کودکان نوار مرزی شهرستان ارومیه سالهاست که در ازای محرومیتی تاریخی که دامنگیرشان شده، اوقات خوش زندگی شان را با کانون گرم کتابخانه سیار روستایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آذربایجان غربی سپری می کنند. قصه طول و دراز حضور خوش رنگ کتابخانه سیار روستایی در نوار مرزی ارومیه به بلندای کوه خلیل و به وسعت دل کودکان سرزمینی است که محرومیت و فقر هم اجازه نداده که برای دانایی سر از پا نمی شناسند.
کودکان و نوجوانان این خطه به خوبی با قصه های دلنشین مربیان کانون با فعالیتهایی چون کتابخوانی،تماشای فیلم و بازیهای فکری چون اوریگامی خو گرفته اند و این را می توان در رابطه عاطفی که مابین آنها و مربیانی چون افشین موسی وند و عبدالسلام مشهور ایجاد شده مشاهده کرد.
در یک روز سرد زمستانی به همراه تنی چند از خبرنگاران و فاطمه ولادی مسئول روابط عمومی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آذربایجان غربی به سمت روستاهای مرگور در منطقه سیلوانای ارومیه می رویم تا فعالیتهای کانون را در 50 کیلومتری مرکز استان در نوار مرزی را ببینیم. با گذر از مسیر پینه بسته ارومیه به سیلوانا به سه راهی این منطقه می رسیم. حرکت ما به سمت زیوه است منطقه ای مرزی که روزگاری مکانی برای پناهجویان عراقی بود و امروز به گفته اهالی بیشتر ساکنان میهمانشهر زیوه را اهالی بومی محل اجاره کرده و در خانه های فرسوده و زهوار در رفته آن زندگی می کنند. هرچقدر به سمت زیوه می‌رویم راه‌ها پرپیچ‌وخم و نامطلوب تر می شود.
کهنگی از سرو روی جاده باریک زیوه می بارد. کوهها و دشتهای اطراف جاده لحافی از برف را به خود گرفته است. با گذر از روستاهایی چون راژان،هاشم آباد،لاجانی و منصور آباد به زیوه می رسیم. عبدالسلام مشهور مربی کتابخانه شماره 3 سیار روستایی به استقبال آمده است ما را که دید اصرار کرد مهمانش شویم.
به اصرار مشهور صبحانه را در منزل او که یکی از همان خانه های قدیمی و فرسوده به جا مانده از دوران جنگ است صرف می کنیم. شروع صبح با نان و پنیر و ماست محلی و در کنار آن عسل طبیعی و یک نیمروی لذیذ برای هر کسی که از آلودگی شهر و زندگی پر استرس شهری کلافه و سیر شده می تواند حکم نوشدارو باشد.
با خانه نقلی مشهور با آن بخاری چکه ای و پسر دو ساله اش محمد خداحافطی میکنیم. جاده هنوز برفی است و اگر ماشین روبه راه نباشد به مشکل بر می خورد.
با گذر از روستاهای گلستانه،براسب و سوسن آباد به نزدیکای روستای مرزی نوی می رسیم. خودورهای کانون توانایی بالا رفتن از سربالایی روستا را ندارند. برف روی زمین یخ زده بود و راه را لغزنده می کرد و ما را دلنگران. شرایط جغرافیایی منطقه ایجاب می کند که خودروهایی مجهز و متناسب با شرایط آب و هوایی سخت این منطقه در اختیار کانون باشد که به دلیل مشکلات مالی کانون این مهم تاکنون فراهم نشده است. به نظر می رسد مسئولین استانی می توانند برای بهره مندی مطلوب کودکان نوار مرزی از فعالیتهای فرهنگی کانون در خصوص تجهیز خودروها به این مجموعه کمک کنند.
به هر زحمتی بود با کمک بچه های خبرنگار خودروها را هل دادیم تا به نزدیکای مدرسه عشایری نوی رسیدند. بخشی از مسیر را پیاده طی کردیم.
ولادی مسئول روابط عمومی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان تعریف می کند» شور و شوق کودکان روستایی برای استفاده از خدمات کانون وصف ناپذیر است. استعدادهای خوبی در این مناطق به مدد این فعالیتها شناسایی و پرورش یافته که در آینده نزدیک به چهره هایی درخشان در عرصه های فرهنگی و هنری تبدیل می شوند.”
بچه های مدرسه با دیدن مشهور مربی کانون به سر شوق آمدند. فریادهای از سر شادی آنها محوطه مدرسه و روستا را پر کرده بود. مدیر و معلمان مدرسه هم به استقبال آمده بودند.
