به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، «راه آهن از دولت یازدهم به یادگار می ماند» این جمله ای است که بارها از زبان رییس جمهوری و مدیران سطح عالی وزارت راه و شهرسازی و راه آهن جاری شده است. یکی از سیاست های مهم عمرانی این دولت در طول سه سال گذشته در اولویت قراردادن طرح های ریلی بوده است که اقدامات گسترده ای در این حوزه اجرایی شده است.
توسعه خطوط راه آهن، نوسازی ناوگان ریلی در بخش های مسافری و باری، نوسازی خطوط راه آهن، ورود تکنولوژی های جدید و توسعه قطار حومه ای ،اتصال مراکز استان ها به شبکه ریلی و از همه مهم تر اتصال خطوط راه آهن ایران به شبکه ریلی فرامرزی از مهم ترین دستاوردهای دولت یازدهم در توسعه حمل و نقل ریلی بوده است که در هر یک از این بخش ها اقدامات قابل توجهی تنها در بازه زمانی سه ساله انجام شده است.
یکی از مهم ترین اقدامات دولت، اتصال خطوط ریلی ایران به شبکه ریلی آسیا بوده است که در این پروژه می توان به توسعه خط آهن خواف- هرات، ساخت راه آهن قزوین- رشت و امتداد آن تا آستارا با اهداف اتصال ریلی به آذربایجان، پیشرفت فیزیکی قابل توجه پروژه اتصال خطوط اهن شلمچه تا بصره اشاره کرد. در حوزه پروژه های زیربنایی ریلی ، اقدام به توسعه، حفظ و نگهداری شبکه ریلی با رویکردهایی از جمله ـ استفاده حداکثری از توان شرکت های داخلی در حوزه طراحی و ساخت (که برخی برای اولین بار در کشور صورت گرفته است) ؛ استفاده از توان علمی داخلی در قالب همکاری با دانشگاه ها و شرکت های دانش بنیان ، استفاده از دانش بخش خصوصی خارج از کشور با رویکرد انتقال دانش به شرکت های داخلی در حوزه تکنولوژی های پیشرفته، صورت گرفته است.
شروع پروژه دو خطه سازی 2 هزار کیلومتر راه آهن
پروژه احداث بیش از 2 هزار کیلومتر خط دوم در کنار خطوط موجود ریلی با هدف افزایش ظرفیت، کاهش هزینه تعمیر و نگهداری، افزایش ایمنی و سرعت سیر در گلوگاههای ظرفیتی شبکه ریلی از سه سال گذشته شروع شد که با اجرای این پروژه ها ظرفیت کل راه آهن به 42 میلیارد تن ـ کیلومتر ( مقایسه با 25 میلیارد تن ـ کیلومتر فعلی ) خواهد رسید .
طراحی خط تولید و احداث کارخانجات تولید تراورس پیش تنیده بتنی و تراورسهای سوزن با قابلیت تحمل نیروی محوری 30 تن برای اولین بار در ایران را از جمله اقدامات شاخص در این زمینه است.با توجه به عدم خرید این محصول از خارج از کشور مبلغی در حدود 33 میلیارد تومان در سال 1395 صرفه جویی می شود .
همچنین نوسازی و بازسازی بیش از 726 کیلومتر از خطوط موجود ریلی این پروژه ها با هدف افزایش ظرفیت، افزایش ایمنی و سرعت سیر در شبکه ریلی در حال انجام است که در حال حاضر بیش ز 415 کیلومتر از خطوط در محورهای آذربایجان، جنوب، هرمزگان، شمال، و خراسان بازسازی شده و در حدود 211 کیلومتر دیگر در دست انجام است. از سوی دیگر بهسازی بیش از 859 کیلومتر از خطوط موجود ریلی با هدف ارتقاء کیفیت روسازی خطوط به جهت سیر ایمنی، افزایش سرعت، راحتی سفر در شبکه ریلی در حال انجام است که طبق برنامه 859 کیلومتر از خطوط در محورهای جنوب، هرمزگان، فارس، شمال باید مورد بهسازی قرار می گرفت که تاکنون بالغ بر 576 کیلومتر آن اجرایی شده است.
سوت قطارهای حومه ای کشیده شد
یکی از مهم ترین اقدامات شرکت راه آهن که در راس آن وزارت راه و شهرسازی قرار دارد، توسعه شبکه قطارهای حومه ای است که مهم ترین مزیت راه اندازی قطارهای حومه ای را می توان دسترسی مردم شهرها و محله های اطراف کلان شهرها به مرکز شهر و همچنین کاهش آلودگی هوا دانست. از این رو درجریان بررسی لایحه برنامه ششم توسعه تاسیس شرکت قطارهای حومه ای از سوی نمایندگان مجلس به تصویب رسید.
