به گزارش گروه روی خط رسانه های خبرگزاری برنا، روزنامه آرمان امروز برای آگاهی از جزئیات بیشتر درباره فوت آیت‌ا... هاشمی و همچنین پیامدهای آن با سیدمحمود علیزاده طباطبایی وکیل خانواده آیت‌ا... هاشمی گفت‌وگو کرد. علیزاده طباطبایی در این گفت‌وگو با اشاره به جزئیات جدید از درگذشت آیت‌ا... به نقل خاطراتی نیز از ایشان می‌پردازد. در ادامه متن این گفت‌وگو را می‌خوانید.
وزیر بهداشت عنوان کرده‌اند که آیت‌ا... هاشمی دیابت داشته‌اند. آیا این مسائل در رحلت آیت‌ا... هاشمی تاثیرگذار بوده است؟
رحلت آیت‌ا... هاشمی قطعا به خاطر دیابت نبوده است و ایشان به دلیل عارضه قلبی فوت شده‌اند. از سوی دیگر آنژیویی که ایشان انجام داده‌اند تنها برای اطلاع از سلامتی بوده و ایشان هیچ‌گونه مشکل قلبی نداشتند. بر اساس اظهارات آقای رجایی یک پزشک آلمانی چند ماه پیش قلب آیت‌ا... هاشمی را معاینه کرده بودند که در این زمینه هیچ مشکلی وجود نداشت.
در لحظه مرگ، آیت‌ا... هاشمی در چه وضعیتی قرار داشتند؟
آیت‌ا... هاشمی هفته‌ای دو جلسه ورزش می کردند و روز یکشنبه برای ورزش به استخر «کوشک» رفته بودند. این استخر تحت نظارت حفاظت مجمع تشخیص مصلحت نظام بود و شخص دیگری نمی‌توانست از آن استفاده کند. آیت‌ا... هاشمی اجازه نمی دادند که در زمان ورزش ایشان دوربین‌ها روشن باشد و محافظان نیز در اطراف ایشان حضور نداشتند. به همین دلیل هنگامی محافظان ایشان از مساله مطلع می شوند که کار از کار گذشته بود. یعنی آیت‌ا... هاشمی قبل از این که به بیمارستان برسند، رحلت کرده بودند.
در روزهای قبل از فوت هیچ علامتی از بیماری در ایشان مشاهده نشده بود؟
خیر. ایشان در روزهای قبل مثل همیشه سالم و سرزنده بودند و هیچ علامتی از بیماری در ایشان مشاهده نمی‌شد.
چرا تیم پزشکی در لحظه درگذشت، همراه آیت‌ا... هاشمی نبوده است؟
آیت‌ا... هاشمی چون احساس می کردند هیچ‌گونه مشکلی ندارند تمایلی به استفاده از تیم پزشکی نداشتند.
چرا در روزهای فوت آیت‌ا... هاشمی محل دفن ایشان مرتب تغییر می کرد؟ آیا ایشان در وصیت نامه خود به محل دفن اشاره نکرده بودند؟
در وصیت‌نامه اشاره‌ای به محل دفن نشده بود و به همین دلیل تصمیمات زیادی در این زمینه اتخاذ شد. بنده از حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی طباطبایی شنیدم که عنوان می‌کردند آیت‌ا... هاشمی در گذشته دوست داشتند که در مشهد مقدس دفن شوند اما یک ماه پیش و در دیدار با آقای طباطبایی عنوان کرده بودند که تمایل دارند در قم و در جوار حضرت معصومه (س) دفن شوند. با این وجود خانواده ایشان تصمیم گرفتند که آیت‌ا... هاشمی در جوار مرقد مطهر حضرت امام (ره) دفن شوند. در سال۵۸ که آیت‌ا... هاشمی مورد سوءقصد قرار گرفتند واکنش حضرت امام (ره) در این زمینه بسیار جدی و سنگین بود به شکلی که عنوان کردند: «هاشمی زنده است تا نهضت زنده است.» پس از این سوءقصد حضرت امام (ره) منزلی را اجاره کردند که کنار منزل آیت‌ا... هاشمی بود. به همین دلیل نیز خانواده ایشان تصمیم گرفتند آیت‌ا... هاشمی در کنار مراد خود یعنی حضرت امام (ره) دفن شود. البته در این زمینه برخی از دوستان ایشان یک نگرانی داشتند و آن این بود که احتمال می دادند اگر آیت‌ا... هاشمی در بهشت زهرا (ره) دفن شود، به همان شکل که در دوران حیات خود مورد اهانت برخی افراد قرار گرفتند، به آرامگاه ایشان نیز اهانت شود و برخی تلاش کنند مقبره ایشان را خراب کنند. به همین دلیل تصمیم گرفته شد ایشان در حرم حضرت امام (ره) دفن شوند.
