آخرت، دین، سیاست، ماده و معنا در نظام اسلام یکپارچه هستند و غرب از این موضوع احساس وحشت کرد و به هر وسیله متوسل شد تا این نظام را از بین ببرد و تروریسم و منافقین را علیه ما به راه انداختند و جنگ وحشیانه صدام را به ما تحمیل کردند. از اول انقلاب منطقه و شاید هم جهان دو جناح شد، یک جناح ملت ایران، ملت های مظلوم و ستمدیده و اشغال شده قرار گرفتند و در جناح دیگر آمریکا، اسرائیل و رژیم سعودی. همه توطئه ظالمان و منافقین (سطوح پنجم صدام حسین) شکست خورد و از طرف دیگر توانستیم پیشرفت و مقاومت کنیم، لبنان و غزه را آزاد کنیم، همچنین توانستیم دشمن را در جنگ 33 روزه ناکام سازیم. توافقات میان عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی به یکباره شکل نگرفته است. این روابط تازه شروع نشده و اسرائیلی ها در زمان نتانیاهو وارد مذاکره شدند تا درعربستان سعودی پایگاه ایجاد کنند و به مراکز اتمی ما حمله کنند. این حمله اخیرا در اسناد ویکی لیکس از پست الکترونیکی خانم کلینتون و نتانیاهو افشا شد که اسرائیل در صورت حمله به ایران با داشتن 200 کلاهک اتمی و احتمالا با داشتن بمب هیدروژنی نابود خواهد شد و این بدلیل توانایی دفاعی ایران است. ما متوجه شدیم برای مقابله با آمریکا و اسرائیل باید توان دفاعی خود را بالا ببریم. اسرائیل و عربستان سعودی تصویب برجام را برای منافع خود مضر می دانستند. سعودی ها تصورمی کردند با پول می توانند نتایج برجام را برهم بزنند. اما علیرغم همه این تلاش ها از سوی غرب و عربستان ما توانستیم به یک نیروی ماندگار و تعیین کننده در منطقه تبدیل شویم و همه این اتفاقات در کمتر از 40 سال به وقوع پیوست.
به نظر شما درگیری میان ایران و عربستان تا کجا ادامه دارد؟
شما می توانید دوست خود را انتخاب کنید، اما همسایه به شما تحمیل می شود. جغرافیا ما را کنار هم قرار داده است، بنابراین نمی توانیم عربستان را جدا کنیم. پسر کم سن و سال شاه سلمان که خیلی هم عجله دارد زود شاه شود، انتقال قدرت را در عربستان برهم زده است. محمدبن سلمان برای اینکه مخالفان داخلی را سرکوب کند، جنگ در یمن را راه انداخت که به بهانه درگیری خارجی مخالفین داخلی را سرکوب کند. سعودی ها تصور می کردند، جنگ در یمن اگر نه یک هفته ای یک ماهه و با پیروزی قطعی آنها به پایان خواهد رسید، اما این جنگ تا به امروز 18 ماه و بیشتر طول کشیده و سعودی ها به هیچ یک اهداف نهایی و اعلام شده خود نرسیدند. امروز عربستان با بدبختی اداره می شود و از حقوق کارمندان برای جبران کسری بودجه کم می شود، برای عمره مالیات بسته می شود، همچنین احمقانه برای ضربه به ایران قیمت نفت را پایین آوردند که ما نتوانیم از دستاورد اقتصادی برجام بهره ببریم که البته خودشان شکست خوردند و کشوری که همه شخصیت آن پول بود، به یک باره محتاج شده است.
آیا امکان حمله رژیم صهیونیستی به ایران از طریق عربستان وجود دارد؟
حمله به ایران توسط رژیم صهیونیستی اصلا امکان پذیر نیست. رژیم صهیونیستی توانایی مقابله با ما را ندارد. جمهوری اسلامی ایران هوشمندانه راهبرد دفاعی کشور را براساس موشک پایه گذاری کرد و بیش از صد هزار موشک با بردهای مختلف رژیم صهیونیستی را هدف قرارگرفته است و هر نقطه از سرزمین های اشغالی در تصرف موشک های ماست. با درایت مقام معظم رهبری راهبرد دفاعی کشور بر مبنای موشک قرار گرفت، زیرا طراحی و تولید موشک ساده و موثر است و همچنین درساخت آن برد، میزان و مواد منفجره و دقت در هدف گیری مهم است و در حال حاضر این موشک ها نقطه زنی می کنند.
چه میزان عربستان را در فاجعه منا و سپس قطع روابط با ایران مقصر می دانید؟
کشوری که ویزا صادر می کند، حفظ امنیت افراد برعهده آن کشور است. متاسفانه عقل و منطق در عربستان وجود ندارد. محمدبن سلمان سیستم کل کشور را عوض کرده و همه مدیران در عربستان تغییر کرده اند، زیرا می خواست از طرفداران ملک سابق کسی در ساختار باقی نماند، بنابراین کار دست آدم های بی تجربه افتاد. این یک اشتباه بزرگ برای عربستان به دلیل بی تدبیری بود. تعریف آنها از جان دیگران با تعریف ما تفاوت دارد. آنجا جان شاه و شاهزاده ها مهم است و در ایران جان مردم اهمیت دارد. در فاجعه منا تنها کشوری که ایستاد تا تمام اجساد را تحویل بگیرد کشور ایران بود، زیرا باید به مردم خود پاسخ می داد.