مدرسه ای کانکسی مرتب و جمع و جور. مشهور از روستهای تحت پوشش برایمان می گوید» 28 روستا را خدمات ارائه می کنیم. برای اینکه کارها به خوبی پیش برود در هر مدرسه ای از بین دانش آموزان و با فرآیند برگزاری انتخابات یک نفر به عنوان نماینده کانون انتخاب و به من کمک می کند.«
در مدرسه نوی دریا دانش آموز کلاس پنجم نماینده کانون است. دخترکی با چهره ای دلنشین. مدیریت خوب دریا و توانمندیهای هنری و ارتباطات خوبی که با مجموعه مدرسه برقرار کرده هم باعث نشده تا معلولیتی که از ناحیه پا دارد به چشم آید.
بهجت عبیدی مدیرمدرسه با سابقه 24 ساله در آموزش و پرورش از مدرسه نوی می گوید» این مدرسه سال 1350 با 4 کلاس دایر شده و امروز هم با 75 دانش آموز بهره مند از فعالیتهای کانون پرورش فکری است. این روستا از مردمانی خونگرم و متدین تشکیل شده که برای فعالیتهای فرهنگی و آموزشی بسیار علاقمند هستند.«
او معتقد است فعالیتهای کانون باعث شده تا قدرت روخوانی بچه ها تقویت شود و از سوی دیگر کتابخوانی به عنوان تفریح اول و آخر این بچه ها مطرح باشد.
عبیدی ادامه می دهد ” در اینجا تنها منبع آموزشی معلم و کتاب است و از فعالیتهای فوق برنامه و کتب کمک آموزشی خبری نیست برای همین دانش‌آموزان به خوبی با معلم همراه هستند و کتابخوانی آنها نیز با فعالیتهای کانون بسیار تقویت شده است.”
دانش آموزان چهارم و پنجم در یک کلاس جمع شده و به حرفهای مشهور خوب گوش می دهند.
در اینجا هم فعالیتهای فکری چون اوریگامی که در واقع هنر و اندیشه تا کردن کاغذ برای خلق اشکال مختلف از قبیل حیوانات،وسایل تزئینی، شکل¬های هندسی و اشکالی مرتبط با گرافیک، معماری، صنعت . بدون نیاز به استفاده از چسب و قیچی است و از هنرهای کهن کشور ژاپن به حساب می¬ آید به اعضای کانون آموزش داده می شود.
عدنان عمرپور برایمان از آخرین کتابی که خوانده می گوید. از دلاوران افتاب و درسهایی که از این کتاب گرفته به مشهور توضیح می دهد. توی نیمکت جا نشده ها، نشسته بود و گاهی دزدکی ما را به بغل دستی اش نشان می داد. کلاس ششمی بود و بعد که وارد کلاس شدیم، دفتر نقاشی اش را دیدیم که در آن خانه ای قرمز را با شیروانی زرد، نقاشی کرده بود. خانه ای که شبیه خانه های روستایش نبود. شاید هم مدرسه ای بود که در خواب آرزو داشته در آنجا درس بخواند. هر کدامی از بچه های شوق وصف نپذیری برای گفتن از کتابی که خوانده اد دارند.
سپهر حاتمی،طمر سیامند،میثم احمدی،رزگار احمدی،سهیل اجری،مسثم صدیقی،سونیا حقیقت پرست و گل پری سلیمی شلوغ و پر راز است که از داستان شب تاریک گفت.
به گفته ولادی 90 کودک ونوجوان مرزی آذربایجان غربی عضو کتابخانه سیار کانون پرورش فکری شدند.
” خوشبختانه کتابخانه سیار کانون پرورش فکری تا امروز توانسته است گام های سازنده ای را در مسیر نهادینه سازی فرهنگ مطالعه بردارد. در تلاش هستیم که در مناطق مرزی و کم برخوردار نیز کودکان و نوجوانان را با کتاب و مطالعه آشتی دهیم تا اوقات فراغت خود را به کسب علم زندگی و آموزه های انسان ساز بگذرانند.”
تاثیرگذاری شگرف بر دانش آموزان به مدد کتابهایی ارزنده در عین سادگی یکی از ویژگی های کانون پرورش فکری است. در کنار ارائه خدمات گسترده به کودکان شهر نشین شاید بتوان گفت که حضور گرم در نوار مرزی اقدامی است قابل ستایش که با همراهی و مساعدت مسئولین استانی به منظور تجهیز کانون به خودروهایی مستحکم و امکانات فرهنگی لازم این فعالیتهای دوصد چندان می شود و کودکان بیشتری می توانند از این فعالیتهای ارزنده بهره مند شوند.