اقتصاد کلامی

به گزارش خبرگزاری برنا از قم، اقتصاد سالم و پویا را فرهنگ و اخلاقی سالم بوجود می آورد و اگر فرهنگ یک کشور در مسیر انحراف و ابتذال قرار گیرد، بطور طبیعی ذائقه و تقاضای اقتصادی آن جامعه نیز همطراز با آن فرهنگ منحرف خواهد شد.

بنابراین تمرکز بر اقتصاد کلامی که یکی از بخش های مهم اخلاق اجتماعی بنام کم گویی و گزیده گویی است، می تواند به عظمت و عزت افراد و سکون و امنیت در جامعه کمک نموده و زمینه های مناسبی برای رفتارهای اجتماعی فراهم آورد.

اقتصاد کلامی همچنان که خودش یک پیش نیاز برای فعالیت های دیگر است، متقابلاً به لوازمی نیازمند است که به تعدادی از آنها اشاره می گردد:

1- سکوت: در آیات و روایات توصیه های فراوانی راجع به کم حرفی و سکوت معنایی صورت گرفته است که تمامی آنها در جهت جلوگیری از گناهان بزرگی مانند دروغ و غیبت و تهمت و ناسزا و ده ها گناه ویرانگری است که هر کدام از آنها می تواند دنیایی از گرفتاری و ناآرامی را به دامن جامعه سرازیر نماید.

اینکه در روایات شاهد عباراتی مانند «السکوت ذهب و الکلام فضه-سکوت طلا و سخن گفتن نقره است» هستیم، بخاطر این است که سکوت لباس وقار به قامت انسان ها می پوشاند و آنها را از عذرخواهی و التماس های بیهوده بی نیاز می سازد.

امام صادق (ع) در کلام زیبایی می فرماید: «دلیل العاقل التفکر و دلیل التفکر الصمت – نشانه عاقل فکر کردن و نشانه فکر کردن سکوت نمودن است. (بحارالانوار، جلد 75، صفحه 312)».

از این روایت بخوبی استفاده می شود که رابطه دقیق میان بارور شدن فکر اندیشه با سکوت وجود دارد و آن هم بدلیل این است که قسمت اعظمی از فکر انسان ها برای طرح سخنان بیهوده صرف می شود در صورتیکه اگر انسان سکوت پیشه کند، این نبودها متمرکز گردیده و فکر و اندیشه سالم را به راه می اندازد و درهای حکمت را بر روی انسان می گشاید. به همین جهت مردم سخن گفتن بسیار را دلیل کم عقلی می دانند.

یکی دیگر از آثار سکوت ایجاد آرامش و محبت است بخاطر اینکه بسیاری از رنجش ها و عداوت ها از نیش های زبان و گردش بیهوده آن بوجود می آیدکه سکوت معنادار می تواند به تمامی اینها پایان بدهد امام رضا (ع) در تایید این اثر می فرماید: «و سکوت دری از درهای دانش است. سکوت محبت می آورد و دلیل و راهنماهای همه خیرات است. (اصول کافی، جلد 2)».

البته سکوت در برابر بی عدالتی و ظلم آن هم هنگامی که راه دیگری نمانده باشد و همچنین ذکر پروردگار عالم از این عاقده مستثنی است و جایز نیست. «لا تکثر فی الکلام فی غیر ذکرالله».

    عمل به جای کلام: یکی دیگر از لوازم سکوت، عمل کردن به جای حرف زدن است. در واقع ضمن توجه به اصل اقتصاد کلامی، به جلب اعتماد مردم و پیشرفت دستورات دینی و اخلاقی در جامعه نیز کمک می شود.

امام صادق (ع) می فرماید: «کونوا دعاه الناس باعمالکم و لا تکونوا دعاه بالسنتکم-مردم را با اعمالتان فراخوانید و با زبان هایتان دعوت کننده مردم نباشید. (اصول کافی، جلد 2)».

این دستور ناظر بر این هدف می باشد که اگر انسان ها بجای حرف زدن به عمل کردن بپردازند، بسیاری از چالش های اجتماعی که ناشی از پر حرفی و عمل نکردن به گفته هاست، از بین رفته و انسجام و اعتلای بیشتری نصیب جامعه بشود.

از آن مهمتر، بساط سخن پراکنی و لفاظی های بی مورد برچیده می شود، زیرا اگر انسان ها بتوانند عامل به گفته های خود باشند و قبل از اینکه برای دیگران نسخه عمل بپیچند، خودشان به آنها عمل نمایند، خواهند توانست از شراره های زبان در امان بوده و این مهم زبان آنها را همچون قلاده ای نگه خواهد داشت.

امام سجاد (ع) می فرماید: «السکوت راحه العقل-سکوت کردن موجب راحتی فکر و ذهن است.» و «الصمت مفتاح کل راحه من الدنیا و الاخره-سکوت کلید همه راحتی ها در دنیا و آخرت است.»

سردار "کاظم مجتبایی"فرمانده انتظامی استان قم