طبق گفته «عباس آخوندی» وزیر راه وشهرسازی؛ سرویس های قطارهای حومه ای بین کلان شهرها و اقمار پیرامون آنها در راستای کاهش مصرف سوخت های فسیلی، کاهش آلاینده ها و حفظ محیط زیست، کاهش هزینه و زمان سفر، کاهش خسارات ناشی از سفرهای جاده ای ؛ ایجاد ارتباط بین شقوق مختلف حمل و نقل مسافری از جمله مترو، اتوبوس و تاکسی در ایستگاههای راه آهن با مفهوم ایستگاههای چند بعدی از دیگر اقدامات صورت گرفته در این حوزه بوده است.
به گفته آخوندی، متمرکز بر افزایش ظرفیت شبکه در راستای کاهش زمان سفر، افزایش جابجایی بار و مسافر، تمرکز بر افزایش ایمنی به منظور کاهش سوانح، انتقال و بومی سازی تکنولوژی و همچنین استفاده از مشارکت سرمایه گذاران داخلی و خارجی در شرایط پسا برجام از جمله فعالیت های صورت گرفته در این حوزه بوده است.
حال اینکه ساخت نزدیک به 700 کیلومتر خطوط اختصاصی قطارهای حومه ای در کنار خطوط موجود ریلی در اطراف شهرهای تهران، مشهد، اهواز و قم این پروژه ها با هدف افزایش ظرفیت مسافری و رفاه حال مشتریان، افزایش ایمنی و سرعت سیر حرکت قطارها در اطراف شهرهای پر جمیعت و در نتیجه افزایش اقبال عمومی به سفرهای کوتاه ریلی در حال انجام است. با اجرای این پروژه ها ظرفیت مسافر حومه ای به 25 میلیون مسافر خواهد رسید و در حال حاضر 6290 کیلومتر در مسیرهای تهران ـ قزوین، تهران ـ گرمسار، اهواز ـ سربندر، مطهری ـ کاشمر و قم رود ـ گارمانوری در دست انجام است که امید می رود تا پایان سال به اتمام برسد. در بحث توسعه قطارهای حومه نکته مهم این است که جابجایی سالانه 4.5 میلیون مسافر با قطارهای حومه ای با رشد 40 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل برخوردار بوده است
افزایش سهم جابه جایی بار و مسافر از شبکه ریلی
سیاست مهم راه آهن در توسعه شبکه ریلی افزایش سهم جابه جایی بار و مسافر از طریق شبکه ریلی است. از این رو خارج کردن 80 دستگاه واگن با عمر بالای 55 سال از سیر و ورود حدود 50 دستگاه واگن جدید و نو جایگزین به شبکه ریلی که غالبا ساخت تولید داخل کشور هستند از جمله اقدامات صورت گرفته در این زمینه بوده است. همچنین افزایش37درصدی ناوگان لکوموتیوهای باری و 10 درصدی ناوگان لکوموتیوهای مسافری و جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی در حوزه واگنهای باری، مسافری و لکوموتیو و خدمات جانبی ناوگان از جمله سوخت رسانی و عملیات تعمیرات و نگهداری ا زجمله اقدامات دراین حوزه بوده است.
تاکنون 100 در صد واگنهای باری به بخش خصوصی واگذار و برنامه ریزی و زمینه سازی لازم جهت افزایش 2 برابر شدن ناوگان موجود تا سال 1400 صورت گرفته به طوری که در سال جاری ورود 2000 دستگاه واگن باری 230 دستژاه واگن مسافری و 5 دستگاه لکوموتیو نو و یا بازسازی شده پیش بینی می شود. از سوی دیگر 150 واگن مسافری فرسوده در سال 94 از سرویس خارج شده و برای خارج از رده کردن 350 واگن مسافری در سال 95 در جهت کاهش عمر متوسط ناوگان برنامه ریزی شده است. همچنین در بخش بار هم حمل 103.2 میلیون تن بار در طی سالهای 1392 تا 1394 و رشد 5/11 درصدی طی دو سال اخیر و همچنین افزایش سهم حمل و نقل ریلی از 10.5 درصد به 11.8 درصد که پس از 20 سال رخداده از جمله اقدامات مطلوب در این حوزه بوده است.