نظر شما درباره کاهش سطح روابط عربستان با عراق و مصرچیست؟
در حال حاضر، سنی های عاقل به این نتیجه رسیدند که وهابیت ریشه همه این اختلافات است . جلسه ای در گروزنی پایتخت چچن برگزار شد و تمام کشورهای سنی اسلامی نماینده خود را به این نشست فرستادند. شیخ الازهر و امام جمعه الازهردر این مراسم حضور داشتند و به این نتیجه رسیدند، وهابیت جزء اسلام نیست.
بشار اسد در مصاحبه ای اعلام کرد، عربستان در ازای کمک به سوریه خواستار فاصله گرفتن این کشور از ایران شد، چقدر امکان فاصله گرفتن سوریه از ایران در آینده وجود دارد؟
این درخواست جدیدی نیست و از زمان حافظ اسد نیز بارها مطرح شده بود که وی اعلام کرد، جنگ من در جولان با اسرائیل است نه با ایران. آن موقع که ضعیف بودیم دولت سوریه در کنار ما ایستاد چه برسد به الان که ما قدرتمند هستیم.
کمیسیون امنیت ملی مجلس در حال تهیه متنی برای مقابله با دولت عربستان است، چه میزان تهیه این متن برای وزارت اور خارجه موثر است؟
مجلس می تواند در سیاست خارجی ورود کند و نقش تاثیرگذار داشته باشد، اما گزارش باید دقیق و با هماهنگی وزارت امور خارجه تنظیم شود.
علیرغم تاکیدات ایران برای حل بحران سوریه از طریق گفت و گو، چرا این اتفاق همچنان رخ نداده است؟
موضع کشورهای غربی(عربستان-قطر-آمریکا-فرانسه-انگلیس) در ابتدا تغییر دولت سوریه بود. داعش در این مدت دست به هرجنایتی زد، برای برکناری بشاراسد هم قسم شدند و داعش و جبهه النصره را ایجاد کردند، اما نتوانستند سوریه را از بین ببرند. برخی کشورها مثل عربستان سعودی فقط آدم کشی بلد هستند، اما ما بنابر قانون اساسی اجازه نداریم در امور داخلی دیگر ملت ها دخالت کنیم، از این رو از ابتدا گفتیم سرنوشت سوریه را مردم سوریه باید مشخص کنند. نظر به شرط صداقت طرف مقابل، حل بحران سوریه از طریق گفت و گو و برگزاری نشست امکان پذیر است و همچنان باید بر گفت و گوی سوری-سوری و اجرای آتش بس تاکید کرده و آن را اجرا کنیم.
نظر شما درباره حضور مشترک واشنگتن و مسکو در سوریه و افزایش تنش میان دو کشور چیست؟
آمریکا و روسیه هیچ گاه عملیات مشترکی در سوریه نداشتند، ولی شرط آنها این بود که بعد از آتش بس مشخص کنند در کدام منطقه تروریست ها و در کدام منطقه گروههای مسلح هستند تا عملیاتی داشته باشند، اما تابحال به نتیجه نرسیدند و این باعث افزایش تنش میان دو کشور شد.
علت افزایش تنش میان العبادی و اردوغان را در چه چیز می دانید؟
متاسفانه نقش ترکیه در عراق و سوریه سازنده نیست. ترکیه اجازه داد تروریسم در سوریه ایجاد و رشد کند. دولت ترکیه در منطقه براساس توهمات امپراطوری عثمانی عمل کرد. دولت ترکیه ناچار است که نیروهای خود را از عراق بیرون ببرد، زیرا خلاف قوانین بین المللی رفتار می کند. اگر رییس جمهوری ترکیه حد و مرز میان کشورها را قبول دارد، باید به آن پایبند باشد در غیر این صورت منجر به جنگ میان دو کشور خواهد شد.
نظر شما درباره فعالیت های محمود عباس در منطقه چیست؟
محمود عباس تصور می کند، جناج استکبار آمریکائی آقای دنیا بوده و این کشور تعیین کننده در منطقه و جهان است. در حال حاضر، رئیس تشکیلات خودگران فلسطین بدنبال نقشی برای خود است.
گفت و گوی حقوق بشری با کشورهای غربی چه میزان منجر به موفقیت خواهد بود؟
هیچ گاه گفت و گو ضرر ندارد. پایه حقوق بشری ما با کشورهای غربی تفاوت دارد. حقوق بشر در کشور ما بر پایه دین بوده و خانواده برای ما اهمیت دارد. قطعا ما باید مذاکره کنیم چه به نتیجه برسیم و چه نرسیم.