شبی که این اتفاق رخ داد واکنش فرزندان و نزدیکان آیت‌ا... هاشمی چگونه بود؟
این مساله برای همه اعضای خانواده غیر منتظره بود و هیچ کس باور نمی کرد که آیت‌ا... هاشمی فوت شده است. دختران ایشان یعنی فاطمه و فائزه خیلی بی‌تابی می‌کردند اما پسرها پذیرفته بودند که این مساله تقدیر الهی بوده است.
آخرین بار چه زمانی با آیت‌ا... هاشمی دیدار داشتید؟
بنده دو یا سه روز قبل از رحلت با ایشان دیدار داشتم. ایشان یک ماموریت به بنده دادند که بنده نیز آن ماموریت را انجام دادم و گزارش آن را خدمت آیت‌ا... ارائه کردم. زمانی که بنده با آیت‌ا... دیدار داشتم، هیچ گونه علائم بیماری در ایشان وجود نداشت و ایشان در سلامت کامل به سر می‌بردند. آیت‌ا... هاشمی از نظر جسمی در وضعیت بسیار خوبی به سر می برند و از نظر روحی نیز همواره دارای روحیه با طراوت و شادابی بودند.
اولین افرادی که متوجه مرگ آیت‌ا... هاشمی شدند چه کسانی بودند؟
اولین افراد محافظان ایشان بودند. هنگامی که محافظان با جنازه آیت‌ا... در آب مواجه می شوند، تلاش می کنند ایشان را از آب بیرون بیاورند و عملیات احیا را روی ایشان انجام بدهند که در این زمینه توفیقی به دست نمی آورند. سپس ایشان را به بیمارستان منتقل می‌کنند که گویا مرگ در راه بیمارستان اتفاق افتاده بوده و تلاش پزشکان در بیمارستان نیز به نتیجه نمی‌رسد.
آیا فوت در زمانی که آیت‌ا... در استخر حضور داشتند اتفاق افتاده است؟
بله. ایشان تا ساعت ۵ عصر در مجمع تشخیص مصلحت حضور داشتند. پس از آن نماز خود را می‌خوانند و برای ورزش وارد آب می شوند. پس از مدتی که ایشان وارد آب می شوند گویا عارضه قلبی رخ می دهد. بر اساس اظهارات محافظان به دستور آیت‌ا... تمامی دوربین‌ها خاموش بوده‌اند و هیچ تصویری از این اتفاقات ثبت و ضبط نشده است و در همین اندازه اظهارنظر می‌شود.
خانم عفت مرعشی همسر آیت‌ا... هاشمی چگونه از رحلت آیت‌ا... مطلع شدند؟
گویا در ابتدا به ایشان اطلاع نمی‌دهند و پس از مدتی مساله را با ایشان در میان می گذارند. خانم عفت مرعشی از نظر سنی تقریبا با آیت‌ا... هاشمی همسن بودند و به همین دلیل صلاح دانسته شده بود در ابتدا به ایشان اطلاع داده نشود. به هر حال ایشان نزدیک به۵۰ سال با آیت‌ا... هاشمی زندگی کرده بودند و بهتر از همه ایشان را می شناختند و بیشتر از همه قدر آیت‌ا... را می دانستند.
آیا آیت‌ا... هاشمی یک وصیت نامه داشتند و یا چند وصیت نامه؟
بنده اطلاع دقیقی از این مساله ندارم و آقا محسن فرزند ارشد آیت‌ا... باید در این زمینه پاسخگو باشند.
شما آخرین بار چه زمانی با خانواده آیت‌ا... هاشمی دیدار داشتید؟
بنده چند روز پیش و با اعضای انجمن حمایت از آزادی مطبوعات خدمت خانواده آیت‌ا... هاشمی رسیدیم. در این جلسه خانم عفت مرعشی عنوان می کردند که من هر روز صبح عادت داشتم با صدای قنوت آیت‌ا... از خواب بیدار شوم که متاسفانه پس از درگذشت ایشان دیگر به سختی روز خود را آغاز می کنم.
