موسیقی آوازی هوره ایلام

هوره، یکی از آهنگ‌ها ومقام‌های کردی است که بیانگر داستان‌ها، قهرمانی‌ها، عاشقی‌هاو حماسه‌هایی است که در میان ایلات کرد رایج است. هوره را در گذشته، در ستایش اهورامزدا می‌خواندند و پیروان یارسان اکنون نیز برخی از سروده‌های کتاب سرانجام (کتاب مقدس یارسان) را برای نزدیکی به خدا همراه با نوای تنبور با هوره می‌خوانند و برای همین است که عده‌ای مورخین و پژوهشگران کرد می‌گویند هوره از اهوره (Ahura) پیوند یافته است؛ زیرا اهورا در اوستا از ریشه اهوی (Ahu) سانسکریت آمده، که به معنی خدا، مولا وسرور است. در نزد هندوان آسوره، (Asura) از خدایان بزرگ به شمار می‌رود و کردان اکنون هوره را بیشتر در جنگ و نبرد، برای برانگیختن جنگ‌جویان می‌خوانند تا پیروز شوند.

نام دیگر هوره، گورانی (Gorani) می‌باشد. واژه گورانی یا گبرانی از واژه گبر یا گور(Gawr) گرفته شده است که به معنی نا اسلام و غیرمسلمان است. چون در آغاز رواج اسلام هر آوازی که ستایش اسلامی در آن نبوده از آن پیشگیری می‌شده است به همین سبب آن را گبرانی گفته‌اند. واژه کفر نیز از این ریشه است.

کزه، (Keza) نیز نوعی هوره است که با صدای نرم و با سوز و گداز خوانده می‌شود.

از دیگر مقام‌های هوره می‌توان موارد زیر را نام برد:

بان بنه‌ای، بنیری چر، دودنگی، باریه، غریبی، ساروخانی، گل ودره، پاوه موری، قطار، هجرانی، مجنونی، سحری وهی لا. و مقام‌های شاد این موسیقی بیشتر در طبیعت و در کنار چشمه سارها، مناطق سر سبز کوه و دشت اجرا می‌شود و مقام‌های غمگین آن در مکان‌های خلوت و کنج خانه‌ها اجرا می‌شود.

چوپانان، از مهم‌ترین خوانندگان این موسیقی هستند که هنگام چرای احشام برای گذراندن اوقات خود اقدام به خواندن هوره می‌نمایند.

هوره، از جمله آوازهایی است که خواننده آن غم‌ها، ناراحتی‌ها واحساسات درونی خود را از طریق اجرای آن تخلیه نموده وجهت کار و تلاش در اجتماع آماده می‌شود.همچنین باعث ایجاد روابط دوستانه و پیوند عاطفی میان افراد یک منطقه می‌شود.

از لحاظ فرهنگی هوره، یکی از عناصر فرهنگی استان بوده که در آن از واژه‌گان و اشعار کاملا بومی و محلی استفاده می‌شود و یکی از منابع مهم در تقویت زبان و گویش محلی استان است و از لحاظ جغرافیایی موجب ایجاد نوعی پیوند فرهنگی میان مناطق اجرا کننده این نوع موسیقی می‌گردد.

از نمونه‌‌های دیگر این آیین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1-سیاچه مانه: یک آواز بسیار غم‌انگیز است که از بقایای نیایشی اهورا مزدا است.

2-مور: در مرگ افراد به وسیله زنان و گاهی هم توسط مردان خوانده می‌شود که شامل اشعاری ده هجایی در وصف دلاوری‌ها، شکار، خصوصیات و ویژگی‌های متوفی و مذمت فلک سروده می‌شود و معمولا با گریه و سوز همراه است.

3-آوای چمری: در مرگ عزیزان وبزرگان ایل اجرا می‌شود.

4-لاوه لاوه: کهن‌ترین زمزمه سحرانگیز مادر است. در لالایی گواراترین عاطفه انسانی موج می‌زند ومادران از غم‌ها و دلسوختگی‌ها و آرزوهای فروخفته و فروخورده خود می‌گویند.

هوره آواز ممتدی است که خواننده، شعرها وابیات بیشماری را در ذهن داشته و آن‌ها را هنگام آواز به صورت پی‌درپی استفاده می‌کند، گاه شعرها، سروده خود خواننده است و گاه شعرهای مورد استفاده را از دیگر شاعران به عاریت می‌گیرد. هوره، در گذشته‌های دور مضمونی مذهبی داشته وبیشتر به آواز کردن کتب آسمانی یا آموزه‌های منظومه مذهبی پرداخته است. اما امروزه مضمونی عاشقانه دارد. هوره یا همان آواز اصیل ابتدایی ما، در همه آوازه، تصنیف‌ها وترانه‌هاست. عناصر طبیعی، بومی گرایی شدید، کوه، درخت، وسیاه‌چادر(دوار) در بیت‌های هوره نقشی تاثیرگذار و محوری دارد و از زندگی ماشینی امروزی در هوره هیچ گونه اثری نیست. برای درک درست این موضوع باید به گذشته برگردیم که در آن زمان سازها و آلات موسیقی وجود نداشته است. آیا در آن زمان موسیقی چیزی غیر از هوره بوده است. 

 

 ج