شرایط مرخصی گرفتن مهدی هاشمی از زندان به چه صورت است؟ آیا بیماری ایشان رو به بهبودی است؟
مهدی هاشمی جانباز شیمیایی دفاع مقدس است و به همین دلیل برخی اوقات نیاز است که در بیمارستان بستری شوند. متاسفانه برخی عنوان می‌کنند مهدی برای مرخصی‌های خود از امتیازاتی برخوردار است که بنده این مساله را تکذیب می کنم و عنوان می کنم که مهدی از هیچ امتیاز خاصی برای مرخصی استفاده نمی کند. درباره مرخصی ایشان برای درگذشت آیت‌ا... هاشمی نیز باید عنوان کنم این جزئی از قوانین زندان است که اگر بستگان نزدیک زندانیان فوت کردند، زندانی می‌تواند با صلاحدید مسئولان زندان برای مراسم تشییع بستگان خود مرخصی بگیرد. این مساله نیز به همه زندانیان مربوط می‌شود و مختص مهدی هاشمی نیست.
دیدگاه شما درباره تشییع جنازه آیت‌ا... هاشمی چیست؟ آیا پیش‌بینی حضور جمعیت چند میلیونی را می‌کردید؟
مردم در واقع حق مطلب را ادا کردند و از مقام و جایگاه و زحماتی که آیت‌ا... هاشمی برای کشور کشیده بودند به شکل شایسته ای قدردانی کردند. امیر کبیر در جایی عنوان کرده بود: «من ابتدا فکر می‌کردم باید پادشاه یک کشور آگاه باشد تا مملکت پیشرفت کند. پس از مدتی متوجه شدم که مردم یک کشور باید آگاه باشند تا کشور پیشرفت کند.» به همین دلیل مردمی که در تشییع جنازه آیت‌ا... هاشمی شرکت کردند، همگی با آگاهی از جایگاه و خدماتی که آیت‌ا... هاشمی انجام داده بود در مراسم ایشان شرکت کردند.
فقدان آیت‌ا... هاشمی چه پیامدهایی برای فضای سیاسی ایران خواهد داشت؟
مردان بزرگ هیچ‌گاه نمی‌میرند و همواره نزد مردم خود زنده‌اند. هاشمی بزرگ بود. هنگامی که مجلس اول شورای اسلامی تشکیل شد، همه بزرگان نظام اعم از مهندس بازرگان، شهید چمران، شهید رجایی و شهید باهنر حضور داشتند. با این وجود آیت‌ا... هاشمی ریاست مجلس را بر عهده داشتند و نقشی کلیدی در تصمیمات آن مقطع انقلاب داشتند. مهم‌ترین خصوصیات آیت‌ا... هاشمی بن‌بست‌شکنی در مشکلات سخت و لحظات نفس‌گیر بود. آیت‌ا... هاشمی نمادی از فرآیند عرفی‌شدن روحانیت شیعه بود. از صدر اسلام تاکنون روحانیت نقش ویژه‌ای در اداره جامعه داشته است. این در حالی است که در فقه اسلامی دو نوع حکم برای اداره جامعه وجود دارد: «احکام امضایی» و «احکام تاسیسی». احکام تاسیسی مربوط به مسائلی می شد که عقل انسان نمی‌توانست آنها را درک کند و نمی‌توانست به آنها ورود کند و بیشتر مربوط به امر «قدسی» بود. در احکام تاسیسی فرد و جامعه به دلیل اعتمادی که به گفتار و رفتار رسول خدا (ص) دارد، مسائل را می پذیرند و خود ورود نمی کنند. این در حالی است که در احکام امضایی فرد و جامعه می توانند به مسائل مختلف ورود کنند و بر اساس مصلحت تصمیم گیری کنند. در مجلس شورای اسلامی اول برخی از مصوبات مجلس مورد تایید شورای نگهبان قرار نگرفت. شورای نگهبان با برخی سختگیری ها و ریزبینی به مسائل نگاه می کرد. در این مقطع زمانی آیت‌ا... هاشمی نزد حضرت امام (ره) رفتند و عنوان کردند با سختگیری های زیاد نمی توان جامعه را به خوبی اداره کرد و اداره جامعه نیازمند سعه صدر بیشتری است. آیت‌ا...هاشمی همواره به دنبال تغییر و تحول بود و معتقد بود برای زندگی در عصر مدرن باید برخی عناصر مدرن را وارد زندگی مردم جامعه کرد تا جامعه از پیشرفت و ترقی علمی عقب نماند. نکته جالب در این زمینه این بود که حضرت امام (ره) نیز با دیدگاه‌های آیت‌ا... هاشمی موافق بودند و از دیدگاه‌های ایشان حمایت می کردند. در نتیجه آیت‌ا... هاشمی کمک بسیار بزرگی به مساله قانونگذاری مدرن و امروزی در جامعه ایران کرد و اجازه نداد قوانین کشور با سختگیری مدون شود. به همین دلیل در شرایط کنونی جامعه ما برای تصمیم‌گیری درباره آینده خود با مانع مواجه نیست.
وجه بارز شخصیت آیت‌ا... هاشمی که ایشان را نسبت به دیگران متمایز می‌کرد، بردباری و واکنش منطقی و معقول نسبت به ناملایمات بود. دلیل این مساله چه بود؟
بنده در پاسخ به سوال شما یک خاطره از آیت‌ا... هاشمی نقل می‌کنم. یک بار آیت‌ا... هاشمی قبل از رسیدن به منزل با بنده تماس گرفتند و خواستند که من به منزل ایشان بروم. در آن مقطع زمانی فائزه، مهدی و آقای مرعشی در بازداشت موقت به سر می بردند و به همین دلیل فشار زیادی روی خانم عفت مرعشی وجود داشت. به همین دلیل هنگامی که آیت‌ا... هاشمی وارد منزل شدند، خانم مرعشی خطاب به آیت‌ا... عنوان کردند: «چرا از حرف زدن می ترسید؟ شما در جوانی برای گفتن حرف حق از هیچ چیز نمی ترسیدید. چه شده که اکنون از سخن گفتن هراس دارید؟ من این بچه‌ها را جلوی زندان‌های شاه بزرگ کرده‌ام.» در این لحظه بغض گلوی آیت‌ا... را گرفت و عنوان کردند: «من این انقلاب را پایه گذاری کرده‌ام و نسبت من با دیگران به این انقلاب مانند مادر و دایه است. در نتیجه سخنی به زبان نخواهم آورد که انقلاب به خطر بیفتد.» آیت‌ا... هاشمی نسبت به نظام و انقلاب حساسیت ویژه‌ای داشتند و به هیچ عنوان اجازه نمی‌دادند انقلاب به خطر بیفتد. بدون شک نظام و انقلاب خط قرمز آیت‌ا... هاشمی بود و ایشان در این زمینه با هیچ کس مماشات نمی کرد. بزرگی که بنده دوست ندارم نام ایشان را بیاورم در جایی عنوان می کرد: «بنده از صبر و تحمل آیت‌ا... هاشمی تعجب می کنم؛ چرا که ایشان صبر زیادی در مقابله با مشکلات دارند.» ایشان عنوان می کردند: «اگر از صبر هاشمی معجزه رخ بدهد، بنده تعجب نخواهم کرد.» آیت‌ا... هاشمی دل بزرگی داشتند و از کسی کینه به دل نمی‌گرفتند. یک بار که روزنامه کیهان وقاحت را به حد اعلا رسانده بود و درباره آیت‌ا... پرده‌دری کرده بود خدمت ایشان رسیدم و گفتم اجازه می‌دهید از روزنامه کیهان شکایت کنیم. ایشان عنوان کردند: «نیاز به شکایت نیست فقط به ایشان بگویید این حرف‌ها را به دروغ برای خوشامد چه کسی می زنید؟» ایشان حتی هنگامی که احمدی‌نژاد در مناظرات تلویزیونی آن حرف ها را علیه آیت‌ا... هاشمی زد اجازه شکایت ندادند و گفتند نیازی به شکایت نیست.
آیا آیت‌ا... هاشمی در زمینه رفع حصر اقداماتی انجام داده بودند؟
بله. آیت‌ا... هاشمی در این زمینه چندین بار با رهبر معظم انقلاب صحبت کرده بودند و تلاش می کردند، رفع حصر هرچه زودتر اتفاق بیفتد.